Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Tom I/Czernice

by Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski

[ 821 ]Czernice, 1.) wieś, pow. wieluński, gmina Radoszewice, par. Osyaków, 2 i pół mili od Wielunia, na północo-wschód, dm. 68, osad 87, ludn. 540, roli włośc. 16 włók. Posiadłość dworska ma dwór śród ogrodu, od wjazdu ma kaplicę dworską, murowaną, ze starodawnemi przyborami kościelnemi. Obszaru dworskiego z folw. Jasień i przysiołkiem Piskornik jest 97 wł. (w tem 14 wł. roli żytniej I kl., 10 wł. II kl., do 11 wł. pastwisk i łąk, i 61 wł. lasu, ale całkiem wyniszczonego, przed 30 laty były w nim dęby sławne na okolicę). Teraźniejszy nabywca, kupiec lasów, zapewne włość tę na pomniejsze zaścianki podzieli. Oddzielnie od tego, na miejscu szklarni zwiniętej, są zagrody chłopskie, noszące nazwę Huta Czernicka, dm. 6, ludn. 60, roli razem 3 i pół włók. R. 1827 Cz. miały 40 dm., 491 mk.

2.) Cz., wieś i folw., pow. kolneński, gm. Czerwone, par. Kolno. W 1827 r. było tu 11 dm. i 98 mk. Folw. Cz. z wsią Cz. i Pachucin, rozl. wynosi około m. 570 a mianowicie: grunta orne i ogrody m. 395, łąk m. 105, las, zarośle, nieużytki i place m. 65. Wieś Cz. osad 12, gruntu m. 42. Wieś Pachucin osad 2, gruntu m. 13.

3.) Cz.-borowe, duża wieś w pow. przasnyskim, gminie Chojnowo, par. Cz.-borowe. Od Przasnysza o 10 i pół wiorst odległa, od Mławy 24 i pół, przy szosie z Przasnysza do Mławy. Przestrzeni zajmuje razem 2069 m. Włościańskie grunta zajmują 412 m. wraz z probostwem. Z tego gruntu ornego 312 m., łąki, paśniki, cmentarz i nieużytki 59; ogrody warzywne i owocowe 43. Dworskie grunta zajmują razem 1654 m. Gruntu ornego 855, lasów 513, łąk 74, pastewników 127, ogrodów 12, wód, piasków i nieużytków 72. Gruntów pszennych II klasy 650 m., żytnich I i II 127 i 64, łąk II i III klasy 18 i 56, lasów I kl. 513, pastewników I kI. 127 m. Las utrzymywany w dobrym stanie, przeważnie sosnowy i brzozowy. Domów 46, mk. 526, t. j, 256 plci męzkiej, 270 żeńskiej. Z tego 7 mojżeszowego, 5 luterańskiego wyznania, reszta zaś katolicy. Włościan uwłaszczonych jest 103. Na dworskich gruntach plantacya buraków na wielką skalę. Gospodarstwo w dosyć zaniedbanym stanie. Pałac na górze, ogród, wiatrak, kuźnia, karczma. Kościół parafialny w stylu gotyckim, zbudowany przez Jakóba Pocztę, kasztelana ciechanowskiego, w r. 1398. Podanie niesie jakoby Jakób Poczta, polując, w tem miejscu gdzie teraźniejszy kościół zabił jelenia i między rogami znalazł krzyż zrośnięty z kości [ 822 ]rogowej a na pamiątkę zbudował z początku figurę, później kaplicę i kościół. Rogi te dotychczas wiszą w kościele i są nadzwyczaj wielkie. Kościół teraz znajduje się w dobrym stanie, murowany i duży, w 1856 odnowiony, stoi na górze naprzeciwko pałacu i wiatraka, również wzniesionych na górach. Ponieważ wszystkie 3 góry stoją w jednej linii, przypuszczają zatem, że były one sztucznie usypane. Włościanie w Cz. w znacznej liczcie umieją czytać i pisać. Ludność parafii Czernice wynosi 2320 dusz i należy do dekanatu przasnyskiego, dawniej ciechanowskiego. Parafia obejmuje następujące wsie: Chojnowo, Chojnówko, Chrostowo-Brońki, Chrostowo-wielkie, Chrostowo-Zalesie, Czernice-borowe, Dzielin, Jabłonowo, Kownaty maciejowięta, Kuskowo dzierzno, Miłoszewiec kmiecy, Miłoszewiec-Ostafieje, Miłoszewiec-Joki, Ostrowie, Załogi-Jędrzejki, Załogi-Cibory, Zembrzus, Żebry-Icki Żebry-Kordy i Żebry Marcisze (Marcysie), razem 20 miejscowości. W kościele czernickim zasługuje na uwagę obraz Matki Boskiej w wielkim ołtarzu i rzeźba Pan Jezus na krzyżu w bocznym. We wsi 4 stawy, z tych 3 zarybione; jeden 7-morgowy. R. 1827 było tu 31 dm., 384 mk.

5.) Cz., wieś, pow. ciechanowski, gm. i par. Opinogóra, liczy 384 mk., posiada kuźnię i wiatrak, 45 dm. i tyleż osad; powierzchi zajmuje 924 morgów, w tem 839 m. gruntu ornego. W 1827 r. było tu 36 dm. i 192 mk. W...r, St. Ch.

Czernice, 1.) okrąg wiejski w gm. Bohiń, pow. dziśnieński, liczy w swym obrębie wsie: Nowa-Łuka, Brasławska-Łuka, Łuskowszczyzna, Albinowo, Hajdukowszczyzna, Towszczyzna, Bekszyki, Stawrowo, Dubrowki; zaśc. Dundowszczyzna i Isaje.

2.) Cz., wieś rudomińskiej wołosti, pow. wileński, 6 okr. adm., mk. 26, dm. 3 (1866 r.), od Wilna 19 w.

3.) Cz., wieś włośc., nad stawem, pow. wileński, 5 okr. adm., mk. kat. 16, w 2 domach (1866 r.)

4.) Cz., wieś, w pow. mozyrskim, o 4 w. od Turowa.

Czernice, niem. Czernitz, wieś i dobra, pow. rybnicki, o 1,5 mili na zachód od Rybnika, w par. katol. Pstrążna. Dobra mają 1200 a wieś 558 m. rozl. W obrębie Cz. leży Charlottengrube, kopalnia węgla kamiennego, łomy gipsu, młyn gipsowy, st. dr. żel. z Katowic do Karniowa, o 57 kil. od Katowic. Domów 152. Do dóbr Cz. należy folw. Babiagóra. Część wsi Cz. zowie się Podlesie. F. S.