czona jest z Notecią przez kanał bydgoski. Znaczniejsze dopływy rz. B. są Kamionka i Sępolno. Przepływa B. jeziora Sułomie i Charzykowo (Długosz). Obfituje w minogi i łososie.
Brdów, os. przedtem mko, nad jeziorem t. n., pow. kolski, gm. Lubotyń, leży o 3 wiorsty na wschód od Babiaku, przy drodze z Koła do Izbicy. Posiada kościół parafialny murowany z XIV w. szkołę początkową i dom schronienia dla starców i kalek. W 1827 r. B. liczył 94 dm. i 794 mk., w 1859 r. 85 dm. i 863 mk., obecnie ma 1894 mk. Niewiadomo kiedy B. powstał i komu winien swoje założenie. W r. 1562 król Zygmunt August nadał mu prawo niemieckie, w ostatnich zaś czasach należało do starostwa kolskiego. Kościół tutejszy pod wezwaniem św. Wojciecha w bardzo dawnych wiekach zbudowany, pierwotnie parafialny, w r. 1436 Władysław Jagielończyk oddał paulinom, którzy tu uroczyście wprowadzeni byli w dniu 17 sierpnia 1437 roku. Była to szczupła świątynia, Paulini rozszerzali ją i przyozdabiali w różnych czasach, a w 1790 r. wystawili przy niej ozdobną wieżę z zegarem, uszkodzonym przez piorun w 1870 r. Zgromadzenie tutejsze nie było liczne. Zwykle przemieszkiwało w Brdowie 8 a niekiedy 9 zakonników, ktorych ostatnim przeorem był ksiądz Czechowicz. Po supremacyi zgromadzenia w r. 1819 klasztor oddano księżom świeckim i znowu na parafialny zamieniono. Jest to budowla dosyć okazała, a stojąc na wyniosłym brzegu jeziora, wysokiemi drzewami ocieniona i zdaleka widoczna, zdobi całą okolicę. W 1824 r. osiedli tu sukiennicy z Niemiec sprowadzani; jeszcze w 1859 r. istniała fabryka kuczbaju. Br. Ch.
Brdowo, folw., pow. wągrowiecki, ob. Czeszewo. W B. mieszkał i umarł Karol Libelt.
Brdowskie jezioro, pow. kolski, przy osadzie t. n. Brzegi bezleśne, przeważnie wyniosłe; długości do 6 w., szer. około pół w., ciągnie się wązkim pasem od połud. ku półn. Od półn. i w części dolnej od zachodu styka się z mokrą niziną. Br. Ch.
Brechelshof, wś, pow. jaworski, nad Szaloną Nissą, w par. kat. Słup; st. dr. żel. z Lignicy do Świdnicy, o 12 kil. od Lignicy.
Breczinke, ob. Brzezinki.
Bredejka, rzeka, wypływa z bagien i jezior na gruntach wsi Meszliny, w pow. wyłkowyskim, przepływa przez łąki i grunta wsi Kumiecie, folwarku Podborek, wsi Purwiniszki, dalej fol. Józefowo, który urządzony został na miejscu dawniejszej wsi Szukie; następnie płynie przez grunta i łąki wsi Miświecie, folwarku Kawkokalnie, a nareszcie na gruntach wsi Czyczki wpada do rzeki Stara Szyrwinta. Biegnie po równinie, w gruncie gliniastym, dno muliste, długa 1 i pół mili, szeroka 6 do 8 stóp. L. W.
Bredessa, jezioro i rzeczka z jeziora tego do Swiętej rzeki wpadająca pod Uszpolem, należące do dóbr Dekszniany Koziełłów, w pow. wiłkomierskim.
Bredessie, wś, pow. nowoaleksandrowski, do dóbr Dusiaty niegdyś hr. Platerów należąca, nad jeziorem tegoż nazwiska, przy drodze z Dusiat do Abel.
Bredynki, niem. Bredinken, wś, pow. reszelski, st. p. Biskupiec na Warmii.
Bredyszki, os., pow. władysławowski, gm. Syntowty, par. Łuksze, liczy 2 dm., 19 mk.
Bredzie, wś, pow. władysławowski, gm. Zyple, par. Szaki. Liczy 6 dm., 45 mk.
Bredziszki, wś, pow. maryampolski, gm. Szumsk, par. Giże. Liczy 3 dm., 53 mk.
Breginie, wś szlach., pow. mławski, gm. Ratowo, par. Unieck. Liczy 18 dm., 78 mk., 300 m. ziemi. B. Chu.
Brehse, Bresel, ob. Gauja.
Brehy, węg. Nagy-Bereg, miasteczko w hr. bereskiem (Węg.), kościół paraf. ewang., las dębowy, jarmarki, zwaliska starego zamku tejże nazwy; 1609 mk.
Breile, ob. Brelowice.
Breitenau, Bretnowa, ob. Bruntal.
Breitendorf, ob. Wujezd.
Breitenfelde (niem.), wś włość. i szlach. oraz młyn, pow człuchowski, st. p. Landek, par. Hamersztyn. Wś włość. ma 3,251 m. rozl., 38 dm., 429 mk., 3 kat.; wś. szl. 2,902 m. rozl.; młyn 827 m. rozl.
Breitenheide, ob. Szeroki bór.
Breitenstein, ob. Szerokikamień i Braksztyny.
Breitfelde, ob. Szerzawa.
Brejdaki, po łotew. Brydaki, wś w pow. lucyńskim, parafii ewersmujskiej, własność Bouszewiczów.
Brejdyny, niem. Broedienen, wieś i dobra, pow. ządzborski, st. poczt. Piecki.
Brejtowo, wś, pow. mołogski, gub. jarosławska, st. p. między Mołogą i Wiesjegońskiem.
Brekenhof, ob. Bocianowo.
Brekow, węg. Barko, wieś w hr. ziemneńskiem (Zemplin, Węg.), kościół katol. filialny, 624 mk. W pobliżu na wzgórzu rozwaliny zamku, zbudowanego jeszcze przed r. 1330, później własność wojewody Wilhelma Drugetha, zniszczona. r. 1644 przez Rakoczego.
Brele, niem. Schoenwaldau, wś, pow. szczycieński, pod Chochłem.
Brelików, ob. Brylików.
Brelki, wś, pow. płocki, gm. Majki, par. Łęg, zajmuje powierzchni 330 m. (210 gruntu ornego), liczy 9 dm., 44 mieszk., drobni właściciele.
