Mustafą a Romadanowskim i Samujłowiczem. Gromadne Turków zastępy pierzchnęły. Od czasu traktatu andrusowskiego, zawartego z Rossyą, cały prawy brzeg Dniepru od Trypola do Kryłowa, był skazany na „pustowanie“. Przeciąg tej ziemi pusty nazywał się „barierą“. Owóż wszystkie wioski w tej tak zwanej barrierze zawarte, a w ich liczbie i B., poznikały. Dopiero około 1765 r., jak o tem dowiadujemy się z lustracyi, B. znów na nowo został zasiedlony. W tych też czasach szła tędy granica polska, gdzie stały rozmieszczone tak nazwane właściwie kresy. Snuły się tu gęste patrole wdłuż łańcucha widet i posterunków. Dniepr, podmywając wirem brzegi, w jednem miejscu około Bużyna rozrył dwa prastare cmentarzyska, z których wydobyto kości ludzkie niezwykłych rozmiarów. Kilka też znaleziono całych kościotrupów, owiniętych jakby w śmiertelne koszule (żgła) z materyi złoto- i srebrno-głowej. Zresztą już i dawniej odkrywano tu podobne kości. Wróblewski, jeden z dawnych rycerzy z nad kresów granicznych, opowiada w swoim pamiętniku: „Moja wojskowość“, że gdy razu jednego objeżdżał luki wojskowe nadgraniczne, napotkał też tu w B. wykopane olbrzymie kości ludzkie, które gdy ujrzał jeden szeregowiec z jego eskorty, rzekł, że na to i oni noszą ładownice, ażeby i ich kości podobnie walały się w polu. Znaleziona tu też była przed laty urna starożytna ze szczątkiem popalonych kości. W okolicy bliższej B. sterczą rzędem mogiły, ale to są już prawdopodobnie pomniki różnych przeznaczeń i bardzo róznych dat. (Edward Rulikowski).
Bużyska, wś, pow. sokołowski, gm. Korczew, par. Knychówek. W 1827 r. było tu 15 dm. i 126 mk.; obecnie 19 dm., 146 mk. i 81 morg obszaru.
Buźyska, niewielka wś pryw. w pobliżu rz. Buga, w pow. bielskim, gub. grodzieńskiej. Ztąd piękny widok na Gródek, wysoko po lewej stronie Buga położony.
Bwoto, ob. Błoto.
Bybełka, rzeczka, ma źródło w obr. gm. Sławentyna, w pow. podhajeckim, na łąkach pod lasem, po wschodniej stronie drogi prowadzącej z Brzeżan przez Sławentyn i Bybło do Bołszowiec; plynie na południe, tuż po wschodniej stronie tej drogi, przez Sławentyn, Szumlany wielkie, Boków, Bybło, Chochoniów; tu zwraca się nieco na południowy zachód, płynąc przez Zagórze, Kąkolniki, przez stawy w Słobodzie, w Medusze, przez Międzyhorce, gdzie przybiera kierunek zachodni. W Siemikowcach uchodzi do wschodniego ramienia Dniestru, przerznąwszy kolej czerniowiecką. Długość biegu 3 i pół mili. Zabiera z lew. brzegu potoki dytiatyński, chochoniowski i jabłonowski. Br. G.
Bybło, 1.) wieś, pow. rohatyński, nad potokiem Bybełka. Przez tę wioskę przechodzi gościniec prywatny, prowadzący z Brzeżan na Mieczyszczów, Sławentyn, Bybło, Kąkolniki do Halicza. Wieś ta leży o 2 mile na wschód od Bursztyna, o 1 i pół mili na północny wschód od Bołszowiec, a o 2 mile na północny wschód od Halicza. Przestrzeń posiadł. więk. roli orn. 326, łąk i ogr. 4, past. 3. Ludność rzym. kat. 217, gr. kat. 179, izrael. 17: razem 413. Należy do rzym. kat. parafii w Kąkolnikach, gr. kat. parafii w Dytiatynie. Posiadłość większa należy do dóbr stołowych rzym. kat. arcybiskupstwa lwowskiego. 2.) B., wś, pow. przemyski, leży obok I-ej galicyjsko-węgierskiej kolei, o 3,8 kil. na północ od Nowego miasta, a o 4 kil. na południe od Niżankowic. Przestrzeń posiadł. więk. roli orn. 441, łak i ogr. 44, past. 11; posiadł mniej. roli orn. 596, łąk i ogr. 80, past. 62 morg. Ludność rzym. kat. 37, gr. kat. 443, izrael. 8, razem 488. Należy do rzym. kat. parafii w Nowem mieście, gr. kat. parafii w Borszowicach. W tej wsi znajduje się szkoła etatowa. Źródłosłów nazwy B. ten sam co i Bębła. B. R.
Bychawa, os., przedtem mko, pow. lubelski, gm. i par. t. n. Leży mil 4 na połud. od m. Lublina, przy dawnym trakcie od Zamościa, u zbiegu dwóch rzek Kosarz i Gałęzówka, które odtąd łączą się i plyną pod nazwą Bychawki. W. 1827 r. było tu 102 dm. i 712 mk.; obecnie B. liczy mieszk. 1595, w tem katolików 417, izrael. 1178, domów 92. Jarmarków 12, dość licznych; targi co tydzień się odbywają; po łęczyńskich, jarmarki bychawskie drugie w tej gubernii miejsce zajmują. Spekulanci większych miast królestwa i zagraniczni znacznemi partyami zakupują tu bydło, nierogaciznę i różne wiktuały. Do miejscowej szkoły elementarnej uczęszcza około 200 uczni. Sąd gminny wydziału II pow. lubelskiego tu odbywa swoje posiedzenia. Cztery gminy: Bychawa, Krzczonów, Piotrków i Piotrowice składają okręg sądowy. Dwie olearnie, garbarnia, szlachtuz, 2 kowali, 2 stelmachów, kilku tkaczy, szewców, krawców, stolarzy i piekarzy, zaspakajają miejscowe i sąsiednich wsi potrzeby. Są także 2 młyny wodne, tartak, cegielnia, piec wapienny i wiatrak. Dawniej B. slynęła z wyrobów garncarskich, dziś zaniechanych. Mieszczanie posiadają po 18–20 morg. gruntu, trudnią się rolnictwem i furmankami. Kościół parafialny murowany, w r. 1637, po zniesieniu aryanów na łaciński zamieniony. Prócz bożnicy żydowskiej i domu mieszczącego aptekę murowanych, reszta budynków z drzewa stawiane. Rynek i ulice niebrukowane, lecz mimo to wejrzenie miasta
