ကောကာလိကဝတ္ထုဂါထာ
၂၅-ဘိက္ခုဝဂ်
၃-ကောကာလိကဝတ္ထု အဋ္ဌကထာဂါထာ
သုဂ္ဂဟီတသ္မိံ ကဋ္ဌသ္မိံ, ဝါစာယ သကိယာ’ ဝဓီ။
ကစ္ဆပေါ၊ လိပ်သည်။ သုဂ္ဂဟိတသ္မိံ၊ ပါးစပ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ကိုက်ယူအပ်သော။ ကဋ္ဌသ္မိံ၊ ဒုတ်၌။ (တစ်နည်း) ကဋ္ဌသ္မိံ၊ ကို။ သုဂ္ဂဟိတသ္မိံ၊ ပါးစပ်ဖြင့် ကောင်းစွာ ကိုက်ယူ အပ်စဉ်။ [သုဋ္ဌု+ဂဟိတံ သုဂ္ဂဟိတံ၊ ဆန်းကြောင့် ဒီဃပြု၍ ဂါထာ၌ “သုဂ္ဂဟီတသ္မိံ”ဟု ရှိသည်။] ဂိရံ၊ စကားကို။ ဗျာဟရံ (ဗျာဟရန္တော)၊ ပြောဆိုမိလသော်။ ဝါ၊ ပြောလိုက်မိသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ အတ္တာနံ၊ မိမိကိုယ်ကို။ အဝဓီ ဝတ၊ သတ်လေပြီတကား။ သကိယာ၊ မိမိဥစ္စာဖြစ်သော။ ဝါစာယ၊ စကားဖြင့်။ အတ္တာနံ၊ ကို။ အဝဓီ ဝတ၊ ကား။ [ဓမ္မယော-၈၈၌ “ကစ္ဆပေါ၊ သည်။ ဂိရံ၊ ကို။ ဗျာဟရံ၊ သော်။ အတ္တာနံ၊ ကို။ ဝတ၊ စင်စစ်။ အဝဓိ၊ ပြီ။ သုဂ္ဂဟိတသ္မိံ၊ သော။ ကဋ္ဌသ္မိံ၊ ၌။ (ဍံသိတဋ္ဌာနံ၊ ကိုက်အပ်သောအရပ်ကို။ ဝိဿဇ္ဇေတွာ၊ လွှတ်၍။) သကိယာ၊ သော။ ဝါစာယ၊ ဖြင့်။ အဝဓိ၊ ပြီ”ဟု ပေး၏။] (ဋ္ဌ-၂၇၄)
ပဿသိ ဗဟုဘာဏေန, ကစ္ဆပံ ဗျသနံ ဂတံ။
နရဝီရိယသေဋ္ဌ၊ လူတို့တွင် လုံ့လဝီရိယအားဖြင့် မြတ်သောမင်း။၁ (ပဏ္ဍိ တော၊ ပညာရှိသူသည်။) ဧတမ္ပိ၊ ဤအကြောင်းကိုလည်း။ ဒိသွာ၊ မြင်၍။ ကုသလံ၊ သစ္စာ နှင့်ယှဉ်,အပြစ်ကင်းစင်သော။ ဝါစံ၊ စကားကို။ ပမုဉ္စေ (ပမုဉ္စေယျ)၊ ပြောဆိုရာ၏။ အတိဝေလံ၊ ပြောဆိုသင့်ရာ, အချိန်အခါကို ကျော်လွန်သော။ (မဆုံးနိုင်သော)။၂ ဝါစံ၊ ကို။ န ပမုဉ္စေယျ၊ မပြောဆိုရာ။ ဗဟုဘာဏေန၊ များစွာသောစကားကို ပြောဆိုခြင်းကြောင့်။ ဝါ၊ စကားများခြင်းကြောင့်။ ဗျသနံ၊ သေကျေပျက်စီးခြင်းသို့။ ဂတံ၊ ရောက်ရသော။ ကစ္ဆပံ၊ လိပ်ကို။ ပဿသိ (နနု)၊ မြင်တွေ့ရပြီမဟုတ်လော။ [ပဿသီတိ နနု ပစ္စက္ခတော ပဿသိ (ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၂)။] (ဋ္ဌ-၂၇၅)
၁။ဓမ္မာရာမော။ ။ “နိဝါသဋ္ဌေန(ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၂၅)”ဟူသော အဖွင့်အလို “အာရမန္တိ ဧတ္ထာတိ အာရာမော”ဟုပြု၊ “အာရမိတဗ္ဗဋ္ဌေန(ဣတိ၊ဋ္ဌ၊၂၅၇)”ဟူသော အဖွင့်အလို “အာရမိတဗ္ဗောတိ အာရာမော”ဟုပြု၊ ထိုနောင် “ဓမ္မော+အာရာမော အဿာတိ ဓမ္မာရာမော”ဟု ဆက်တွဲရာ၏၊ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၆၇၌ “အာရမဏံ အာရာမော၊ ဓမ္မေ+အာရာမော အဿာတိ ဓမ္မာရာမော(သမထဝိပဿနာတရား၌ မွေ့လျော်ခြင်းရှိသူ)”ဟု ပြု၏၊ ထို့ပြင် ဓမ္မာရာမော, ဓမ္မ ရတော၌ ဓမ္မအရ သီလစသောတရား, ဓမ္မံ အနုဝိစိန္တယံ၌ ဓမ္မအရ နေက္ခမ္မသင်္ကပ္ပစသောတရား, ဓမ္မံ အနုဿရံ၌ ဓမ္မအရ သမထဝိပဿနာတရားဟု အသီးအသီး ကွဲအောင်ယူသော နည်းကို လည်း ဣတိ၊ဋ္ဌ၊၂၅၇၌ ဖွင့်သေး၏။
၁။နရဝီရိယသေဋ္ဌ။ ။ နရဝီရိယသေဋ္ဌာတိ နရေသု ဝီရိယေန သေဋ္ဌ ဥတ္တမဝီရိယ ရာဇဝရ၊-ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၂။
၂။အတိဝေလံ။ ။ “ဝေလံ အတိက္ကန္တံ အတိဝေလံ၊ ဘာဝနပုံသကေဉ္စတံ(သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၄၂၂)”အဖွင့်အလို ကြိယာဝိသေသနအနက်ယူ၍ “အတိဝေလံ-ပြောဆိုသင့်ရာ အချိန်အခါကို လွန်၍”ဟုပေး၊ “အတိက္ကန္တကာလံ(ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၂)”အဖွင့်ကို ကြည့်၍ “အတိက္ကန္တာ+ဝေလာ ဧတိဿာတိ အတိဝေလာ-လွန်သော ပြောဆိုသင့်ရာ အချိန်အခါရှိသော”ဟုလည်းကြံ။
ကောကာလိကဝတ္ထုပါဠိဂါထာ
အတ္ထံ ဓမ္မဉ္စ ဒီပေတိ, မဓုရံ တဿ ဘာသိတံ။
ယော ဘိက္ခု၊ အကြင်ရဟန်းသည်။ မုခသံယတော၊ နှုတ်ဖြင့် စောင့်စည်း၏။ မန္တဘာဏီ၊ ပညာဖြင့် ပြောဆိုလေ့ရှိ၏။ အနုဒ္ဓတော၊ ပျံ့လွင့်စိတ်ဝေး, ငြိမ်းအေးသော စိတ်ရှိ၏။ [ဥဒ္ဓံ ဥဒ္ဓံ+ဟနတီတိ ဥဒ္ဓတော၊ ဥ+ဟန+တ။ ဟနကို ဓပြု။ န+ဥဒ္ဓတော အနုဒ္ဓတော။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၈။] အတ္ထံ၊ ဟောကြားမိန့်မြွက်, တရားအနက်အဓိပ္ပာယ်ကိုလည်းကောင်း။ ဓမ္မဉ္စ၊ ဟောပြောအပ်ရာ, ဒေသနာတရားကိုလည်းကောင်း။ ဒီပေတိ၊ ထင်ရှားပြ၏။ တဿ၊ ထိုရဟန်း၏။ ဘာသိတံ၊ ပြောဆိုအပ်သော စကားသည်။ မဓုရံ၊ ချိုသာ၏။ (ပါ-၃၆၃)
ကောကာလိကဝတ္ထုဂါထာနိဿယ ပြီးပြီ။