ców frydlądzkich przeniosła się do Berlina. R. 1859 liczono żydów w Fr. 468. Z pomiędzy rzemiosł najbardziej kwitło tu niegdyś bednarstwo. Dęby z pobliskich borów królewskich przerabiano na wielkie beczki do okowity i wina, które najwięcej wysyłano do Szczecina, Berlina i Magdeburga. Co się tycze wiary katolickiej, niemieccy tutejsi mieszkańcy rychło przeszli na reformacyą Lutra. Piękny kościół par. zabrali. Biskupi poznańscy jednak (do których dyecezyi Fr. należał) nie zrzekli się praw swoich i długo się o niego dopominali, bez skutku. R. 1641 pisze wizytacya Braneckiego: W mieście Fr. znajduje się kościół murowany, od heretyków sprofanowany i dotychczas przez nich posiadany. Jest tu także dom szkolny murowany i takiż plebański, w którym luterski minister mieszka. Do kościoła w Fr. należały kościoły filialne we wsiach Landske (? zapewne Latzig, Łączyk) i Hanfeldt (? pewnie Hansfelde, po polsku Stary dwór czyli Janpole), które także od środka XVI wieku ewangelicy zajęli i dotąd trzymają. Teraźniejszy stan miasta podług statystyki z r. 1868 przedstawia się jak następuje. Obszaru ziemi było mórg 10125, budynk. 536, domów mieszk. 227, mieszkańców 3100 i to katol. 10, prot. 2620, żydów 470. W mieście znajdowała się komisya sądowa, magistrat, urząd celny, poczta, parafia luterska, synagoga żydowska, szkoła miejska protestancka, szkoła żydowska, prywatna szkoła wyższa dla dziewcząt, apteka, 3 lekarzów, 1 browar. Z kupców oprócz jednego wszyscy żydzi. Jarmarki odbywają się 7 razy w roku, 4 kramne i 3 na bydło i konie. Szosy wychodzą 2 z Fr., jedna do Wałcza, druga do Wielenia (Filehne), gdzie jest stacya kolei żelaznej. 2.) F., dobra szlach. z zamkiem, niem. Märk. Fr.-Schloss, dokąd i miasto przedtem należało, znajduje się zaraz przy mieście. Obszaru ziemi zajmuje morgów 6786, budynk. 22, dom. mieszk. 7, mieszk. ewang. 43. Parafia, poczta, szkoła w mieście. Katolicy przyłączeni są do parafii w Tucznie (Tütz). Do dóbr frydlandzkich należą dość obszerne bory, nad któremi osobne nadleśnictwo jest urządzone. Kś. F.
Frydląd nad Łyną, niem. Friedland im O. albo Fr. an der Alle, miasto pow. pod 54°27' płn. szer. i 38°42' wsch. dług., na wyżynie nad lewym brzegiem Łyny, o 23 kil. od stacyi kolejowej Topiały; 3307 mk. ewang. Olejarnia, browar, cegielnia, handel zbożem, miasto założone 1312; d. 14 czerwca 1807 zaszła tu bitwa między wojskami rosyjskiemi i francuskiemi. Jest tu główny urząd celny, skład towarów banku państwowego, sztab, 3 szwadrony litewskiego pułku ułanów Nr. 12, sąd okręgowy i stacya pocztowa. Poczta osobowa do Topiał i Pruskiej Iławy. Cztery jarmarki kramne dwudniowe na rok; jednodniowe są na bydło i konie, targ co sobota. Powiat frydlandzki w okr. reg. królewieckim ma 16 mil kw. (87,993 ha.) i 45000 mieszk.; władze powiatowe w Domnowie; ważniejsze miejscowocśi Bartoszyce, Sępopol, Glommen, Woeterkeim. J. B.
Frydląd, ob. Fyrląd.
Frydman, niem. Friedmann, wś na Podhalu spiskiem (Węgry), na pograniczu Galicyi z Węgrami, w dystrykcie niedzickim, w dorzeczu Dunajca, naprzeciwko Dębna (ob.) i Maniów (ob.), nieopodal ujścia rzeki Krzęcina do Dunajca. Obszar frydmański od płn. wsch. przytyka do Dunajca, od płn. zach. do rzeki Białki, od płd. zach. do obszaru wsi Krempachu; od płd. graniczy z górami Branisko (879 m.), z Dursztynem i Łapszami Niźniemi, od wschodu z Falsztynem. Wzniesienie wsi: 1) krzyż na płn. zach., na brzeżku, nieopodal ujścia Białki do Dunajca, 531 m.; 2) miejsce 300 m. od wsi na zachód, na brzegu zachodnim potoku Krzęcina, płynącego od Krempachu, 539 m.; 3) kapliczka po południowej stronie pomienionego potoku, przy drodze do Krempachu, 549 m.; 4) droga ku Branisku, stopy pierwszego brzeżka, 400 m. na południe od wsi, 540 m. Pierwotnie może osada niemiecka. Posiada piękny kościół murowany. Według podania ma być bardzo stary, bo z r. 1073. Pierwsza atoli pewna wiadomość o istnieniu tej osady napotyka się na początku wieku czternastego, r. 1320. Należała ona do dóbr mistrza Kokosza (ob. Frankowa Mała i Wielka). Mała nawa czyli prezbiteryum ma sklepienie ostrołukowe, a zatem ze znacznie późniejszego czasu. Okna i kamienne ich ozdoby odpowiadają wtóremu okresowi (1300–1420) budownictwa ostrołukowego. W r. 1587 objęli go protestanci ewangieliccy, 1640 r. odebrali go napowrót katolicy za staraniem proboszcza spiskiego Władysława Hoszutotego. W r. 1683 Jan III, wracając tędy z wyprawy wiedeńskiej, miał się przyczynić do jego ozdobienia, odprawiwszy w nim nabożeństwo dziękczynne (ob. Br. Gustawicz. „Wycieczka w Czorsztyńskie“. Warsz. 1881.) W r. 1708 zgorzał kościół frydmański; odbudował go pleban miejscowy Michał Lorenz (1751–1769), tamże w kaplicy swej pochowany. Od r. 1742 poczynają się metryki. R. 1781 spłonęła wieża kościelna. Była ona wyższą od dzisiejszej i miała u góry naokoło ganek, z którego pozostały kamienne kroksztyny. Dzwony wszystkie są z XVIII wieku (1732, 1735, 1762, 1764 i 1786). Monstrancya gocka z r. 1643 jest darem Andrzeja Paloczaja. Do łac. parafii frydmańskiej wchodzą Frydman, Falsztyn i Równa, ogółem 1228 dusz rz. kat., 4 prot., 160 szyzm., 39 żydów, z czego na Frydman przypada 1086 dusz rz. kat., 4
