KGD/Pronomo « lo »
Pronomo « lo ».
edit36. — « Lo » nule esas pronomo « neutra », aplikebla a determinata kozi o sengenra enti; ica rolo apartenas ad olu, e nur ad olu[1]. Cetere, yen la texto ipsa di la propozo qua determinis la decido 948 dil Akademio : « De Beaufront e Couturat propozas… adoptar lo kom pronomo ed artiklo indikanta kozo nedeterminita analgoe a co, to ». Sequas l'expozo dil motivi :
« Semblas a ni necesa adoptar lo por indikar kozo tote nedeterminita (abstraktita, quale on dicas ofte nejuste); ne nur por expresar la belajo, la verajo (triviala argumento), ma por mult altra kazi simila ad ici : « Lo grava en ica afero… Me deziras lo maxim bona. » En altra frazo-formo on dicus : « To quo esas grava… to quo esas maxim bona. » Do lo esas quaze abreviuro di to quo, e lua formo esas tote analoga, do necesa por la simetreso. Pluse, lo esus utila por tradukar precize D. es, kande ol referas, ne determinita objekto (hazarde neutra) ma integra frazo, t. e. fakto (segun la koncepto di Dro TALMEY : II, 148). On povas ya uzar co e to, ma ca vorti implikas demonstrativa nuanco, qua esas superflua. Exemple : « Prenez to, me volas lo. » Me volas to esus dusenca; me volas ol semblas referar objekto, do esus anke dusenca; on ne volas l'objekto prenenda, ma « ke vu prenez to », la preno ipsa.
« On bone remarkez, ke ni ne propozas lo vice ol, ma apud ed exter ol, exakte same kam ni havas ico apud olca, quo apud olqua. » [2].
Ni donez plusa exempli :
Lo facenda postulos longa tempo e multa lukti. — Me esforcis omnamaniere por evitar lo neremediebla. — Lo obtenita esas quaze nulo kompare a lo obtenenda.
Il esas mortinta de tri monati, e vu ne savas lo! (ke il esas mortinta). — Restez e repozez me volas lo (ke vu restez, e. c.) — La rural domo di nia vicini esis incendiata. On informis me pri lo (ke ol esis incendiata).
Se on ne uzus « lo » en la tri unesma exempli, on mustus uzar la perifrazo : to quo esas… E se, vice « lo », on uzus co, to, en la du lasta, on obtenus altra nuanco, pro la signifiko demonstrativa di ca pronomi.