Civilisation e lingua universal/Quarte Parte/Capitulo 3

by Stefano Bakonyi

3. LE NOVE LINGUA UNIVERSAL NON POTE ESSER LE LATINO ANTIQUE

Durante le quatro mille annos de vita del lingua universal, necun lingua universal antique es retornate in uso. Il es impossibile retroponer le horologio del historia. Nos non pote revenir al uso del latino, Proque le latino es jam superate per le developpamento del linguas neolatin, romanic, le quales son plus adapte al pensata moderne. De plus, le latino non es comprensibile a omne participantes del cultura moderne, qui non ha studiate exactemente le latino; tampoco al 450 milliones de catolicos unite in le Ecclesia Roman. Pro este ration le Ecclesia ha abolite le celebration del messa in latino, e le universitates papal doce in linguas national (italian, francese, germano). Hodie le latino es solo un lingua de traduction pro documentos ecclesiastic. Le texto original es elaborate per un commission in un lingua national (italian, francese, german) pois traducte in latino. Totevia, latino non plus es usate como lingua universal vivente desde longe tempore. Dunque le expressiones latin es antiquate. Le traduction ex un lingua national al latino perde multe nuances preciose del original; expressiones moderne debe esser circumcripte. Parolas latin contine altere nuances non desirate in le texto moderne. In consequentia del developpamento de cultura e linguas, le senso del parolas hereditate ab le latino per le linguas moderne, es sovente considerabilemente cambiate, si que parolas etimologicamente identic significa un cosa in latino e altere cosa in le linguas moderne (ex. 'causa').

Pro fenomenos moderne et ideas cultural, le latino classic et ecclesiastic non ha parolas adequate. Leger un documento ecclesiastic in un lingua moderne e pois in latino, es pro le cognoscitor de ambe linguas, como leger duo textos analoge ma non identic: le un es plus elaborate e plus congenial, le altere es plus arcaic e minus intelligibile. Latino, lingua moribunde, desde seculos non possede plus un tradition vive; su structura es multo differente del structura del linguas moderne, e le ideas antiquate del latino impedi le interpretation del pensata moderne. Latino non ha parolas pro novitates. Le novitates linguistic emerge ex Levita cultural del populo que parla le lingua. Un nove idea emergente non pote esser expresse per un parola, proque le parola correspondente non existe ancora, ma debe esser forgiate. Totevia solo populos vivente pote forgiar parolas - le mortos non parla. In conseqentia: le latino non pote inricchir se per nove parolas pro nove ideas. - Latino deveni sempre plus antiquate.

De plus, con le passage del tempore, le ideas mesme cambia de senso. Post le passage de 700 a 900 annos, le correspondentia inter ideas e vocabulos ha cambiate tanto, que un texto scripte ante mille annos deveni definitivemente antiquate. In le linguas vive nos observa le adaptation del lingua al cambiamento del ideas, de un generation al altere. Ma in un lingua morte que non se developpa plus, le modernisation practicamente non pote esser realisate, si que le lingua antique, le latino, deveni ineffective.

In le CONCILIO VATICANO II le latino non poteva esser lingua adequate de mediation, non poteva functionar como lingua universal. Le commissiones ha studiate e discusse le temas in un lingua moderne, italian, francese, german, secundo le expertos, e lor final texto era in este lingua. Ma este texto non habe le derecto de esser 'texto official'. Este derecto es reservate al LATINO, ancora lingua official del Ecclesia.

Assi le massa del episcopos e le pressa debeva expectar le traductiones del officio Cardinal Bacci: labor penose que demandava dies e dies. Quando finalmente le texto 'official' latin venit distribuite, le patres conciliari, mesmo illes qui era active in le commission, habeva pena a comprender le texto latin. "Felice illes, (on legeva in 'Orientierung', periodico jesuita Zurich, reporto de Dr. Mario von Galli) - felice illes qui per fortuna poteva reciper le texto comprensibile in un lingua moderne".

"English, English", clamava in San Pietro le Americanos, preste a pagar le simultan-traduction - interprisa non realisabile pro manco de interpretes competente tamben in linguas que in le materias tanto specialisate de teologia, moralia etc.

Visto le fiasco del latino, que cosa face le concilio? Quo face le Papa?

Latino, finora quasi 'lingua sacra', que habeva servite mille annos, veni eliminate ex quasi omne servicios del Ecclesia. Va nunc toto 'urbi et orbi' official facer se in italiano? Tal es jam in uso in le universitates jesuita in Roma; Germania et alteres seque; como facer, si non provocar un catolicismo nationalisate?

Clarvidentes time le periculo. Singulos era consciente, que Papa Johannes XXIII habeva date a su concilio le motto "AGGIORNAMENTO" del Ecclesia in omne partes. Ma anc in este contexto nemo pensava al latino inveterate, et omnes considerava impossibile un ajornamento del moribunde latino.

ECCLESIA PERDE SU LINGUA - risca su unitate

Esque on pote reformar le latino pro facer lo adequate al uso moderne? Le responsa es clar affirmative: Le linguas romanic, neolatin, ja demonstra per lor developpamento natural le linea, le direction in que on debe cercar le amelioration, le "aggiornamento" del lingua del Ecclesia.

Malgrado certe differentias anque in le vocabulario del differente linguas neolatin, scientistas ha collecte 27 000 parolas international, maxime panromanic (Interlingua-English Dictionario IED). Essentialmente panromanic es le grammatica commun in le linguas moderne romanic, que omnes eveni del latino parlate popular. Le vocabulario es maxime international, basate sur le prototipos. Le grammatica analitic lassa le substantivos et adjectivos inalterate et indica lor relationes per parolas grammatical. Talmente parolas exotic et anglo-american pote sin difficultate esser usate in textos moderne - como nos lo demonstra in le texto ci-presentate.

Este lingua latin moderne, largamente probate in textos medical e scientific, va certemente monstrar se ben apte sin altero pro textos filosofic e teologic (in classic o moderne ortografia). Nulle labor special pro le Ecclesia. Le vocabulario traditional va esser usate tal qual - le sol differentia es, que parolas moderne, anglo-american, francese etc. entra sin complication in le texto latin moderne, que on potera nominar Latino "aggiornate", o greco-latin universal moderne. Omne nuances e finessas del pensata moderne, toto que es difficile traducer in Latino Bacci, ci trova expression perfecte moderne.

Con le abandono del latino le Ecclesia perde su lingua, risca su universalitate. Durante su periodos de expansion le Ecclesia habeva sempre su lingua universal vive; et excambiava su lingua universal quando le vetere lingua universal era devenite insufficiente. Assi le Ecclesia passava del aramaico al koiné e del koiné al latino - e ora le momento es venite pro passar del latino antiquate al latino reformate, al latino del vintesime seculo. Le Ecclesia, facente este passo, va esser fidel a su tradition. Un lingua universal era sempre un parte integral del Ecclesia Universal. Christo inseniava in aramaico, que alora era le lingua universal del Proxime e Medie Oriente. Pois, quando le Apostolos decideva conquerir le Occidente, illes adoptava le greco universal (koiné): lingua universal del Occidente, e ja secunde lingua universal del Oriente. Quando pois le Ecclesia Roman constatava que in le provincias occidental le grec koiné recede e le greco-latin deveni lingua universal, le Ecclesia Roman non tardava ad abandonar le koiné et adoptar le latino como lingua universal del Ecclesia Roman.

Ora, le latino es decadente, es antiquate et ineffective, como le aramaico era ante le adoption del koiné, e le koiné era ante le adoption del latino universal. - Ora il es necesse que le Ecclesia adopta un nove lingua universal. Le natura non tolera vacuo. In le Ecclesia, ubi le latino retira se, linguas national prende le posto del latino. Le linguas national es vehiculos del mentalitate national e del potentissime ideologia del nationalismo. Le linguas national importa in le Ecclesia le mentalitate particularista. Observatores acute ja hodie pote constatar, que, a pena que le uso del latino es substituite per le linguas national, certe tendentias nationalista emerge in alcun paises. Le ecclesia protestante, que ha abandonate le latino, disgregava se in ecclesias national. Le Ecclesia roman risca le mesme periculo, si ella non procura se, in un modo o in un alters, un nove lingua universal moderne, efficiente.

Hodie le Ecclesia pote facer lo como ella ja ha facte tres veces. Basta reimplaciar le latino antiquate per le latino moderne, per le lingua universal nascente del vintesime seculo, comprensibile al ecclesiasticos melio que le latin traditional, - e al catolicos cultivate tamben. Per medio del latino moderne non solo teologos e catolicos, ma cultivate interessatos va comprender lo que Roma dice 'urbi et orbi'.

Le decadentia del latino ecclesiastic priva le Ecclesia del possibilitate de parlar a omnes in le mesme lingua. Con le 'aggiornamento' ella potera recuperar le chance. Le universitates ecclesiastic potera, como durante seculos, excambiar docentes e studentes de un pais al alteres.