စိတ္တဂဟပတိဝတ္ထုဂါထာ
၅-ဗာလဝဂ်
၁၄-စိတ္တဂဟပတိဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
အာဝါသေသု ဣဿရိယံ, ပူဇာ ပရကုလေသု စ။
(ယော ဗာလော၊ အကြင်ရဟန်းမိုက်သည်။) အသန္တံ၊ မိမိ၌ ထင်ရှားမရှိသောဂုဏ်ကို။ ဘာဝနံ၊ ချီးမွမ်းခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဘိက္ခူသု၊ ရဟန်းတို့၌။ ပုရေက္ခာရဉ္စ၊ မိမိကို ရှေ့၌ပြုမည့် အခြံ အရံရဟန်းကိုလည်းကောင်း။ ဝါ၊ မိမိကို ရှေ့၌ပြုခြင်း (ထားခြင်း) ကိုလည်းကောင်း။ အာဝါသေသု၊ သံဃိကကျောင်းတို့၌။ ဣဿရိယံ စ၊ အစိုးရသူ၏အဖြစ်ကိုလည်းကောင်း။ ပရကုလေသု၊ မိဘ ဆွေမျိုးတို့မှ တစ်ပါးသော အမျိုးတို့၌။ ဝါ၊ တို့၏။ ပူဇာ စ၊ ပစ္စည်း ၄-ပါးတို့ဖြင့် ပူဇော်ခြင်းကိုလည်းကောင်း။ ဣစ္ဆေယျ၊ အလိုရှိ၏။ (ပါ-၇၃)
ပုရေက္ခာရံ။ ။ ပုရေ+ကရောတီတိ ပုရေက္ခာရော၊ (တစ်နည်း) ပုရေ+ကရဏံ ပုရေက္ခာရော၊ ပုရေ၌ သ္မိံဝိဘတ်မကျေသော အလုတ္တ သမာသ်တည်း(ရူဘာ၊၂၊၅၁၄ )။ နိဒီ- ၄၇၉ ၌ တဒမိနာဒီနိ(မောဂ်-၁၊၄ရ)သုတ်ဖြင့် ပုရ၏ အ-ကို ဧပြု၏။ မောဂ္ဂလ္လာန်၌ ပုရာသ္မာ(၅, ၁၃၄)သုတ် ဖြင့် ပုရာနောင် ကရဓာတ်ကို ခရပြု၍ တဒမိနာဒီနိ(၁, ၄၇)သုတ်ဖြင့် ရာ၏ အာကို ဧပြု၏။
ပူဇာ။ ။ “ပူဇံ”ဟု ဖွင့်သောကြောင့် ဒုတိယာမှ ပထမာသို့ ပြန်နေ သော ဝိဘတ္တိဝိပလ္လာသတည်း၊ (တစ်နည်း) ဒုတိယာအနက်၌ ပထမာဟု ကြံပါ။ (တစ်နည်း) “ပူဇံ+ပရကုလေသု”ဟုဖြတ်၊ နိဂ္ဂဟိတ်ချေ, ဇ၏ အကို ဒီဃပြု၊ “ပူဇာ-တို့ကိုလည်းကောင်း”ဟု ဗဟုဝုစ်ယူ၍ ပေးခြင်းမှာ အဖွင့် နှင့် မညီပါ။
ဣစ္ဆေယျ။ ။ သတ္တမီဝိဘတ်သည် ကာလ၃ပါးလုံး၌ သက်နိုင်ရကား “ဣစ္ဆတိ”ဟူသောအဖွင့်အရ ဣစ္ဆေယျ၌ ဧယျဝိဘတ်သည် ပစ္စုပ္ပန်အနက် တည်း(ဝဏ္ဏနာ-၂၈၆)။ ရူ-၂၈၅၌ကား သတ္တမီဝိဘတ်၏ သက်ရာကာလ ကို ပစ္စုပ္ပန်ဟုပင် ဆို၏။
မမေဝါတိဝသာ အဿု, ကိစ္စာကိစ္စေသု ကိသ္မိစိ၊
ဣတိ ဗာလဿ သင်္ကပ္ပေါ, ဣစ္ဆာ မာနော စ ဝဍ္ဎတိ။
(ယဿ ဗာလဿ၊ အကြင်ရဟန်းမိုက်၏။ ဝါ၊ မှာ။) ဂိဟီလူဝတ်ကြောင်တို့သည်လည်းကောင်း။ ပဗ္ဗဇိတာ၊ ရှင်ရဟန်းတို့ သည်လည်ကောင်း။ ဥဘော၊ ၂ဥုးလုံးတို့သည်။ မမေဝ၊ ငါ့ကိုသာ လျှင်။ (နိဿာယ၊ မှီ၍။) ကတံ၊ အမှုကိစ္စ မှန်သမျှကို ပြုအပ်၏ ဟူ၍။ မညန္တု၊ မှတ်ထင်ကြပါစေ။ [“ကတံ၊ ပြုအပ်သမျှ, အမှုကိစ္စသည်။ (နိဋ္ဌိတံ၊ ပြီးစီးရ၏ဟူ၍။) မညန္တု၊ စေ”ဟုလည်း ပေး။] ကိစ္စာကိစ္စေသုကိစ္စငယ် ကိစ္စကြီး, အသီးသီးတို့တွင်။ ကိသ္မိဉ္စိ၊ တစ်စုံတစ်ခုသော ကိစ္စ၌။ [ဂါထာ၌ ဆန်းကြောင့် နိဂ္ဂဟိတ်ချေ၍ “ကိသ္မိစိ”ဟု ရှိသည်။] မမေဝ၊ ငါ၏သာ။ အတိဝသာ၊ အလို၌ ဖြစ်ကြရသည်။ ဝါ၊ အလို သို့ လိုက်ကြရသည်။ အဿု၊ ဖြစ်ကြပါစေ။ [အသ+ဧယျုံ၊ ကွစိ ဓာတု ဖြင့် ဓာတွန်သ်နှင့်တကွ ဧယျုံကို ဿုပြု။] ဣတိ၊ ဤသို့။ သင်္ကပ္ပော၊ အကြံသည်။ (ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဖြစ်၏။ တဿ) ဗာလဿ၊ ထိုရဟန်းမိုက် ၏။ ဝါ၊ မှာ။ ဣစ္ဆာ၊ ဒွါရ၆-ပါး၌ဖြစ်သော တဏှာသည်လည်းကောင်း။ မာနော စ၊ ၉-ပါးသော မာနသည်လည်းကောင်း။ ဝဍ္ဎတိ၊ တိုးပွား၏။ (ပါ-၇၄)
အတိဝသာ။ ။ “ဝသေ+ဝတ္တန္တု”ဟူသော အဖွင့်ကြည့်၍ “ဝသေ+ ဝတ္တန္တီတိ အတိဝသာ”ဟု ပြု၊ “ဂိဟီ ပဗ္ဗဇိတာ ဥဘော-တို့သည်၊ မမေဝ- သာ၊ ပေ၊ မညန္တု-စေ၊ ဣတိ သင်္ကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတိ၊ ဂိဟီ ပဗ္ဗဇိတာ ဥဘော တို့သည်၊ ကိစ္စာကိစ္စေသု-တို့၌၊ ပေ၊ အဿု-စေ၊ ပေ ၊ ဣတိ သင်္ကပ္ပော ဥပ္ပဇ္ဇတိ”ဟုလည်း အသီးအသီး ခွဲပေးနိုင်သည်။
စိတ္တဂဟပတိဝတ္ထုအဋ္ဌကထာဂါထာ
ယံ ယံ ပဒေသံ ဘဇတိ, တတ္ထ တတ္ထေဝ ပူဇိတော။
သဒ္ဓေါ၊ လောကီလောကုတ္တရာ, ၂-ဖြာသောသဒ္ဓါရှိသော။ သီလေန၊ လူ့ကျင့်ဝတ်သီလနှင့်။ သမ္ပန္နော၊ ပြည့်စုံသော။ ယသောဘောဂသမပ္ပိတော၊ အခြံအရံဥစ္စာသည် ကောင်းစွာရောက်အပ် သော အမျိုးကောင်းသားသည်။ ဝါ၊ အခြံအရံဥစ္စာနှင့် ပြည့်စုံ သော အမျိုးကောင်းသားသည်။ ယံ ယံ ပဒေသံ၊ အကြင်အကြင် အရပ်သို့။ ဘဇတိ၊ သွားရောက်၏။ တတ္ထ တတ္ထေဝ၊ ထိုထိုအရပ် ၌ပင်။ ပူဇိတော၊ ပူဇော်အပ်၏။ (အပူဇော်ခံရ၏။) (ဋ္ဌ-၁၃၁)
စိတ္တဂဟပတိဝတ္ထုဂါထာနိဿယပြီးပြီ။