Kikod Nelijänels sötoms yufön volapüki
Padälos sesagön as xiom, das nindukam püka bevünetik plo kosad, tedelik u votik, ko selänels opöfüdom vemo popis topöfas valik vola. I binos ti leigo sejonik, das med anik nulik plo nefikulam teda e kosada tedelik bevü nets, opöfüdom mödiküno länis at kela binoms gudiküno plepadik al gebön oti; ed if ek dotom-la ati, kanom siämön dö zit Kanäda Suez.
Len at, nelijän[1] eklopom pöfüdi gletikün dub kanäd pemaniföl. Ibo, laböl möli tedelik gletikün e vükodöl länis votik tefü fablüdam sedotas völadik de lüedins penüblinöl de seläns, dü äblinom se glum okik minis, as sam leli, kolati e sali, kelis äkanom sesedön vemo pöfüdo, län at pefägom setenön tedi omik vifiküno e gebön vegamavegi nulik pöfüdiküno. Kludo, nelijänel alik, kel siämom dö din at, mutom vekömön nindukami püka bevünetik ä demü kods menälik ä bi fatän omik oklopom zelädo pöfüdi gletikün de ot.
Natiko, omägom logön püki okik pageböl fomü pük bevünetik, leigo äs ninlödels länas votik obizugoms pükis okik al zeil ot. Äbinosöv vemo plüdik plakön das pük onik päsevom daü vol lölik e äplidosöv vemo pleidi onik fatänanik.
E padälon sesagön das nelijänels kanoms pleidön segun lisäl demü pük okik. Tefü konsids amik, at padüvom, sägo fa foginels, binön gudikün pükas stimik. Also plofed Jacob Grimm, pükavan mäkabik edeilöl, epenom: "Nelijapük labom nämi sovemik sepeta äs pük votik menik ba nevelo erivom. Stabin e glof löliko kapälik e sesumiko läbik, evedom de fed stunik bevü püks tel nobikün vönota - püks germanik e romanik - tef kelas balvoto, binos beno pesevik, binom somik das et blimom stabini materik ed at dölis nematerik, e. l."
Ab jinos das nelijänels no lesevoms zesüdöfi aikelik plo steifam al nindukön püki okik plo zeils bevünetik, bi valädoms das nelijapük ovedom füdo vapük, noe plo ted e zeils kosada bevünetik soi osemoföl netapükis votik valik. No niludoms das atos ovedos pos tim blefik, ab slepo, timü sonas u sonilas omsik, pos pop mödik nelijapüköl elabom fimänis Nolümelopa e Talopa.
Tefü valäd at, padälos koefön das luvelatiko dil gletik Nolümelopa e ba Talop lölik popopoms füdo fa mens nelijapüköl; dü pük menabida sölöl in dil sulüdik Fikopa i obinom nelijapük luvelatiko. Binos deno vemo säkik va nelijapük opakom sägo tän daü vol lölik ed ovedom pük netas valik. Bi dinamaf menas nelijapüköl obinom nog te mafik feleigü mens geböl püki svotik. Ninlödels Talopa osuämoms mödi smalikum ka ats te Nidäna, dü tim nepülik ufegolom büfo nüm menas nelijapüköl in Nolümelop oleigom nümi dila at popa yulopik tefü kel nelijapük binom pük foginik.
Zu, in Sulüfikop, binos vemo dotik va pop sölöl e nelijapüköl okanom suböladön püki okik lönedeles; binos luvelatikum das et omutom lenadön pükis atas äsliko in Nidän.
Aliko, vol no kanom valädön, nen bölüd tu vemik, al plakön va nelijapük opakom läto daü tal lölik e osemofom pükis votik atima. Kludo klülükos das, al rivön zeili vipik ünü tüp gidik, pük sembal mutom palensumön plokudo fa läns valik al zeil at, e binos viplik das pük at pesevälöl potidom in sifajuls länas valik.
Benö! jinos binön ced valemik das nelijapük, to bizugs mödik ota, plä döfs mödumik smalikum tugekik bevü püks valik atima, labom döfi bal funlik, kel mekom valädi at binön nelisälik, das mens in läns valik oviloms nindukön püki at in juls okik al mekön omi püki bevünetik.
Tefamobs lotogafi. Dö atos padälos zitätön de Dl. A. J. Ellis, edeilöl, pükavan mäkabik nelijänik: "Nelijapük, do erivom slepi geilik tonäla, binom, tefü klot, ti in stad ülbalid malöl dölis. Vöds ota binoms sümbots dölas umo ka tonas, e te pos pläg jalepik, lonedike töbik kanom yümön toni velätik ko mal velätik.
Lafab nelijänik potuvom kosietön tonabis, no te 26, ab mödikum ka 200! e ti alik sümbotas at 200 cenom sotimo sinifi okik, so das, elenadöl sinifi bal plo alik atas, lilädel no elenadom sinifis valik." Zu, in "Penots plo Pop fa Chambers" tuvon: "Viodobs plisipi alik sita lafabik saunik levemikumo ka net aikelik. Tonabs obsik no benotonoms ko sepükams e lotogaf obsik vödas no kanom tuvön leigiki tefu[2] nenomöf e vimäl."
Ed in "Tidabuk Fonogafa" denu: "Jen, das balions mödik menas pükoms nelijapüki, kels no kanomslilädön u penön oti, pakodom fa nekonsid at plisipa lotogafa velatik e fa fikul sukÖl tefü dategam seva velätik lotogafa e sepüka. I nekonsid at kodom bölüdi gletik tima du dagetam nola beginelik fa yunans."
Al deyufön döfi at pemobos fa Isaac Pitman, fonogafan beno pesevik Nelijäna, nindukön lotogafi fonetik nelijapüke. Atos demanos, ma sit oma, nindukami tonabas 18 nulik in lafab, so das nelijapük oninlabom kosonatis 24 e vokalis 12; dü obinos i palvokals 5. (Volapük, kel binom löliko fonetik, ninlabom te konsonatis 19 e vokalis 8; dü labom palvokalis nonik.)
Bik fonetik nelijapüka pebeginom Balul 1844 e no epladalom nog siti vönik, e no jinos luvelatik das odunom evelo atosi, bi fikuls vemo mödik neletoms omi.
Ab ifi nelijapük älabomöv lotogafi fonetik somo, lafab täno petuvätöl e döfs votik oma libü lotogaf, ämekomsöv nig difik nindukami oma plo pük bevünetik.
Plä atos, koefon valemiko das glöt kel sibinom bevü nets mänifodik, pekodöl gleto fa püks dfik atas, omekom levemo fikulik, ba nemögik, nindükami püka aikelik atima plo geb bevünetik.
Kludo nelijänel alik pesuadöl tefü nemög nindukön püki okik plo zeil at, sötom gönön e yufon[3] nindukami e lefulami volapüka; pük kel pestaböl, äs pük okik, su püks germanik e romanik, e labedöl luvelatiko nämi sepeta lölo leigik ate nelijapüka, i labom lotogafi löliko fonetik e döfom nenomöfis e fikulis votik kels binoms tugedik nelijapüke e pükes valik votik atima.
Voto nelijänels ba otuvom okis in stan nevipik, etadunön ed efezogön nindukami gudumama pediseinamöl benodön voli lölik ed okis pato; äsliko enegönoms meki Kanäda Suez, do pos at piblöfom binön seklik, ekoefoms pöli okik lemölo ti lafi lakifas vobäda at.
NOETS. (Vükifonät)
Se Kosmopolan 1891, Nüm: 3, Pads: 49-51.