Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Bezdany
[ 162 ]Bezdany, wś, pow. wilejski, i majętność przeważnie leśna, około 6,000 dzies. obszaru zawierająca, w parafii Niemenczyńskiej, nad rzeką Wilią położona, o 24 w. od Wilna odległa, ze st. dr. żel. Petersb.–Warsz. t. n. (między Wilejską a Drużyłami). Majętność ta, jak świadczą dokumenty w archiwum teraźniejszego dziedzica zachowane, nadaną była w roku 1516 feria tertia post festum S. S. Omnium (4 listopada) przez Zygmunta I króla polskiego Ulrykowi Hozyuszowi, horodniczemu wileńskiemu, ojcu wiekopomnego Stanisława Hozyusza, od tej posiadłości przezwanego na Litwie „Bezdany“ (Patrz Pisma Adama Mickiewicza t. VII str. 157, wydanie Merzbacha z 1858 r.) a znanego w Europie pod nazwiskiem wielkiego kardynała, który przewodniczył koncylium trydenckiemu w charakterze legata papieskiego. Po śmierci Ulryka odziedziczył B. młodszy syn jego Jan, a po nim syn Jana, Ulryk Hozyusz, który w r. 1605 d. 1 marca sprzedał tę majętność za 5,000 złotych księdzu Wilczopolskiemu, kanonikowi wileńskiemu, a ta sprzedaż tegoż dnia i roku konfirmowaną została przez króla Zygmunta III. W kilka lat później, t. j. 5 września 1609, ks. Wilczopolski pomienione dobra wieczyście darował ojcom jezuitom kolegium wileńskiego i akt darowizny na rokach trojeckich wileńskich zeznał. Odtąd pozostawały one we władaniu O. O. Jezuitów aż do kasaty ich zakonu. Po zniesieniu zaś jego, dobra B. przywilejem kr. Stanisława Augusta, datowanym z 12 lipca r. 1774, nadane zostały dziedzictwem pisarzowi W-go ks. Lit. (późniejszemu wojewodzie brzeskiemu) Mikołajowi Łopacińskiemu z obowiązkiem opłaty co rok na rzecz funduszu edukacyi narodowej 4 i pół procentów od wieczyście na tych dobrach lokowanej summy 72,222 złp., 6 gr. [ 163 ]i 2 szelągów. Pozostają one dotąd w posiadaniu rodu Łopacińskich, z opłatą roczną znacznie zwiększoną do skarbu Państwa i stanowią obecnie własność Ignacego, prawnuka w prostej linii Mikołaja Łopacińskiego. Skutkiem Najw. manifestu z dnia 19 lutego (3 marca) 1861 r., wydzielone z tej majętności i nadano włościanom z dawien dawna tam zamieszkałym około 400 dzies. gruntów. Ludność ich, według ówczesnego popisu, wynosiła 184 osób obojej płci, wyznania rzym. kat. Oprócz tego w obrębie dóbr B., w jednej fermie, jednej wsi i kilkunastu zaściankach, na 600 dzies. gruntów ornych i łąk, zamieszkuje ze 20 rodzin szlacheckiego przeważnie pochodzenia i wyznania rzym. kat., w charakterze dzierżawców tych osad rolnych. Reszta ziemnego obszaru, około 5000 dzies., pokryta jest puszczą sosnową, w której jeszcze na początku b. stulecia drzewa na maszty okrętowe gęsto porastały. O puszczy tej wspominają w swych poezyach Sarbiewski („Quales Lucisci vel Nemencini lucus Udumve Bezdani nęmus“ I Ep.) i Naruszewicz, który, jak wiadomo, był proboszczem niemenczyńskim (Patrz jego Oda VII, Niemenczyn).
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|