ką 739 m. (pomiar wojsk.). Osada ta istniała już w r. 1297 pod nazwą Clara Vallis (Ob. Georg. Féjer, Cod. dipl. Hung. eccles. et civ. Budae, 1829–1832. 108). Ludności katol. liczy 644, a żydów 13 (Ob. Dr. E. Janota, „Zapiski o zaludnieniu dolin Dunajca i Popradu na Spiżu“. Kraków, 1864). Należy do parafii w Jurgowie. Br. G.
Czarna góra, 1.) niem. Schwarzenberg, wś w pow. kartuskim, należąca z Kłosówkiem do Warzna, par. Kielno. 2.) Cz., niem. Schwarzenberg, folw. należący do Bojanu, w pow. wejherowskim. Ki. F.
Czarnagóra, ob. Brzaza, Butywla, Czarnohora, Czarnogóra.
Czarna-grobla, wś, pow. hajsyński, dusz męz. 318. Ziemi włośc. 797 dz., ziemi dworskiej używal. 1762 dz., nieużyt. 182 dz. (wraz z wsią Miękochody). Należała do Czepielowskich, dziś Lipkowskich. Dr. M.
Czarna Hańcza, ob. Hańcza.
Czarna Hora, ob. Czarnohora.
Czarna Hudna, Czarnawka, Czernawka, rz., lewy dopływ rz. Obol, długa 22 w., ujście przy wsi Kozijany, gdzie się zowie Rudnią.
Czarna Huta, ob. Huta czarna.
Czarna huta, niem. Schwarzhütte, osada, w powiecie kartuskim, nad jeziorem, należy do wsi Szarłata (Charlotten), par. Przodkowo (Seefeld).
Czarna-Kamionka, wś, pow. humański, nad rz. Horskim Tykiczem, o 43 w. od m. p. Humania, a o 8 w. od Szanlichy. Mieszk. 1941 wyz. prawosł., cerkiew paraf. i szkółka. Ziemi 2003 dzies. pierwszorzędnego czarnoziemu. Należała niegdyś do humańskiego majątku hr. Aleksandra Potockiego, skonfiskowana w 1834 roku, należy obecnie do rządu. Zarząd gminny w tejże wsi, policyjny w Talnem. Kl. Przed.
Czarna Klewa, ob. Bystrzyca (str. 513).
Czarnakowizna, wś, pow. suwalski, gm. Pawłówka, par. Jeleniewo. W r. 1827 było tu 30 dm., 163 mk., obecnie liczy 28 dm., 270 mk. Odl. o 10 w. od Suwałk. Br. Ch.
Czarna Krynica, wś, Cz. Krynica Kaceńska i Cz. Kr. Podawińska, trzy wsie, pow. kalwaryjski, gm. Janów, par. Ludwinów. Cz. Krynica 21 dm., 46 mk., Kacuńska 15 dm., 46 mk., Podawińska liczy 3 dm., 34 mk. Br. Ch.
Czarna Nida, rz., bierze początek (według Lud. Wolskiego) śród gór pod os. Pierzchnicą, choć właściwie powstaje z połączenia się Belnianki z kilku strumieniami pod osadą Daleszyce. Płynie koło Marzysza, wsi Kuby młyny, Bieleckie młyny, Morawica, Ostrów, Tokarnia i pomiędzy wsiami Żerniki i Brzegi wpada do Nidy. Br. Ch.
Czarna połonina, ob. Bystrzyca (str. 513).
Czarna rola, rum., pow. lipnowski, gm. Bobrowniki, par. Kikoł.
Czarna Rózga, rz., ob. Trzebuńka.
Czarna Roztoka, potok górski, w obr. gm. Wyszkowa, w pow. Dolina. Wypływa z pod głównego grzbietu Beskidu lesistego, na granicy Galicyi i Węgier, z kilku źródłowisk, spływających strugami, między Czubałkami, Gorganem wyszkowskim (1443 m.) i Tersą (1031 m.) ku północy. Płynie leśnymi debrami i głębokimi parowami, zabierając liczne potoki tak od wsch., jak od zach.; wpada po 6 i pół kil. biegu do Swicy z lew. brz. Nad prawym (wschodnim) brz. ciągnie się ku półn., równolegle z biegiem tego potoku, ramię górskie, zwane Długą górą (1102 m.), odrywające się od głów. grzbietu Beskidu, a zwłaszcza od szczytu Jaworowej Kiczery (1115 m.), tworząc dział wodny między Czarną Roztoką a Świcą i kończąc się tuż nad ujściem czubałkiem Meglą średnią (1312 m.). Od zachodu zaś wznoszą się górskie działy, jak: Dziedzi Baz (1035 m.), Roztoka (981 m.), Heozka (1108 m.), Hecza krajna (1045 m.), a na płn. Menczul (1454 m.). Źródła mniej więcej na wysokości 1000 m., ujście 804 m. npm. Br. G.
Czarna Rudnia, ob. Czernawka.
Czarna Ruś. W dawnej Rzeczypospolitej polskiej tak nazywano część Rusi litewskiej, dzielącej się oprócz tego na Ruś Białą i Polesie. Nazwę tę dali polacy i rusini tej części kraju, dla gęstych a ciemnych borów; inni wyprowadzają nazwę od ubioru włościan z wełny czarnej. Ruś Czarna, często z Białą za jedno brane, składała się z województwa nowogródzkiego, dzielącego się na trzy powiaty: nowogródzki, słonimski i wołkowyski, a przytem na księztwo słuckie, najprzód do kks. Olelkowiczów, następnie do Radziwiłłów należące, oraz z pow. mozyrskiego i rzeczyckiego, składających część dawnego województwa mińskiego. Miasta w nich znaczniejsze były: Bobrujsk, Rzeczyca, Nowogródek, Nieśwież, Mir, Naliboki, Lachowicze, Wołkowysk, Słonim, Żyrowice, Rożana rezydencya Sapiehów, Słuck, Kleck i t. d. Ruś Czarna była właśnie tą częścią, którą Litwini najpierwej posiedli; wraz z Litwą przyłączona do Polski, dzieliła jej losy. Greckie wyznanie było w niej prawie panujące; kiedy jednak za panowania Władysława III, unia na soborze florenckim między rzymskim a greckim kośc. stanęła, mieszkańcy Czarnej Rusi tęż unią przyjęli i w skutek tego szlachta ruska do przywilejów szlachty polskiej przypuszczoną została 1433–1443 r. W r. 1560 prawo wybierania posłów od Zygmunta Augusta wraz z całą Litwą otrzymała; zresztą zaś rządziła się statutem, w ruskim języku Litwie nadanym. Czarna Ruś, przyłączona do Rossyi, stanowi część gub. mińskiej i grodzieńskiej. (Enc. Org.)
Czarna rzeczka, znaczny strumień górski,
