သမ္ဗဟုလဘိက္ခုဝတ္ထုဂါထာ -၂
၁၉-ဓမ္မဋ္ဌဝဂ်
၅- သမ္ဗဟုလဘိက္ခုဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
သာဓုရူပေါ နရော ဟောတိ, ဣဿုကီ မစ္ဆရီ သဌော။
ဝါက္ကရဏမတ္တေန၊ ချိုသာသော စကားသံမျှကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အသံ ကောင်းရုံမျှကြောင့်လည်းကောင်း။၁ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ၊ အဆင်း၏ ကောင်းသည် ၏အဖြစ်ကြောင့်လည်းကောင်း။ ဝါ၊ အဆင်းလှခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း။၂ ဣဿုကီ၊ ငြူစူခြင်းရှိသော။ မစ္ဆရီ၊ ဝန်တိုခြင်းရှိသော။ သဌော၊ ကောက်ကျစ်စဉ်းလဲသော။ နရော၊ လူသည်။ (ပုဂ္ဂိုလ်သည်)။ သာဓုရူပေါ၊ ကောင်းသောသဘောရှိသူသည်။ ဝါ၊ သဘော ကောင်းသူသည်။ န ဟောတိ၊ မဖြစ်။ (ပါ-၂၆၂) [“ဝါက္ကရဏမတ္တေန၊ ဖြင့်လည်းကောင်း။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ ဝါ၊ ဖြင့်လည်းကောင်း”ဟု ဝိသေသနအနက်လည်း ပေးကြ၏။ “ဧတ္တကေန ကာရဏေန”ဟူသော အဖွင့်အရ ဟိတ်အနက်က ပိုကောင်းသည်။]
၁။ဝါက္ကရဏမတ္တေန။ ။ ကရီယတေ ဥစ္စာရီယတေတိ ကရဏံ၊ ဝါစာ ဧဝ+ကရဏံ ဝါက္ကရဏံ-ပြောဆိုအပ်သောစကား=စကားသံ(သီဘာဋီ၊၃၊၃၉၄၊ ၄၇၇၊ ပါစိယော-၄၃)၊ ကရိယတိ ဥစ္စာရိယတီတိ ကရဏော၊ ဝါစာယေဝ+ကရဏော ဝါက္ကရဏော(ပါစိယော-၄၆၅)၊ [ဝါစာ+ကရဏ၊ စာ၌ အာကိုချေ, စကို က်ပြု, နောက်ကသို့ကပ်(သီဘာဋီ၊၃၊၃၉၄၊၄၇၇၊ ပါစိယော-၄၃)၊ နိဒီ- ၁၇အလို တဒမိနာဒီနိ(မောဂ်-၁၊၄၇)သုတ်ဖြင့် စာကိုချေ, က်ဒွေဘော်လာ။] မီယတေ ပရိမီယတေတိ မတ္တာ(သီဋီသစ်၊၂၃၁)၊ မီယတေ ဧတာယာတိ မတ္တာ၊[မာ+တ၊-ထောမ၊ သီ၊ဘာ၊၁၊၃၅၃)၊ ဝါက္ကရဏံ ဧဝ ဝါက္ကရဏမတ္တံ(တဗ္ဘာဝဝုတ္တိ)၊ (တစ်နည်း)ဝါက္ကရဏံ ဧဝ+မတ္တံ ဝါက္ကရဏမတ္တံ(အဝဓာရဏကမ္မဓာရည်း)၊ မတ္တသဒ္ဒါသည် ဝိသေသနိဝတ္တိ(ဝိသေသကို တားမြစ်သော သာမည)အနက်ကို ဟောလျှင် နပုံလိင်၊ ပမာဏအနက်, အပ္ပကအနက်တို့ကို ဟောလျှင် နပုံလိင်, ဣတ္ထိလိင်တည်း။(သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၂၃၂၊ သီ၊ဘာဋီ၊၁၊၃၅၄ သီလမတ္တကံအဖွင့်)
၂။ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယ။ ။ “ပေါက္ခရံ ပဒုမေ ဒေဟေ”စသော အဘိဓာန်လာအနက် တို့တွင် ပေါက္ခရသဒ္ဒါသည် သုန္ဒရတ္တအနက်ကို ဟော၏၊ ထို့ကြောင့် “သရီရဝဏ္ဏဿ မနာပဘာဝေန”ဟုဖွင့်သည်၊ ဤအဖွင့်ကို ရှု၍ “ပေါက္ခရဿ+ဘာဝေါ ပေါက္ခရတာ၊ ဝဏ္ဏဿ+ ပေါက္ခရတာ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာ”ဟု ပြု။
တစ်နည်း။ ။ ပေါက္ခရသဒ္ဒါ သရီရအနက်၊ “ပေါသီယတေတိ ပေါက္ခရံ-မွေးမြူအပ် သောကိုယ်၊ [ပုသ+ခရ, သကို ကပြု, ဥကို ဩပြု။] ဝဏ္ဏော စ+ပေါက္ခရဉ္စ ဝဏ္ဏပေါက္ခရာနိအဆင်းကိုယ်တို့၊ ဝဏ္ဏပေါက္ခရာနံ+ဘာဝေါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာ-အဆင်းကိုယ်တို့၏အဖြစ်(အဆင်း လှခြင်း, ကိုယ်လုံးကိုယ်ပေါက် အချိုးကျခြင်း)။
တစ်နည်း။ ။ “ဝဏ္ဏသမ္ပန္နံ+ပေါက္ခရံ ဝဏ္ဏပေါက္ခရံ၊ (သမ္ပန္နပုဒ်ချေ)၊ ဝဏ္ဏပေါက္ခရဿ+ ဘာဝေါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာ-အဆင်းနှင့် ပြည့်စုံသော ကိုယ်၏အဖြစ်”ဟု ပြု။(ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၁၊ သာရတ္ထ၊၂၊၁၀၀၊ ပါရာ-ဘာ၊၂၊၄၅၄)
တစ်နည်း။ ။ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာယာတိ ပေါက္ခရဝဏ္ဏတာယ၊ ပေါက္ခရံ ဝုစ္စတိ သရီရံ၊ တဿ ဝဏ္ဏသမ္ပတ္တိယာတိ အတ္ထော(အဘိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၉)”ဟူသော အဖွင့်အလို “ပေါက္ခရဿ+ ဝဏ္ဏော ဝဏ္ဏပေါက္ခရံ၊ (ပေါက္ခရနှင့်ဝဏ္ဏ ရှေ့နောက်ပြန်)၊ ဝဏ္ဏပေါက္ခရံ+အဿ အတ္ထီတိ ဝဏ္ဏ- ပေါက္ခရော၊ ဝဏ္ဏပေါက္ခရဿ+ဘာဝေါ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာ-ကိုယ်၏ အဆင်းရှိသည်၏အဖြစ်၊ (တစ်နည်း) ဝဏ္ဏပေါက္ခရဿ ဝဏ္ဏပေါက္ခရေန ဝါ+သမ္ပတ္တိ ဝဏ္ဏပေါက္ခရံ၊ (သမ္ပတ္တိချေ)၊ ဝဏ္ဏ- ပေါက္ခရမေဝ ဝဏ္ဏပေါက္ခရတာ-ကိုယ်၏ အဆင်း၏(နှင့်) ပြည့်စုံခြင်း”ဟုပြု။
သ ဝန္တဒေါသော မေဓာဝီ, သာဓုရူပေါတိ ဝုစ္စတိ။
စ၊ အနွယကား။ ယဿ၊ အကြင်ပုဂ္ဂိုလ်သည်။ ဧတံ၊ ဤဣဿာအစရှိသော အပြစ်အပေါင်းကို။ သမုစ္ဆိန္နံ၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ဖြင့် ကောင်းစွာဖြတ်အပ်ပြီ။ မူလဃစ္စံ၊ အရင်း၌ ဖြတ်အပ်သည်မည်လောက်အောင်။ ဝါ၊ အမြစ်ပြတ်အောင်။ သမူဟတံ၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ပယ်နုတ်အပ်ပြီ။ ဝန္တဒေါသော၊ အရဟတ္တမဂ်ဉာဏ် ဖြင့် ထွေးအန်အပ်ပြီးသော အပြစ်ရှိသော။ မေဓာဝီ၊ အဆီအနှစ် ပညာစစ်ရှိသော။ သ (သော)၊ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကို။ သာဓုရူပေါတိ၊ ကောင်းသော သဘောရှိသူဟူ၍။ (သဘော ကောင်းသူဟူ၍)။ ဝုစ္စတိ၊ ဆိုအပ်၏။ (ပါ-၂၆၃)
သမ္ဗဟုလဘိက္ခုဝတ္ထုဂါထာ နိဿယပြီးပြီ။