កុមារដ្ឋាន

by ម៉ម សុទ្ធ

[ cover ]ច្បាប់ទី ១ វិធីបង្រៀនអក្សរសាស្ត្រឲ្យចេះឆាប់ទានសម័យ

កុមារដ្ឋាន ម៉ម~សុទ្ធ.១៩៥២

MÉTHODE MODERN ET RAPIDE POUR L'ENSEIGNEMENT DU CAMBODGIEN DU 1^ER DEGREE

PREMIER LIVRET COURS ENFANTIN

ទុកសិទ្ធិ រៀបពុម្ពលើកទី ១ ចំនួន ៥០០០ ច្បាប់

ម៉ម សុទ្ធ ស្មាក្ដីសាលាខ្មែរ ផ្ទះលេខ ៣១០ ផ្លូវវេរដង់ ភ្នំពេញ

[ 1 ]នមោ^[1]

ពុទ្ថាយ សិទ្ធំ

ក្មេងណាឧស្សាហ័អាយុវែង ច្បាស់ទែងដូចឆ្លុះកញ្ចក់ថ្មី អ្នករៀនតែងបានធ្វើមន្ត្រី នឹងធ្វើសេដ្ឋីស្ទើរគ្រប់ប្រាណ។ ហេតុនោះមុខរៀនរបៀនចំ ត្រូវខំសិក្សាឲ្យក្លាហាន ធូរតឹងត្រូវប្រឹងកុំឈប់ខាន គ្រូប្រាប់ប៉ុន្មានអានឲ្យច្បាស់។ នឹងឡើងថ្នាក់ខ្ពស់ឈ្មោះបានល្បី ឃើញហេតុបេតីទាំងក្មេងងចាស់ គ្រូអ្នកស្មោះសរអរខ្លាំងណាស់ អ្នកនឹងផុតខ្មាស់ក្មេងជិតក្បែរ។ ទេព្ដារក្សាភពផែនដី ជួយលើករាសីឲ្យពូកែ ឈរចាំទ្រទ្រង់វង្សកូនខ្មែរ ឲ្យថេរក្សាមហាជន។ ឲ្យថែរក្សាខេមរជាតិ ឲ្យឃ្លាតផុតមុខពីទុក្ខធ្ងន់។ ខ្មាំងបាំងមុខខ្មែរបែរជាទន់ ត្រឡប់ចងពន្ធមេត្រីវិញ។

មន្តគាថានេះបើអ្នកសូត្រ ៣ចប់ ហើយដេកឲ្យស្រួល នោះអ្នកនឹងបានដំណឹងតាមទេព្ដារក្សាស្រុក ពន្យល់អ្នកនៅពេលដែលអ្នកមានទុក្ខធុរៈអ្វីម្យ៉ាងៗ។ "រក្សាសិទ្ធិ"

---

1. នមោ ហៅ នាក់មោ សេចក្ដីថា បន្ទន់កាយ, វាចា, និងចិត្តថ្វាយបង្គំ។
   ពុទ្ធាយ ហៅ ពុទធាយាក់ សេចក្ដីថា ចំពោះព្រះពុទ្ធ។
   សិទ្ធំ ហៅសិទគាំង សេចក្ដីថា សុំឲ្យបានសំរេចដោយការចេះដឹង។

[ 2 ]វិធីសិក្សា កុមារដ្ឋាននេះ ខ្ញុំបានព្យាយាមជានិច្ច អំពីរីះរកផ្លូវណាឲ្យក្មេងរៀនឆាប់ចេះ។ ខ្ញុមបានបង្រៀនខ្លួនឯងពិសោធន៍មើល បានឃើញច្បាស់ក្មេងរៀនរហ័ស ចំពោះតែគំនួរណាដែលមានពាក្យជូននិយាយអមនិងរូបគំនូរនោះៗ សិស្សអាចមើលរាប់ៗ ជាបទកាកគតិបានដោយងាយគឺ​ ជាដំណើរមួយដ៏សមល្មមធ្វើឲ្យក្មេងពេញចិត្ត និងមើលពាក្យជូនតាមរូវគំនូរនោះ ដោយមានសំរើបពីចិត្តឯងថែមទៀត។ ឃើញមានប្រយោជន៍ជាងពាក្យប្រកបតាមពួកអក្សរខ្ចីៗ ហេតុដូច្នេះបានជាខ្ញុមធ្វើឲ្យមានពាក្យជួនគ្រប់តែរូបគំនូរថែមលើសមុនជាច្រើន ជាជំនួសពាក្យក្របកខ្លីៗទាំងនោះវិញ។ សូមលោកគ្រូបង្រៀនជួយសម្រួលតាមការណ៍គួរចំពោះសិស្សដែលមានស្មារតីផ្សេងៗគ្នា។ ខ្ញុំបានថតអក្សរដៃ ដាក់គ្រប់តួអក្សដែលត្រូវបង្រៀនប្រកប និងដាក់គ្រប់តួអក្សរដែលត្រូវបង្ហាត់អក្សរផ្ចង់ ធ្វើឲ្យកូនសិស្សងាយរៀនសរសេរតាម ឲ្យបានសមរម្យតាមក្បួនបង្រៀនប្រទេសនានា ដែលគេបានធ្វើរួចហើយ។

ម៉ម-សុទ្ធ មេធាវី ផ្ទះលេខ ៣១០ វិថីវេរដង ក្រុងភ្នំពេញ

[ 3 ]នមស្សការ

នមោ ពុទ្ធាយ សិទ្ធំ ^[1]

ស្រះ ១៨តួ

អ អា ឥ ឦ ឧ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ អុំ អំ អាំ អះ ។

ព្យញ្ជនៈ ៣៣តួ (ឥតជើង)

ក ខ គ ឃ ង ច ឆ ជ ឈ ញ ដ ឋ ឌ ឍ ណ ត ថ ទ ធ ន ប ផ ព ភ ម យ រ ល វ ស ហ ឡ អំ^[2]

1. នមោ ពុទ្ធាយ សិទ្ធំ អក្សរ ៨តួនេះជាពាក្យនមស្សការ សម្រាប់ឲ្យអ្នករៀនអក្សរសូត្ររំឭក
2. តួអក្សរ

[ 7 ]

ស្រៈមាន ៣យ៉ាង

ស្រៈសម្រាប់ប្រើចំពោះភាសាខ្មែរយើង បើនិយាយតាមដំណើរដែលផ្សេងគ្នា មាន ៣យ៉ាងគឺ ស្រៈពេញតួ ស្រៈផ្សំ ស្រៈនិស្ស័យ។ ស្រៈដែលសរសេរពេញតួស្រេច មិនបាច់អាស្រ័យនឹងអក្សរផងគ្នា ហៅថាស្រៈពេញតួ។ ស្រៈដែលមានរូបពេញតួស្រេចហើយ ថែមផ្សំជាមួយនឹងស្រៈផ្សេងគ្នា ជាមួយនឹងនិគ្កហិត ឬ

ស្រៈពេញតួមាន ១៤តួគឺ

ស្រៈផ្សំ

ស្រៈនិស្ស័យតួមាន ២១តួគឺ

[ 8 ]

សំឡេងស្រៈនិស្ស័យ

ស្រៈនិស្ស័យមានសូរសំឡេង ២យ៉ាងគឺ សំឡេងតូច (អឃោសៈ) សំឡេងធំ (ឃោសៈ)។ កាលណាបើស្រៈនិស្ស័យផ្សំជាមួយនឹងអក្សរដែលមានសូរសំឡេងតូច ក៏មានសំឡេងតូចតាមអក្សរនោះ ^[1] នោះ។

អក្សរសំឡេងតូចមាន ២៤តួគឺ៖

កខ ចឆ ដឋ ណ តថ បផ

អក្សរសំឡេងធំមាន ២២តួគឺ៖

[ 9 ]

អក្សរសម្លាប់

អក្សរដែលមានសំឡេងធំ បំបែរឲ្យមានសំឡេងតូចដោយយកក្បៀស២ ៉ ដែលហៅថាមូសិកទន្ត ធ្មេញកណ្ដុរ នេះមកគូសពីលើ ហៅថាអក្សរសម្លាប់ ។ ដើម្បីឲ្យប្រែសសូរសំឡេងពីធំទៅតូចបាន នោះមានតែ ៨តួគឺ ង ញ ន ម យ រ ល វ ជា ង៉ ញ៉ ន៉ ម៉ រ៉ ល៉ វ៉ ។ មានតួ ប មួយទៀតជាអក្សរសំឡេងតូចសម្លាប់បំបែរសំឡេងតូចផ្សេងទៅវិញ ប៉ ។

[ 10 ]

ផ្ដើមបង្រៀនភាគទី១

គឺចាប់ផ្តើមឲ្យសិស្សរៀនបំបែកជាដំបូង ដំណើរមួយពួកប្រាំតួហើយ បង្រៀនប្រកបបណ្តើរៗ តែតួដែលបានរៀនរួចហើយដូចមានខាងក្រោមៈ កខគឃង ១- ក កា កិ កី កឺ កឺ កុ កូ កួ កើ កឿ កៀ កេ កែ កៃ កោ កៅ កុំ កំ កាំ កះ ៖ កក កក់​កោក កាក ២- ខ ខា ខិ ខី ខឹ ខឺ ខុ ខូ ខួ ខើ ខឿ ខៀ​ ខេ ខែ ខៃ ខោ ខៅ​ ខុំ ខំ ខាំ ខះ ខក ខក់ ខោក ខាក ៣- គ គា គិ គី គឹ គឺ គុ គូ គួ គើ គឿ គៀ គេ គែ គោ គៅ គុំ គំ គាំ គះ គគីរ គរគោក

[ 11 ]៤ _ ឃ ឃា ឃិ ឃី ឃឺ ឃុ ឃូ ឃួ ឃើ ឃឿ ឃៀ ឃេ ឃែ ឃៃ ឃោ ឃៅ ឃុំ ឃំ ឃាំ ឃះ ឃោរឃៅ ឃាំងឃា ៥ _ ង ងា ងិ ងី ងឺ ងឹ ងុ ងូ ងួ ងើ ងឿ ងៀ ងេ ងែ ងៃ ងោ ងៅ ងុំ ងំ ងាំ ងះ ងេងើ ងាក ងោក កុំកោកកាក កុំខោកខាក

ច ឆ ជ ឈ ញ

៦-ច ចា ចិ ចី ចឺ ចឹ ចុ ចូ ចួ ចើ ចឿ ចៀ ចេ ចែ ចៃ ចោ ចៅ ចុំ ចំ ចាំ ចះ ចូក ចក ចាក់ ចេញ ៧-ឆ ឆា ឆិ ឆី ឆឹ ឆឺ ឆុ ឆូ ឆួ ឆើ ឆឿ ឆៀ ឆេ ឆែ ឆៃ ឆោ ឆៅ ឆុំ ឆំ ឆាំ ឆះ ឆា ឆៅ ឆែក ឆេរ

[ 12 ]

[ 13 ]

[ 14 ]

[ 15 ]

[ 16 ]

[ 17 ]

[ 18 ]

[ 19 ] [ 20 ] [ 21 ]ស្តីពីសត្វក្តាម ស៊ីច្រើនច្រងាម ពុំសូវពិសា បើក្តាមសមុទ្រ គេច្រើនត្រូវការ ធ្វើជាអាហារ ដោយសារក្តាមប្រៃ។

រឿងសត្វក្របី គេភ្ជួររាស់ដី ធ្វើស្រែចំការ​ ខាង ក.សិ.កម្ម(១) បានគ្រប់អា.ត្មា ក្របីនេះណា តួរអ្នកស្ងួនត្រង។

---

(១)កសិកម្ម ៉ ការភ្ជួររាស់ ៉ [ 22 ]កវែងក្ងាន ឫកវាភុំផាន គ្រាន់បើជាងទា ចំពុះកំប៉ែត ជើងជាប់ដូចគ្នា ចិត្តកាចពុំជា ដេញហួរកូនក្មេង។

---

យាយតារីករាយ ឃើញកូនចៅងាយ រៀនចេះរហ័ស ដើរលឿនរហូត តាមដានចាស់ៗ ម៉ែឪអរណាស់ ឃើញចេះដូចចិត្ត។ [ 23 ]រឿងសត្វកណ្តុរ ចិត្តវាជាចោរ អាក្រក់ពេកក្តាត់ ព្រែហូលថ្មីចាស់ ចាលួចច្រិបកាត់ គេទុកជាសត្វ អាក្រក់ពេកក្រៃ។ កាលកូនមានបុណ្យ ត្រូវរៀនដោះកុន​ ឲ្យរួចក្តីស្អប់ រកបានអ្នកចេះ កុំចោលប្រសប់ ចាស់ថាចេះដប់ ពុំស្មើប្រសប់មួយ។ [ 24 ]ក្ងោកបក្សារូបល្អអស្ចារ្យ លើសលប់សត្វផង ស្លាបវាភ្លឺផ្លេក មានពណ៍បៃតង ជាន់ចាស់ធ្វើស្នង សូនមាសធ្វើរូប។

---

អក្សរផ្ចង់

កូនកាន់ការកើត ទើបបានគង់កេរ្តិ៍ [ 25 ]សត្វខ្លានេះនៃ រស់នៅក្នុងព្រៃ ស៊ីជាអាហារ សាច់សត្វនានា ចំអែតអាត្មា កំណាចអស្ចារ្យ លើសលុបអស់សត្វ។ ទោះមនុស្សក្តីណា ចូលព្រៃព្រឹក្សា តែងតែប្រយ័ត្ន ដោយខ្លាចជួបខ្លា នោះណាជាសត្វ កំណាចពេកក្តាត់ ភិតភ័យគ្រប់គ្នា។

អក្សរផ្ចង់

ខិលខូច ខួរខាប់ ខឹងខុស ខាតខាន [ 26 ]សត្វខ្លែងបក្សា ហើររកអាហារ ឆក់ឆាបកូនមាន់ កាល់ឆក់ឆាបបាន ស្មានថាខ្លួនគ្រាន់ កាលម្ចាស់គេទាន់ ជើងជាប់អន្ទាក់។

សត្វគោគួរគាប់ សត្វគោគេរាប់ អានគ្រប់អាត្មា ប៉ែកកសិកម្ម ប្រើជាធម្មតា ធ្វើស្រៃចំការ សត្វគោនេះឯង។ [ 27 ]គីង្គក់គរគោក ជាសត្វស្មោកគ្រោក ស្បែកវាគគ្រាត ពណ៍វាគគ្រិច កើតស្រែងមួយជាតិ ពេលយប់អាធ្រាត្រ វាចេញរកស៊ី។

សត្វគូកនេះនៃ ពេលថ្ងៃពួនព្រៃ រកស៊ីតែយប់ ក្អែកឃើញដេញចឹក មិនចេះឈរឈប់ រកស៊ីពេលយប់ ចំអែតអាត្មា។

អក្សរផ្ចង់

គុណ គាប់ គង្គា គរគោក [ 28 ]ស្តីពីសត្វឃ្មុំ ប្រមូលគ្នាជុំ ធ្វើជាសំបុក សត្វមានសាមគ្គី ចេះរកស៊ីចុក ការពារយកសុខ នៃក្រុមគ្រួសារ។ បើមនុស្សនៅនា ចេះចងបាច់គ្នា បានគ្រប់អាត្មា ការពារភូមិស្រុក កុំស្តាយជីវា ទើបហៅស្នេហា ដល់ជាតិមាតុភូមិ។

អក្សរផ្ចង់

ឃុប ឃិត ឃោរឃៅ ឃុក ឃាក់

---

១-សាមគ្គី ៉ ព្រមព្រៀងគ្នាុ,ចងបាច់គ្នា,រួមគ្នា​ ៉ [ 29 ]ងូតទឹកក្នុងពាង ចង់ស្អាតត្រូវលាង ឲ្យជ្រះកាយា ជាគ្រឿងប្រដាប់ សម្រាប់ប្រើការ បានគ្រប់អាត្មា មានពាងគ្រប់ផ្ទះ។ ងេងងោងងុយងោក ដូចស្រវឹងជោគ ដើរឆ្ងាយពុំបាន ងងឹតមុខស្លុង ត្រជាក់អស់ប្រាណ ប្រញាប់កុំខាន ហៅគេឲ្យជួយ។

---

អក្សរផ្ចង់

ងេងើ ងេងងោង ងុយងោក [ 30 ]ប្រយោជន៍ពីចាន ជាគ្រឿងចំណាន សំរាប់ប្រើការ មានច្រើនបែបយ៉ាង ខាងដាក់អាហារ គេឲ្យឈ្មោះថា ចានក្បានតូចធំ។ ចិញ្ជៀនត្បូងឆ្នៃ ពាក់នៅម្រាមដៃ ជាគ្រឿងសំអាង ស៊កតាមនាងដៃ មានច្រើនបែបយ៉ាង គេពាក់តែម្ខាង ដៃឆ្វេងនោះនៃ។

អក្សរផ្ចង់

ចែក ចាយ ចៀស ចេញ ចោម ចាប់​

---

១-ច្នៃ ៉ យកពេជ្រដែលរើសបានមក ហើយយកទៅប្រស៊ីឲ្យស្អាត ដោយគ្រឿងក្រឡឹង ៉ ។ [ 31 ]ឆ័ត្របាំងភ្លៀងថ្ងៃ មានថោកមានថ្លៃ ការពារអាត្មា ប្រដាប់មួយមុខ ទុកគ្រាន់ប្រើការ បោះចេះរក្សា ប្រើការបានយូរ ។

ឆោមឆើតកាយា ដល់អស់កុមារ ប្រឹងរៀនវិជ្ជា និស្សិតចំណាន បានចេះច្រើនគ្នា គ្រាន់បានការពារ ព្រះរាជាអាណាចក្រ។ [ 32 ]ចំណែកសត្វឆ្កែ ជាសត្វពូកែ ចាំផ្ទះសម្បែង បើមានមនុស្សប្លែក វាព្រុសកំហែង វាខាំដាច់កែង ហូរឈាមសស្រាក់។ [ 33 ]ឆ្មាឈ្មោលឆ្មាញី សត្វឆ្មាទាំងពីរ រកស៊ីតែយប់ ដេកថ្ងៃស្ងៀុមស្ងាត់ ពួននៅបន្ទប់ វាក្រោកពេលយប់ ដេញខាំកណ្តុរ សត្វនេះឯងអាច ជាសត្វកំណាច ចិត្តវាជាចោរ តែលួចបំផ្លាញ ច្រឹប-កាត់អាវ-ខោ រឿងសត្វកណ្តុរ មានចៃកើតប៉េស្ត៍។

អក្សរផ្ចង់

ឆាបឆក់ ឆុតឆាប ឆោមឆើត [ 34 ]ជញ្ជីងទុកថ្លឹង សម្រាប់ឲ្យដឹង ទម្ងន់ប៉ុន្មាន បើគ្មានជញ្ជីង នោះនឹងលើស្មាន ខូចការពុំខាន ពុំបានរាបស្មើ។ អ្នកប្រាជ្ញជាន់ចាស់ គេរាប់អានណាស់ ទុកជាប្រសើ គេទុកជាផ្លូវ ឲ្យចៅក្រមដើរ ចៅក្រមទុកប្រើ លុះដល់សព្វថ្ងៃ។

ជួបជិតបានជាប់ បើចង់ក្តីគាប់ នឹងគ្រូអាចារ្យ កាន់ចិត្តស្លូតត្រង់ ហើយត្រូវឧស្សាហ៍ ព្យាយាមខាងការ រៀនសូត្រកុះខ្ជិល។

អក្សរផ្ចង់

ជជួរ ជជាយ ជ័យជោគ ជាជាង [ 35 ]ដែកឈូសត្រូវខ្នាត គេឈូសឈើស្អាត ប្រដាប់ប្រដា សំរាប់ជាងឈើ ធ្វើស្អាតដោយសារ ជាងឈើត្រូវការ ពុំដែលខានឡើយ។

អក្សរផ្ចង់

ឈប់ឈឹង ឈោងឈាន ឈូសឈើ [ 36 ]សត្វឈ្លូសនេះណា ឫកវាសង្ហា រូបប៉ុនសត្វឆ្កែ មានស្នែងវាខ្លី នៅព្រៃស្រុកខ្មែរ ពួកព្រានពូកែ ឆ្លុះបាញ់បានងាយ។

ឈូសឈើធ្វើការ ជាងឈើ ឧស្សាហ៍ រិះគិតតុបតែង ធ្វើទូតុតាំង ធ្វើផ្ទះសម្បែង ខំគិតខ្លួនឯង ឲ្យបានត្រូវខ្នាត។ [ 37 ]

ញ''

ប្រដាប់ញញួរ ប្រើការតាមគួរ ជាគ្រឿងចំណាប់ ខាងវាយដែកគោល ប្រើការបានឆាប់ គ្រឿងនេះសំរាប់ ដកចេញក៏បាន។ ញាតិញោមញញឹម ដោយក្តីសង្ឃឹម លើកូនជ្រះថ្លា ខាងផ្លូវរៀនសូត្រ ខិតខំឧស្សាហ៍ ហេតុនោះមាតា​ បិតាអរណាស់។

អក្សរផ្ចង់

ញាតិញោម ញញឹម ញឹកញយ [ 38 ]ដំរីធំណាស់ សត្វចេះអៀនខ្មាស ជាជាងសត្វផង ចាញ់កលមនុស្សលោក មកជាប់ចំណង សង់ផ្ទះលើខ្នង ជិះបានច្រើនគ្នា។

---

១-សង់ផ្ទះលើខ្នង ៉ គឺញែងដំរីឬកូបដំរី ៉ [ 39 ]ដើមដូងគេដាំ ធ្វើជាដំណាំ ផ្លៃធ្វើអាហារ មានដាំដោយស្រុក នៅស្រៃចំការ គេដាំដីណា មានដង្ហើមទឹក។

អក្សរផ្ចង់

ដាំ ដូង ដុះដាល ដូចដើម [ 40 ]ដង្កូវនាងណុក ចេះធ្វើសំបុក បិទជិតអាត្មា ជាន់ចាស់រកឃើញ ចេះថែរក្សា ចាស់មានប្រាជ្ញា ដាក់មុងដេកចាំ។ ថ្នាក់ថ្នមពេកក្តាត់ ដោយក្តីប្រយ័ត្ន កុំឲ្យមុសខាំ កុំឲ្យវាក្ស៍យ សព្វថ្ងៃគេចាំ ស្រាវសូត្ររាល់ឆ្នាំ ធ្វើជាព្រែហូល។ [ 41 ]អក្សរ ឋ និឹង ឌ

មានពាក្យប្រើតិច ឋាន ឋិត ឋិត ថេរ ឌិម-ឌិន, ឌី-ឌឿ ណែងណងនេះណា សំរាប់ប្រើការ ចង ក ក្របី មួយណាកំណាច មិនចេះប្រណី ដេញវ័ធក្របី ណាខ្សោយជាងវា។

អក្សរផ្ចង់

ណែងណង ណែលណោល ណេះណោះ [ 42 ] [ 43 ] [ 44 ] [ 45 ] [ 46 ] [ 47 ] [ 48 ] [ 49 ] [ 50 ] [ 51 ] [ 52 ] [ 53 ] [ 54 ] [ 55 ] [ 56 ] [ 57 ] [ 58 ] [ 59 ] [ 60 ]ខ្លួនតូចដូចរៃ រស់នៅក្នុងព្រៃ សត្វមានសាវតារ សំឡេងឮខ្លាំង លើសលុបអាត្មា មានពាក្យចាស់ថា សំឡេងដូចរៃ។

រិះរករីករាយ ពុំត្រូវមើលងាយ និស្សិតឧស្សាហ៍ មុខរៀនខំខែង តែងកើតបញ្ញា ទុកជួយរក្សា រដ្ឋាឯករាជ្យ។

អក្សរផ្ចស់

រុករាន រៀបរៀង រាងរៅ [ 61 ] [ 62 ] [ 63 ] [ 64 ] [ 65 ] [ 66 ] [ 67 ] [ 68 ] [ 69 ] [ 70 ] [ 71 ] [ 72 ] [ 73 ] [ 74 ] [ 75 ]

ពាក្យ៧

គុណគ្រូមិនធូរមិនថយឆ្ងាយ

ភ្នំពេញថ្ងៃ១៥ កើត ខែចេត្រ (១៣ មេសា ១៩៤៩) [ 76 ]កូនកុំវាយពស់ទៅឲ្យក្អែក កុំហែកកេរ្ដ៍ញាតិទៅប្រាប់ព្រៀង ដូចយកអំបិលទៅហាលភ្លៀង ដូចកៀងជាតិឯងទំលាក់ទឹក។ កូនកុំមើលងាយសត្វខ្លាស្គម អន់ទ្រមនៅស្ងៀមកុំយល់ស្ពឹក កាលសាច់ពេញពោះនឹងផ្លាស់ឫក ធ្វើឲ្យអ្នកភ្លឹកវិញពុំខាន។

បើបាបានបុណ្យត្រូវចេះចង កុំដើរកន្លងផ្លូវសុចរិត ប្រាជ្ញប្រាយនៅឆ្ងាយហៅមិនជិត នោះបារឹងរឹតមានរស្មី។ បើចោលអ្នកចេះធ្វេសទៅចាប់ យកស្លូតអាងស្លាប់ធ្វើមេត្រី ចាស់ផ្ដាំឲ្យប្រើអ្នកចេះក្ដី ទើបបានសួស្ដីមកឋិតកាយ។

ភ្នំពេញថ្ងៃទី១៧ខែធ្នូ គ.ស. ១៩៥០ [ 77 ]

ក្នុង១អាទិត្យមាន៧ថ្ងៃគឺ៖

1. _ អាទិត្យ
2. _ ចន្ទ
3. _ អង្គារ
4. _ ពុធ
5. _ ព្រហស្បត៌
6. _ សុក្រ
7. _ សៅរ៍

បែបរៀនរាប់ទិស

យើងត្រូវបង្រៀន វិជ្ជាដែលគប្បីឲ្យក្មេងចេះជាដំបូងអំពីទិសមាន៨

1. _ ឧត្តរ (ឯជើងត្រង់)
2. _ ឦសាន (ជ្រុងឯកើត)
3. _ បូព៎ (ឯកើតត្រង់)
4. _ អគ្នេយ៌ (ជ្រុងឯត្បូង)
5. _ ទក្សិណ (ឯត្បូងត្រង់)
6. _ និរតី (ជ្រុងឯលិច)
7. _ បស្ចឹម (ឯលិចត្រង់)
8. _ ពាយព្យ (ជ្រុងឯជើង) [ 78 ]

របៀបរៀនរាប់ខែ

ក្នុង១ឆ្នាំមាន១២ខែ។ នៅប្រទេសខ្មែរការប្រើខែមានកំណត់ជា២យ៉ាង គឺខែចន្ទគតិ១ ខែសុរិយគតិ១។ [ 79 ]ខែចន្ទគតិ ខែខ្មែរ

1. _ មិគសិរ ២៩ ថ្ងៃ
2. _ បុស្ស ៣០ ថ្ងៃ
3. _ មាឃ ២៩ ថ្ងៃ
4. _ ផល្គុន ៣០ ថ្ងៃ
5. _ ចេត្រ ២៩ ថ្ងៃ
6. _ ពិសាខ ២៩ ថ្ងៃ
7. _ ជេស្ឋ ២៩ ថ្ងៃ
8. _ អាសាធ ២៩ ឬ ៣០ ថ្ងៃ
9. _ ស្រាពណ៌ ២៩ ថ្ងៃ
10. _ កទ្របទ ៣០ ថ្ងៃ
11. _ អស្សុជ ២៩ ថ្ងៃ
12. _ កត្ដឹក ៣០ ថ្ងៃ

ខែសុរិយគតិ ខែខ្មែរ និង ខែបារាំង

1. _ មករា ៣០ ថ្ងៃ
2. _ កុម្ពៈ ២៨ ឬ ២៩ ថ្ងៃ
3. _ មិនា ៣១ ថ្ងៃ
4. _ មេសា ៣០ ថ្ងៃ
5. _ ឧសភា ៣១ ថ្ងៃ
6. _ មិថុនា ៣០ ថ្ងៃ
7. _ កក្កដា ៣១ ថ្ងៃ
8. _ សីហា ៣១ ថ្ងៃ
9. _ កញ្ញា ៣០ ងៃ
10. _ តុលា ៣១ ថ្ងៃ
11. _ វិច្ឆិកា ៣០ ថ្ងៃ
12. _ ធ្នូ ៣១ ថ្ងៃ [ 80 ]

បែបរៀនរាប់ឆ្នាំ

ចំនួន១២ខែហៅថា១ឆ្នាំ។ ក្នុង១ឆ្នាំ បើគិតតាមខែចន្ទគតិ^[2]មាន ៣៥៤ថ្ងៃចំពោះឆ្នាំ នឹង ៣៥៥ថ្ងៃចំពោះឆ្នាំដែលមានអធិកវារៈ។ បើឆ្នាំណាមានអធិកមាស ខែលើកថែម ឆ្នាំនោះមាន៣៨៤ថ្ងៃ។ គឺលើកត្រង់ខែអាសាធជា២ដង មុខហៅបឋមាសាធ (អាសាធទី១) ក្រោយហៅ ទុតិយាសាធ (អាសាធទី២) សុទ្ធតែមាន៣០ថ្ងៃដូចគ្នា បើគិតតាមខែសុរិយគតិ^[3] ក្នុង១ឆ្នាំមាន៣៦៥ខ្លះ ៣៦៦ថ្ងៃខ្លះ។

ឈ្មោះឆ្នាំទាំង១២

1. ជូត
2. ឆ្លូវ
3. ខាល
4. ថោះ
5. រោង
6. ម្សាញ់
7. មមី
8. មមែ
9. វក
10. រកា
11. ច
12. កុរ

ឯកសារយោង

• ឯកសារស្គែន PDF យកមកពីគម្រោង Digital Library for International Research (DLIR) ។

1. «សញ្ញា បញ្ញា បន្លា» ឲ្យថា «»
2. ចន្ទគតិ គិតតាមព្រះចន្ទ។
3. សុរិយគតិ គិតតាមព្រះអាទិត្យ។