| ئەسڵی چوارەم بەبێ قوولەقوول
|
ئیزعانە بە جەمع نەبیی و ڕەسووڵ
|
| لە شەریعەتدا بە قەولی موختار
|
ڕەسووڵ شەخسێکە ڕاس فیعل و گوفتار
|
| لە بەنی ئادەم ساحیب فەزائیل
|
ئازاد، موزەککەر، پاک لە ڕەزائیل
|
| ئەکمەل و ئەفزەل «عقلاً و خُلقاً»
|
قوةَ رٲی، فطنة، خَلقاً
|
| بە شەجاعەت و بە حیکمەت و جوود
|
عیففەت و تەقوا و خەشیەت لە مەعبوود
|
| بە عیلم و بە حیلم لە گشت هاوعەسران
|
سیوای سینفی خۆی یانێ ئەنبیان
|
| «بنَسبِهِ قَطُّ لم تَقُم
|
دناءة الٲب، خناءةً الٲمَّ»
|
| پاک وێ، هەر لە وەخت ئیبتیدای بەعسەت
|
تا بە ئیستیقرار ئەمری نوبووەت،
|
| لە گولی، لاڵی و کوێری و هەر ئافەت
|
کەوا تەبعی خەڵق لێی بکا نەفرەت
|
| بەری وێ لە عەیب کەمیی مورووەت
|
لە دوونیی سەنعەت وەکوو حەجامەت
|
| عوقدەی زوانی مووسای زوو لابرد
|
حەق لەو وەختەدا کە ڕەوانەی کرد
|
| «و لا يردُ بلاء ايّوب
|
و عَمي نحوِ حضرة يعقوب؛
|
| ٳذِ المقارن كانَ ذا الٳضرار
|
و هما كانا بَعد الاستقرار»
|
| مەعسووم بێ لە گشت گوناهان سەرجەم
|
لەدوای نوبووەت لەوێوبەریچ هەم
|
| «عَلی المختارِ، بل هو الصواب
|
فی «الفتح المبين» قاله الشهاب»
|
| هەرچی لە قەسەس تەفسیردا هەیە
|
لە موخالیفی ئەو مەزکوورەیە
|
| ئەرچی ناقیلی شەئنی قەوی وێ
|
وەکوو ئەوحەدی یا بەغەوی وێ
|
| «فَاردُدهُ و لا تَعنَمِد عَلَيه،
|
ٳن كان الآحاد، لا تنظر ٳليه»
|
| «و ما تواتر كما فی القرآن
|
من ٲثبات الظلم و نحو العصيان»
|
| «و مَن عتاب بعض منهُمُ
|
علی ٲمور هم بها هَمّوا»
|
| خاترت جەم بێ تۆ، لەو بابەتە
|
هیچ خەلەل نییە، بۆچ؟ لەو بابەتە
|
| سەیید دەگەڵ عەبد مەملووک، یەقینە،
|
بە هەرچی خیتاب دەکا شیرینە
|
| «و مِن باب ٲن عَاتَبَ المولی
|
عبَهُ علی خلاف الٲولی»
|
| وەک موعاتەبەی ئەهلی خەتییەت
|
لەسەر ئیقتیراف ئیسم و مەعسییەت
|
| «ٳذ شُهِرّ مَن كان مَحرماً
|
فبنقطة صار مُجرماً»
|
| حەسەنەی ئەبرار با شەوق و ئەدەب
|
سەییئەس لەلای گورۆی موقەڕڕەب
|
| لێی گەڕێت، چاکە، بێ سەفای مەحجووب
|
لە ئەسراری بەین موحیب و مەحبووب
|
| «ٲدّی ذا الخلاف بتلك الٲلفاظ
|
جناب الحقِّ زجراً للٲيقاظ»
|
| بۆچ؟ ئەلفازی وا دەرحەق ئەکابیر
|
تەهدیدە و عیبرەت دەرحەق ئەساغیر
|
| ئەنبیای کیرام «عليهم سلام»
|
ئەفزەلن لە گشت مەلائیک تەمام
|
| ئەفزەل لە مەعسووم لەملا مەعلوومە
|
ئەڵبەت بە تەریق ئەولا مەعسوومە
|
| بەڵکوو بۆ ئادەم عیتابیچ نەبوو
|
«ٳنّی جاعل» بە گوێتەدا چوو
|
| هات بەسەریاندا ئەوە کە وا هات
|
«لِكَی يُتحَفوا بفضل ما فات»
|
| مەحامیل زۆرن تەقریرم توول دا
|
بێین وە تەتیممەی حەددی ڕەسوولدا
|
| «ٲوحی اليهِ شرعاً المولی
|
له كتاب ٲنزلَ ٲو لا»
|
| «و قد صدر الٲمرُ عليهِ
|
بتبليغِه الموحی ٲليهِ»
|
| ئەر بە گەیاندن پێ مەئموور نییە
|
وەها بزانە ئەوە نەبییە
|
| بە قەولێ هەردوو هەر بە یەک مەعنان
|
ئەمر بە تەبلیغ شەرتە بۆ هەردوان
|
| چون ڕوسول دەڵێ حەدیسی ئیمان
|
ئەم قەولیانە بە چاکتر بزان
|
| بۆچ: ئاخر ئیمان واجبە بە کول
|
فەرقیان نییە ئەنبیا و ڕوسول
|
| ئەرچی ئەم قەولە بێ تەئویل ڕاسە
|
بینا لە قەولی موختاریچ خاسە
|
| چون درووس نییە ئیمان بە مورسەل
|
ئیمان بە هەمووی ئەر نەوێ دەگەڵ
|
| عەددەیان وەها «ذو الاشتهار»ە
|
کە سەد و بیست و چوار هەزارە
|
| بە ڕیوایەتێ تر وا دیارە
|
کە زیاترن لە ئەم شومارە
|
| «فالٲولی قولُك لكل ٲحد:
|
لا تنصّ علی شیء من عَدَد»
|
| سەلبی نوبووەت دەکەی لە نەبی
|
یا موسبیتی بۆ غەیر نەبی دەبی
|
| «و بما قلنا يشيرُ اليك:
|
رمزُ «منهم من قصصنا عليك»»
|
| مورسەل سێسەد و سێزدە مەشهوورە
|
ئەویچ عەدەدیان هەر بەو دوستوورە
|
| عەدەدی جەمعی «اولوالعزم» یان
|
ئەر «ابوالبشر» نەوێ دەگەڵیان
|
| مەشهوور پێنج کەسن: نووح و ئیبراهیم
|
حەزرەتی مووسا مەوسووف بە کەلیم
|
| «عيسی بنُ مريم» پەیدا «بلا اب»
|
«كلمةُ الله» و «روح الله» لەقەب
|
| پێنجەم موحەممەد «سَيد العالم،
|
صَلّی عليهِ ربّی و سَلَّم»
|
| «و علی الباقی من النبيّين
|
وَ عَلی آل كلّ اجمعين»
|
| وا دەبێ پێیان ئیمان ئاوردن
|
باوەڕ بکەی: حەق هەڵی بژاردن
|
| هەموویان بە مەحز فەزڵ و مەوهەبەت
|
بێ سەبەبی کەسب، تاعەت، ڕیازەت
|
| بۆ نوبووەت و وەحی و شەرائیع
|
بۆ دەفعی ئیشکال، حەللی وەقائیع
|
| بۆ ڕەهنومایی و ئیرشادی عیباد
|
بۆ ئیتمامی ئەمر مەعاش و مەعاد
|
| «مبلّغين عن الله الحق»
|
کول موخبیر سادق، ناسیحی موتڵەق
|
| بە هەر تەرزێ حەق ئەمری پێ فەرموون
|
بەو تەرزە ئەژێر باری تەبلیغ چوون
|
| دەگەڵ ئەو هەموو دوشمنی زۆرە
|
ئەو تەعنە و لۆمە و ئەو شەڕوشۆڕە
|
| گەیاندیان بە سەعی بێ حەدد و غایەت
|
پەیغامی خودا ئایەت بە ئایەت
|
| بەیانیان فەرموو بەیانی موبین
|
«ٲصلاً و فرعاً» گشت ئەحکامی دین
|
| «طابت الدنيا بدعوتهم
|
جزاهم الله عن ٲمتّهِم»
|
| لە ئەسڵی سبووت نوبووەتیاندا
|
تەفاوت نییە لە بەینیاندا
|
| هەر کەسێ تەکزیب بکا یەکێکیان
|
ئیمانی نییە بە هیچ کامێکیان
|
| حەق هەموو بۆ سیدق دەعوای نوبووەت
|
دا بە موعجیزات باهیرە قووەت
|
| موخالیف پێیان گشت لە کار دەرچوو
|
تاب موعارەزەی ئەوانیان نەبوو
|
| ڕاسی ویلایەت، وەلێ بە کەسبە
|
کەسبی موحتەمیل بۆ عەزل و نەسبە
|
| بەڵێ نوبووەت بە مەحزی فەزڵە
|
مەنسەبی نەبی بەری لە عەزڵە
|
| دائیم موراقیب پەروەردگارن
|
لە عەینی خەودا گشت دڵ بێدارن
|
| «ظاهيراً» نەوعە مەماتێکیان هەس
|
لە گۆڕدا نەوعە حەیاتێکیان هەس
|
| خاک ناڕزێنێ جیسمی پاکیان
|
هیچ زەرەر نادا لە ئیدراکیان
|
| لە حەدیسدا هەس کە نوێژ دەکەن
|
تەشریفیان بە حەج «بيت الله» دەبەن
|
| هیچ کەس لە مەلەک، لە جین، لە ئینسان
|
نەگەیگە و ناگەت ئە ڕوتبەی ئەوان
|
| بەڵێ شەرەف هەس لەناو خۆیاندا
|
بۆ بەعزێ بە سەر بەعزێکیاندا
|
| «حَسبَ ازدِيادِ»ی ئاداب و حەسەب
|
بە ئیستیفای ئەسڵ تاییفە و نەسەب
|
| بە ئیعتیباری عوموومی دەعوەت
|
غەڵەبەی حیلم و عیلم و مەعریفەت
|
| لە ئیستیمراری موعجیزاتەدا
|
لە زۆریی ئەحکام فرووعاتەدا
|
| لە حەدیسییەتی کەسرەتی ئوممەت
|
بە مەتانەت و توولی شەریعەت
|
| بە خەسائیس و کەراماتی چەند
|
مومتاز بێ و، زیکر و شوهرەتی بوڵەند
|
| «فَلِذا» حەزرەت سەییدی سەروەر
|
فەزڵی هەس وە سەر هەموودا یەکسەر
|
| «ٲولوالعزم» یان لە غەیر و، مورسەل
|
لە غەیرە مورسەل بزان بە ئەفزەل
|
| ئەووەڵ لە ئەووەڵ ئەنبیا ئادەم
|
لە نوبووەتی قەڵەم دەدا دەم
|
| بۆ ئادەم هەیە نوبووەت ئیسبات
|
«بالكِتاب ٳذ تدلّ الآيات»
|
| «عَلی ٲنَّهُ قد ٲمِر، نهي
|
و لا نبیَّ فی زمانِهِ»
|
| پەس بۆ غەیری وەحی هیچ مەبە ساعی
|
«كذا بالسنّة و بالاجماعِ»
|
| ئینکاری مەکە وەک بەراهیمە
|
کوفر و زەلالی یەکجار قایمە
|
| دووەم لە خاتەم ئەنبیا و ڕوسول
|
«خير المرشدين لخير السبل»
|
| ئاخیر مووئەخخەر، ئەووەڵ موقەددەم
|
«ذو الغِنی» و «ذوالفقر» ئەکمەل و ئەتەم
|
| هادیی و مەهدی، مونتەفیع، نەففاع
|
عەبدی موتیع و سەییدی موتاع
|
| حەقیقەتێکی مەجهوول و مەعلووم
|
مەنسووس و مەنتووق، موقتەزا و مەفهووم
|
| موجەسسەم، موزلیم، موکەییەف، کەسیف
|
«نورّ و روح جوهرّ لطيف»
|
| ئایینەی وەسفەین جەلال و جەمال
|
«بالغ بٲقصی غايات الكمال»
|
| موکەڕڕەڕ ئەمما شیرین موکەڕڕەڕ:
|
«من شجر الكون و منه الشجر»
|
| «عينُهُ ٲستفاض من بحر اللاهوت
|
غينُهُ ٲفاض لزرع الناسوت»
|
| «مرحبا فی الٲمر ٲبُ الٲجدادِ
|
عجبا فی الخَلق مِن الٲولادِ»
|
| «بالقول بالفعل و بذی الٲحوال»
|
شەرع و تەریقەت حەقیقەت مەئال
|
| «قالباً، جسماً، صورة» فەرشی
|
«قلباً و روحاً وَ سِرّاً» عەرشی
|
| بۆ دەریای وەحدەت هیممەت ناری فولک
|
زیبی سەرای غەیب مەلەکووتی مولک
|
| لە هەر جێ بۆی هەس ئیسمی موجەددەد
|
«حكمةً»: ئەحمەد، مەحموود، موحەممەد،
|
| «قمر لَهُ المَنازِلُ قدّر
|
بل شمس تجری الی مَستَقَر»
|
| مەککە مەشریق و مەدینە مەغریب
|
باوک عەبدوڵڵا عەبدولموتەللیب
|
| دایک ئامینە کەنیشکی وەهەب
|
لە «كلاب»دا «ملاقی النَسَب»
|
| نەسەبی هەر تا عەدنان مەشهوورە
|
تیعدادی لەگرە غەیرە زەروورە
|
| زەروور ئەمەتە دەم لەمە بدەین
|
ئیزهاری پاکیی سیلسیلەی بکەین
|
| بینا لە تەحریر نیحریری «رازی»
|
خودا و پێغەمبەر لێی بووون ڕازی
|
| «و قد وافَقّ ذلك الامام
|
جماعةّ مِن كرام ٲعلام»،
|
| ئابا و ئوممەهات سەییدی عالەم
|
هەر لە والیدەین هەر تا بە ئادەم
|
| «بِٲدِلَّة كالقصر المَشيد»
|
بێ شیک و زەلال کول «علی التوحيد»
|
| خوسووس والیدەین ماجیدەینی ئەو
|
ئەسڵەینی نەجیب ناجییەینی ئەو
|
| عەقیدەت بوێ «علی التحقيق»ە
|
ئەهلی نەجاتن بەم سێ تەریقە:
|
| ئەووەڵ نەگەیشت ئەلایان دەعوەت
|
لەبەر بوونیان لە وەختی فەترەت
|
| دەگەڵ ئەمیچە جوان بوون مردن
|
ئیمکانیان نەبوو بۆ سەفەر کردن
|
| حوکمی کەسێکیچ پێی نەگەت دەعوەت
|
نەجاتە، داخل بوونە بە جەننەت
|
| دووەم بوون لەسەر دینی ئیبراهیم
|
بوون لەسەر تەوحید، بێ تەردید، موقیم
|
| سالیس: ئیحیای حەق مەرحەمەتی کرد
|
زیندگ بوونەوە، ئیمانیان ئاوورد
|
| ئەم گوزارشە مانیعی چییە؟
|
«عقلاً و شرعاً» مومتەنیع نییە
|
| لە دەست «محل»ی ئیمان «بعد الموت»
|
هیچ نەفعی نییە ناوێ بوی فەوت؛
|
| مەحەللی غەیری خوسووسییەتە،
|
سیوای کەرامەت ئی مەنقەبەتە
|
| ئیحیابوونەوە لە دوای مردن
|
مایەی ئیمانی پێ عەتا کردن
|
| بە ڕوتبەی بوڵەند تا بوون موتحەف
|
بەو زیادەی فەزل، کەمال و شەرەف
|
| بوێ بۆ ئەوان فەرق و تەفاوت
|
دەگەڵ سائیرین لە ئەهلی فەترەت
|
| هەر موخالیفێ کە پێی هاتە بەین
|
ئەگەر زەعیفە قسەی لێ نەکەین
|
| وەرنە «ٳن ٲمكن فقد يؤوّل»،
|
یا مەنسووخە، یا «متروك العمل»
|
| «كما يفعل فی بعض المسٲلة
|
اذا تعارض فيها الٲدلّة»
|
| حەدیسی زەعیف ئەر پێی لەناوە
|
بەم حەدیسە کار مونکیر تەواوە
|
| «فيه يقولُ، جَلَّ وَعَلا
|
ٳنّی حَرَّمتُ ٲلنّارَ عَلی»
|
| «صُلب ٲنزَلَك، بطن حَمَلَك»
|
«حجر كفَلَك، فما بَقي لَك؟!»
|
| وەلحاسڵ ئەو بەدر زوڵمەت زیدای لەیل
|
ئەو میهری ئەییام لە زیای ئەو کەیل
|
| وە بورجی ئەسلاب تەییباتەدا
|
وە دارەی ئەرحام تاهیراتەدا
|
| هەمووی ئەوجی بورج سەعادەت، شەرەف
|
حەزیز بەرکەنار، وەبال بەرتەرەف
|
| ڕەئس و زەنەبی زەلالی تەکدا
|
سەر و دووچکەی ڕووی بە یەکدا
|
| لە نیشانە و جێی ئەو زاتی پڕ نوور
|
ڕاسی لە تیری نوقسانی مەهجوور
|
| لە خوسووفی عەیب دەنائەت بەری
|
لە کوسووفی ڕەیب خەنائەت عەری
|
| تلووعی سەردا و غورووبی ئاورد
|
حەرەکە و سەیر و دەوری تەواو کرد
|
| تا بە شنۆی بۆی نەسیمی ئەزەل
|
لە وەختی ڕەبیع «ربيع الٲول»
|
| بە سەد نەزاکەت لە تۆی پەردەوە
|
غونچەی وجوودی خەندە کەردەوە
|
| عەجەب خەندەیە حیکمەت چەند تەرز کەرد
|
غولغولەی گریەی بولبولان بەرز کەرد
|
| بەو ڕاستیی سەروی باڵاکەی ئاڵا
|
توخمی چەفتیی بەخت تەزەروان کاڵا
|
| شێوە و شیمە پاک، ڕەسم و ڕەویە چاک
|
ئایینەی بێ گەرد، ئایین شەرەفناک
|
| باتین لە زاهیر چاکە عەجیبتر
|
خەڵوەت لە جەلوەت ئەدەب غەریبتر
|
| کردار حەمیدە، پەسەندیدە حاڵ
|
عومری شەریفی گەیشتە چل ساڵ
|
| تەعلیمیی نامووس دیسان پێڕاوە
|
وەرەقێ تری بۆ هەڵگێڕاوە
|
| ئەو هات، ئەم ڕۆیی و گوم، ئەو دیاری
|
«انا الحق» لە کوێ و «من نییەم قاری»
|
| خوم حەوسەڵەی کرد، ئەربەعین بگرد
|
مەی ساف بوو بێ دورد، ئەهلی مەشرەب گرد
|
| جام نیشتە سەر دەس، ساقی هەڵساو پێ،
|
هەموو ئەجزای گوێ، سەدای: دەی کەی تێ؟
|
| ڕەشحەی نەوای ساز حیجازی ئاورد
|
ئیبراهیمی نار ئاهەنگی سەرد کرد
|
| ڕاس نەورۆزی بوو، موخالیف حەزین
|
«بُعِثَ الی الخلق اَجمعين»
|
| ئیددیعای مەنسەب نوبووەتی کرد
|
بۆ سیدقی شاهید موعجیزەی هاورد
|
| ئیسباتی هەردوو بە تەواتورە
|
مونکیری یەقین «ضالّ» و کافرە
|
| موعجیزە ئەمرێس خاریقی عادەت
|
زاهیر لە ساحیب دەعوای نوبووەت
|
| «عند تحدّی فرقة الانكار»
|
بە وەفقی دەعوای ئەوان کا ئیزهار
|
| مونکیرین هەر چەند تەقالا بدەن
|
مومکینیان نەوێ موعارەزەی کەن
|
| لەودوا عیلمی قەتعی بە تەحقیق
|
حاسڵە و بۆ شەخس واجبە تەسدیق
|
| ئیحتیمالاتی عەقڵی و وەهمییە
|
مونافیی عولووم قەتعییە نییە
|
| «ٱلَيسَ كما قالَ ذوالجلال:
|
صَدَقَ عبدی فی كلّ مقال»؟
|
| دڵ وەک پەروانان حائیرە و دائیر
|
لە دەوری چرای ئەهلی بەسائیر
|
| ئەو چیهرەی سیمای مونەوورەی ئەو
|
ئەو خولق و سیرەت موتەههەرەی ئەو
|
| ئەو دەریای حیکمەت پڕ دوڕڕ و گەوهەر
|
لە مەنبەعی لەفز ئەو دەهاتە دەر
|
| ئیزهار و بەیان ئەو حەقائیقە
|
ئەو مەعاریفە و ئەو دەقائیقە
|
| ئەو نیکاتانەی کە جۆشیان داورد
|
حوکەما سەریان لێ دەرنەدەکرد
|
| با وجوود ئەو قەومە ئەو بوو تێیاندا
|
نەشئونومای بوو لە ناویاندا
|
| ئوممی و جاهیل و ناخۆندەوار بوون
|
بەعید لە ئەهلی عیلم و ئەحبار بوون
|
| لە کەسێکەوە هیچ بۆی نەبوو «قطّ»
|
تەعلیم و تەئدیب، مومارەسەی «خطّ»
|
| ئەو سەخاوەتە و ئەو فوتووەتە،
|
ئەو شەجاعەتە و ئەو مورووەتە
|
| ئەو سەباتە و ئەو ئیستیقامەتە
|
ئەو بەقای ئاسار تا قیامەتە
|
| ئەو زوهد و وەرعە و نەوعە عیبادە
|
ئەو تەکمیلی نەفس دەرحەق عیبادە
|
| ئەو تەسلیکە و ئەو تەرزە ئیرشادە
|
ئەو ئال و ئەسحاب، ئەو ئیستیرشادە
|
| ئەو لە گشت دنیا سەردی و سولووە
|
«قبل النبوّة، بعد النبوّة»
|
| بەبێ موعجیزە و دەردیسەریی ئەو
|
بەس بوو بۆ ئیسبات پێغەممەریی ئەو
|
| لەمە عەجیبتر موعجیزە مەشنەو:
|
ئۆمی و عەللامە، هەتیو بە ئەدەو
|
