311228دیوانی مەولەوی — پیتی چ1866مەولەوی تاوەگۆزی

چون وەڵگ شادیی من وای دووریی لەیل

edit
چون وەڵگ شادیی من وای دووریی لەیل وەیشووم بەرد ئەو هەرد نەو ڕشتەی سوەیل
گێجی سەر کاوان جە سەردی بین کەیل بۆ مەدان چون بۆی بێوەفایی لەیل
بێدەس بی چنار زیز و خاتر ڕێش بەڵ خاکێش کەرۆ وە سەردا پەی وێش
ویکۆڵ وەی وەکۆڵ پەی زەردانی دەرد ماساو نە سەراو ڕێزان هەرزان کەرد
کۆچ کەردەن خاسان، چیهرەی ئێڵاخان داوۆ وە هەمدا دیسان نە داخان
رۆی حەشر دووریی گەردەن بێگەردان بێوادە پیر کەرد کاوان سەر هەردان
هەور نەو زار زار کڵاو ئەو کڵاو مەگێڵۆ، ئەسرین مەڕێزۆ وە تاو
ماچی ئەویش دەرد هیجرانش وەردەن یا چون من باڵای ئازیز گوم کەردەن
وێنەی عوقدەی پێچ ڕیشەی ئەروا و دڵ بەستە بۆ جە نم خووی مۆبەت زەنگڵ
سیلسیلەی پێچ پێچ زوڵفی نازاران زەنگڵە بەستەوە جە دانەی واران
قازان چون یاران ئاواتەخوازان قەتارە بەستەن مەکەران ڕازان
بێ لەیل، ئاخ ئامێ، جە ئێڵاخەوە پەی ئاخ داخ تەکدان بە «ئاخ داخ»ەوە
جەیرانان گەل گەل تازە کەردەن مەیل فەڕ وستەن ئەو زێد پای هەردەی دوجەیل
چەم سیاوەکەی وە ناز دیاکەم سەر ڕەوێڵەکەی جە ڕەم جیا کەم
هاڵای سەرمەستەن وە شنۆی لەیلاخ بۆی نەو پاییزش نامان وە دەماخ
شەماڵ شۆ هورکەر بدەر بێدرەنگ سەیل و تەم زەردیی دیدە و دڵ و ڕەنگ
هوونەی سەیلی چەم وە شەتاواندا تەمی دڵ وە ڕووی زاخان کاواندا
زەردیی ڕەنگ نە وەڵگ نەوتووڵ نەمامان تا لێش مالووم بۆ نەوپاییز ئامان
مەپەرسۆ بەو مەیل بێسامانەوە های چ خەبەرەن جە دامانەوە
واچە پڕ جە تۆ جە وێ فەرامۆش من دیم، تۆ حاڵش نەژنەوی وە گۆش
دیدەش یەند خەیاڵ باڵات بی تێشدا ڕاگەی خاو نەبی بویەرۆ پێشدا
یەند گێڵان بەو دەرد سەر نە دەرووندا با بۆی دەرد مارۆ وە ڕووی هامووندا
زاییفیش گرەو جە کا بەردەبێ بای هەناسەی سەرد گێج پێش وەردەبێ
گێج مەوەرد پووشش بەو هەناسەوە سروەی پووش مەوات جەرووی تاسەوە:
ئازیز شۆخی شەنگ شیرین تارەنی ئاهووی بێئاهووی وەش ڕەفتارەنی
جەڵەو جەڵەو گەل سپی تەتاران دینی دیدەکەت وە چەم مداران
ئێڵاخان سەردەن بازشان، ئامان گەرمەسێر وەشەن بۆرێ وە دامان
تا گێران یاران ئاهوان ڕەم ڕەم باجت وە گەردن، خەراجت وە چەم

چەرخە یە تۆنی ئەی مەیلە کەردی

edit
چەرخە یە تۆنی ئەی مەیلە کەردی؟! بەختە یە تۆنی شادی ئاوەردی؟!
خەمە فرسەتێ، ئامانەن زامان دەردە مۆڵەتێ نامەی لەیل ئامان
تەحریری خوردەی ڕێحان بێزەکەت تەقریری شیرین شەکەر ڕێزەکەت
یاوا وە سەروەخت خەستەی دەردەکەت مەڵهەم دا نە زام دووری کەردەکەت
من کێنان خامەت وە یادم کەردەن حوسنت زیاد بۆ پەی دڵان بەردەن
جەمینت هەر سات نە جەلایێ بۆ هەر جەلا پەی من وە بەڵایێ بۆ
نیم نیگات ڕەفێق تیر ئەندازی بۆ دڵەی من نیشان نە جانبازی بۆ
واتم مەیلی دڵ، پەی کەسێ کەسەن جە تەنخوای سوحبەت زاهیری وەسەن
خەیاڵم کەفتەی ئاسانەکەی تۆن چ حاجەت زاهیر ئاما و ئاموشۆن
دیام خەیر دووریت زۆرش ئاوەردەن ئامانێ بەڵکم ئینە چەپگەردەن
هەر پاسە شادیش نییەن بەینەتش بەڵ بێبەقا بۆ سزا و مەینەتش
سێر ساوون وە چەم ئەو پاڵای بێگەرد چێش هەر زیاد کەرد دەرد وە بانی دەرد
وەشڵە وە مەینەت وەختی مەهجووری سەد ڕەحمەت ئەو قەبر دووری و ڕەنجووری
ئەر سەد تۆی دەروون پەرێت قەقنەس بی، یانەی دڵ وە یاد ئاوا بی بەس بی
ئیسە حەسرەتان، بیمی بەد ئەندێش هەر یەک جە لایێ مەکێشۆم پەی وێش
خوسووس تۆ وەی ڕەنگ مەوینوون دڵگیر چمان دەروونم مەپێکان وە تیر
دڵ خەریکی مەوج گێجاوی دەردەن زوانم دایم ویردش ئەی فەردەن:
من نەبوون ئازیز گەردەن بلووری کێن ڕەحمەت کەرۆ وەسڵش نە دووری
خاس بی ئەر سەد جار شادی وە باد بیم دوورا و دوور وە دین ئاسانەش شاد بیم
ئیسە ها فەڵەک کەڵەک بەستەوە تۆڕداوی دووریش ها وە دەستەوە
خەفەت وادەتەن، مەینەتان سا دەی وەختی بارانەن ئەسرین دەی پەی کەی
ئازیزت ئاستەن ها وە دماوە تەنە بۆ بێگیان سا شۆ وە ڕاوە

چێشەن پەشێویم ماتەمی دڵەن

edit
چێشەن پەشێویم: ماتەمی دڵەن یا کزەی ئامای نامەی بوڵبوڵەن
شاهیدی دانای گردین ئەحواڵان وەسەن پەی ڕاسیی عەرزەی مەلالان
ئێشی هامفەردم، ئێشی وێم زانان دەردی هامدەردم، دەردی وێم زانان
بەڵام تۆ قەزاو بێتەدبیری وێت کەردەن پێت ئانا هەرچی کەردەن پێت
کەی تۆ خەیاڵێت وە دەروون ئاوەرد هانات کەرد ئەو من، من بێمەیلیم کەرد
تا تەئسیرێ بۆ پەرێ شەو ناڵەت یا پەی هەناسەی سوب دوعا و لاڵەت
گۆیا جە لاوێت دەروونت ئێشان بەد دوعاییت کەرد تەسدیعت کێشان
من ڕۆی مامەڵەی گردین خاس و کەس جەو ڕاسە بازاڕ شارەکەی ئەلەس
جە سەر دووکانچەی شای سەر توجاران هورگرتم کاڵای بەڵای نازاران
نامان نە گۆشت مەر فەردەکەی من فەردی وەش مەزموون بێگەردەکەی من:
ئەر هەر سات دەردێ دەردێوتەر چەنی بەیۆ ماچوو ئاخ پەی دەردێ هەنی
یەکێوەن جە لام شادی و ڕەنجووری کەیفی و بێکەیفی نزیکی و دووری
مەر چون تۆ هەڵوای مەحەببەت خامێ قەبای عەشقی دڵ پشت ناتەمامێ
وەشی و ناوەشی تەفاوت زانۆ مەلێ نەزانۆ هەر پەلێ شانۆ
مەیل و قین هەردوو هەر جە شەخسێوەن جەریمە و خەڵات شێوەی کەسێوەن
لا هورکەردە جەو، پەی ئێد تەماشا بەو شاد، پێد ناشاد کَلاّ و حاشا
سا هەر دوعا کەر با چەرخی چەپگەرد تا تاقەتش هەن هەر بشانۆ نەرد
من وزۆ ئەو دەرد، ئەو ئەو سەردی مەیل ئەو ئەو قەبایل، من ئەو کۆی دوجەیل
خوسووسەن، بوڵبوڵ جە لای زامداران دووری خاستەرەن نە وەسڵی یاران
نزیکی یاگەی تەریدەی فەسڵەن دووری ڕای خەیاڵ قافڵەی وەسڵەن
پەوکە خوو گرتەی بەڵاو کۆسەنان نزیکی بێزار، دووری دۆسەنان
نە کۆی نزیکی شادی وە بادم نە دەورەی دووری وە یادش شادم

چەرخ هەر ئەو چەرخەن تا ئاوەرد و بەرد

edit
چەرخ هەر ئەو چەرخەن تا ئاوەرد و بەرد دەس ئەو دەس نگین تا خاتەم ئاوەرد
دا بەزمی خوسرەو شیرین وە هەمدا جام دا وە سەر جەم، جەم وە سەر جەمدا
شۆرەتنامەی نام حاتەمش کەرد تەی کەرد وەکاسەکەل کاسەی کەلەی کەی
ساقی، گەردی ئارد یارانی هامفەرد مدۆم نە دەماخ ئاسیای چەپگەرد
سەدای ئاسیاوچی مەیۆ پەیاپەی ئاساو خاڵییەن نەوبەتەن سا دەی
هەر کاتێت زانا چەرخێ وەردەوە چون یاران دانەی ئێمەیچ هەڕدەوە
نە هەر سەردەشتێ کشتێ کریابۆ وە جۆی چەمەی چەم ئاو نەدریابۆ
نەیاوابۆ خاس دانەش بەو ئاوە لایق نین بەردێش بەو ئاسیاوە
فیدات بوون ئامان سا هورکەر با بەی وە سەر کشتمدا پەیپەی جەو جۆی مەی
ئەر سەد کشتەکەم ئاخر کارشەن هەفتەکەی ئاخر نەو وەهارشەن
بەڵام بەڵ تەڵ تەڵ کەشێوە کەرۆ جەی ئاخرەوە داناوێ وەرۆ
حەیفەن تۆ میراو سەرجۆی بادە بی وە هەر کەس بە قەد کەفاف دادە بی
من کشتم ڕووزەرد هامفەردانش بۆ دانەم ڕوو سیای هامدەردانش بۆ

چون چیهرەی خەیاڵ ڕوخسارەکەی وێش

edit
چون چیهرەی خەیاڵ ڕوخسارەکەی وێش نە تۆی پەردەی دڵ مەعدوومیی دڵڕێش
نمانا جەمین شای سۆسەن خاڵان کەمکەم جە گۆشەی لای سیاماڵان
زەمین منەتبار پا منیا و مەویەرد جارجار وە ڕووی ناز باوەشێن مەکەرد
باوەشێن مەکەرد ئەو سەفحەی بێگەرد نازکیش جە باد ئیحتیات مەکەرد
نە تۆی تاریکی تای شەدەی بێگەرد لەتافەت چون ئاو حەیات مەوج مەوەرد
غەریب بیم چەنیم کەرەم نمانا: وە سەوقات پەرێم خەدەنگێ شانا
ئەر سەد چون یاران گیان تەسلیم کەردم خاس بی پەی یادگار خەدەنگێ بەردم

چەمان هەم قامەت کەیفم خەمبارەن

edit
چەمان هەم قامەت کەیفم، خەمبارەن زەردی نە ڕووی دڵ زەوقم دیارەن
تەوقی خەم گەردەن شەوقەکەم بەستەن کەفی پای شادیم خار تێ شکەستەن
ساقی، سا دەخیل جامی مەی وەکەف دەروێش، ئامانەن کەفێ نە ڕووی دەف
خۆ نەوی فرسەت جارێ نەجاران هەر پۆس وە مشت بیم پەی دینی یاران
چەپگەرد جە خاتر وێش هەرگیز نەویەرد کەی بی جامێمان پڕ جە بادە کەرد
ئێمەیچ با ساتێ بە زمێمان جەم بۆ لادێ هەر خاسەن ئەر سەد کە کەم بۆ
من ناڵە، تۆ دەف، ئەو سافی یا دورد هەنی فەردی دەرد مەینەت گەردەن ورد

چێش واچۆ مەعدووم خەستەی مەهجووریت

edit
چێش واچۆ مەعدووم خەستەی مەهجووریت حاڵی دیدە و دڵ جە دەردی دووریت
بدیە بەو دەجلەی بێ کەنارەدا ڕەوانەن وە بەین بەغدا شارەدا
سەیر کەر ئەو گەرما و شەرارەی تاوە هوەیدان هامن جەلای بەغداوە
ئەو ئاخر وشکاو ئەسرینی دیدەم ئێد دما نەفەس دڵەی خەم دیدەم
جەو گەرما و جەو ئاو بەرگوزیدەکەم تەفتیش کەر حاڵات دڵە و دیدەکەم

چەم پەی فەرشی پات موژەش چون خارەن

edit
چەم پەی فەرشی پات موژەش چون خارەن بەڵام چێش کەرۆ چارش ناچارەن
چەنی تاوۆ تەرک پا بۆست کەردەن سەوگەندش وە زوڵف سیای تۆ وەردەن

چون شەماڵەی نوور گڕ گڕانمە

edit
چون شەماڵەی نوور گڕ گڕانمە پەی پاسی ماران زەنگ زڕانمە