Jak Polska przetrwała

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Leopold Staff
Tytuł	Jak Polska przetrwała
Pochodzenie	Tęcza łez i krwi
Data wydania	1921
Wydawnictwo	Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“
Druk	Zakłady Graficzne „Bibljoteki Polskiej“ w Bydgoszczy
Miejsce wyd.	Warszawa
Źródło	Skany na Wikisource
Inne	Cały tomik
Indeks stron

[ 159 ]

JAK POLSKA PRZETRWAŁA

[ 161 ]

I po wszystkiem, co na Polską ziemię
Spadło, aby wytracić jej plemię,
Przyszedł wreszcie docisk ostateczny.
Na kraj niegdyś pszeniczny i mleczny,
Straszną wojną, co morzy i niszczy,
Zamieniony w cmentarz i stos zgliszczy,
Przyszła, zda się, zguba niezawodna
I źle było już nazbyt, aż do dna.

Kłąb chmur w niebie darły hukiem działa,
A na ziemi kule rwały ciała.
I w tej Polsce z żywych wyludnionej,
Zaludnionej przez groby i zgony,
Po dopustach wysiedleń i branki,
Od wieczorów smutniejsze poranki
Dzień wszczynały, co, choć lśni, nie świeci
Tłumom kobiet i starców i dzieci:
Bo nie było nadziei już z nieba,
A na ziemi brakło ustom chleba
I do nędzy skupionej w chałupie
Jęło wglądać widmo głodu trupie.

Pośród czarnej klęski i rozgromu
Wziąć do pracy nie było się komu,
Wieść pług w pole leżące odłogiem,
Chyba psem się położyć pod progiem

[ 162 ]

I z wyrzutem wznosząc w niebo lica,
Zdychać, wyjąc, jak pies do księżyca.
Nigdzie po wsiach chudoby do orki,
Z siewnych ziaren wypróżniono worki
Aż i wróble uciekły z poddaszy.
Li całunki zostały Judaszy,
Które kładła obłudy dwulicość.
Śmierć została jedynie i nicość,
Nie zostały, by opłakać zgony,
Nawet zdjęte, zabrane precz dzwony.

I wśród nocy niedoli i męki
Jeno głuche wodziły się jęki
Nad sklecone ze szczątków chat szatry,
Usłyszały ten jęk polne wiatry,
Przykucnięte i skupione w słuchu
Na rozwirzchu kędyś i wydmuchu,
Przyciszone w przylgach i zaczajach,
Po manowcach, pustkach i rozstajach.
I pytały zbiegając się w tłumie:
„Któż to od nas smutniej płakać umie?
Któż to nas chce prześcignąć westchnieniem,
Które wstrząśniem skałą, nie sumieniem,
Wykarmione rzek i lasów płaczem?
Poczem jęczą tak i łkają za czem?
Za swobodą lud ten tęskni, szlocha?
Któż ją bardziej, niż my, wichry, kocha,
Co się nigdy do pęta nie nagną?
Rozumiemy, jak bardzo jej pragną!

[ 163 ]

Lecz gdzież męże ich? Gdzie ich zastępy?
Ich pułkami jedynymi — sępy.
Co im dziobem skrwawione rwą ciała...
Gdzież bagnety ich, gdzie są ich działa?
Damyż zginąć im, umrzeć w niemocy,
My, swobodni wiatrowie wysocy,
Cośmy spali, po pląsach i tanach,
Na ich sianych miękkiem zbożem łanach?
Cośmy z dum ich zgonów i narodzeń
Nauczyli się długich zawodzeń,
A wśród ciepłej, wonnej nocy letniej,
Tęsknych kwileń ich gęśli i fletni?“

I rozbiegły się w nocnej ciemności
Wiatry pełne trwogi i litości,
By ratunku szukać i wspomogi.
Na gościńce pognały i drogi,
Na rozstaje i błędne bezdroże,
Kędy stoją wszędy Męki Boże:
Chrystusowie na krzyżach skrwawieni
W męce cierni, gwoździ i ościeni,
Chcąc, w rozwarte na dwa świata końce
Ręce, ująć tę ziem, — jej obrońce,
Jej obrońce jedyni, niemylni,
Lecz ćwiekami przybici bezsilni,
Dziś jedyni męże tej ziemicy,
Męczennikom bratni Męczennicy.

Czy od jęków krainy tej całej?
Czy od wichrów? — bo bardzo spróchniały

[ 164 ]

I mchy pleśnią zieloną je zjadły —
Krzyże drgnęły... I gwoździe wypadły
Z nóg i ramion rozbitych bez siły...
I pnie krzyżów się nisko skłoniły,
A z każdego pod cierniem korony,
Zstąpił cicho jeden Umęczony
I podnosząc udręczone czoło,
Z wielkim smutkiem rozzierał się wkoło...
I w pomioków północnych żałobie
Z wszech stron Polski jęli iść ku sobie
Chrystusowie z przeciwnych oddali.
Aż się razem zeszli i zebrali
W pustem polu, pod najlichszą wioską
I tak z sobą radzić jęli z troską:

„Jakże lud ten podoła swej męce,
Gdy robocze zabrano mu ręce?
Maż ten wielki żywiciel narodu
W Zmartwychwstania czas umierać z głodu?
Los im Jutro ich krwią się przesili.
Winy ojców swoich odkupili,
Wierni świętej swej wiary potędze
W czujnem sercu, w mowie i w siermiędze.
W prześladowań godzinach nie bladli,
Lecz na piersiach znaki krzyża kładli,
Czyli przyszły uciski czy rugi:
Oto wieczne ich Krzyże Zasługi!
Gdy świat szalał w nieprawości pysze,
Mieli w sobie prostotę i ciszę.

[ 165 ]

Bojaźń Bożą żywili w swem łonie
W przykazaniach żyjąc i w Zakonie,
Te pokorne i cierpliwe chłopy
Całowaniem zużyły nam stopy,
Wygładziły usty nasze ćwieki!
Świt wolności ich już niedaleki,
Już nią w dalach Nowe Zorze przędą.
Gdy przetrwają tę chwilę, żyć będą!...
Oddawali nam niskie pokłony
Mówiąc: „Niechaj będzie pochwalony!“
Więc za miłość, co mamy w tym ludzie,
W pracy dla nich ugnijmy się w trudzie.
Łaską dzisiaj ich naszą obdarzmy,
W braku wołów obarczmy się jarzmy.
Że w nas mieli swą całą nadzieję,
W braku koni włóżmy na się szleje.
Ziemi sił swych dawali ostatek,
Na chleb czarny i Hostji opłatek,
Więc, z pobożnej ich dane nam woli,
Ziarno dzisiaj oddajmy ich roli.
Niech ich, wiernych, nasz trud ponakarmia,
Wszak jest wojsko nas, Chrystusów armja!“

Pokłonili się w pas aż do ziemi
I, jak chłopi, krokami ciężkimi
Po wszej Polsce rozeszli się skrycie.

O, wy, którzy w cuda nic wierzycie,
Cześć li żywiąc dla łokcia i miarki!

[ 166 ]

Nie widzieli tego niedowiarki,
Którym życia bieg znaczą zegary.
Lecz widzieli ludzie prostej wiary,
Lecz widziały chłopięta i chłopki,
Jak służyli chatom za parobki
Chrystusowie, ci sami, ci sami,
Co wisieli krzyżem nad drogami
I tej nocy zaprzęgli się w pługi,
Orząc skrycie zagony i smugi,
Siali ziarno, ocierając twarze,
Niby prości, wiejscy gospodarze.
I gdy trud swój skończyli po myśli,
Nim świt, znikli i znowu zawiśli
Po wszej Polsce, w dalach i pobliżach,
Nad drogami, na swych dawnych krzyżach,
W tajemniczej kryjąc niepoznace,
Jaką zbawczą wykonali pracę.
Męczenników przyziemnej krwawicy
Wyręczyli Krzyża Męczennicy,
Aby ducha potęgą, nie ciała,
Polska wszystko przetrwała i wstała.

I kto ujrzysz — gdy wiosna powróci
I przylony ptak znowu zanuci
I znów kwiaty pokojem zakwitną —
Barwę w zbożu krwawą i błękitną:
Pomnij, czyich przechodów to znaki.
Bo z Chrystusa krwawych potów maki
Wzrosły w złotych zbóż fali bogatej,
A z łez jego litości — bławaty.