Nowy Zakoń (1896)/Swjate evangelium Jězusa Khrystusa po Marku

nadpis	Swjate evangelium Jězusa Khrystusa po Marku
přełožowar	Michał Hórnik, Jurij Łusčanski
lěto	1896
žórło	archive.org
licenca	public domain
Wikipedija	ewangelij po Marku

Staw I.

Jan prěduje pokutu a křćije z wodu, Khrystus pak z Duchom swjatym. Krćeny wot Jana přebywa w pusćinje, hdźež je po štyrcećidnjowskim posće wot djaboła spytowany; po Janowym zajeću počina w Galileji prědować, a powoławši Symana a Handrija, Jakuba a Jana, Zebedejoweju synow, dźe do Kafarnauma a druhich galilejskich městow; tam wuči, wustrowi Symanowu přichodnu mać a wusadneho, kotrehož k měšnikam sćele, a mnohich wot djaboła wobsydnjenych.

1. Spočatk ^{[NZ 1]} evangelia Jězusa Khrystusa, Syna Božeho,
2. Jako je pisane w profeće Issaiasu: „Hlej, ja sćelu swojeho jandźela před twojim wobličom, kotryž budźe twój puć před tobu přihotować.“ (Mal. 3,1.)
3. „Hłós wołaceho w pusćinje: Přihotujće Knjezowy puć, wurunajće jeho sćežki.“^{[NZ 2]} (Is. 40,3; Mat 3, 3; Luk. 3,4; Jan. 1,23.)
4. Jan křćiješe w pusćinje, prědujo křćeńcu pokuty k wodawanju hrěchow.
5. A přikhadźachu k njemu cyła krajina Judeje a Jeruzalemjenjo wšitcy, a buchu křćeni wot njeho w rěcy Jordanje, wuznawajcy swoje hrěchi.(Mat 3, 5.)
6. A Jan bě woblečeny drastu z kamelowych kosmow a kožany pas bě na jeho bjedrach, a jědźeše skóčki a dźiwi měd. A prědowaše prajo:(Mat 3, 4; Lev. 11,22.)
7. Dźe mócniši za mnu dyžli ja; kotremuž njejsym hódny so skhiliwši rozwjazać rjemjenje na jeho črijach.(Mat 3, 11; Luk. 3,16; Jan. 1,27.)
8. Ja wukřćich was z wodu; wón pak budźe was křćić z Duchom swjatym.(Jap. sk. 1,5; 2,4; 11,16; 19,4.)
9. A sta so, w tych dnjach přińdźe Jězus z Nazaretha w Galileji, a bu křćeny wot Jana w Jordanje.
10. A hnydom wustupiwši z wody, wuhlada njebjesa wotewrjene a Ducha swjateho jakož hołbja zestupowaceho, a na nim zwostawaceho.(Luk. 3,22; Jan. 1,32.)
11. A hłós sta so z njebjes: Ty sy mój lubowany Syn, na tebi mam spodobanje.
12. A hnydom Duch jeho zahna do pusćiny.^{[NZ 3]} (Mat 4, 1; Luk. 4,1.)
13. A běše w pusćinje štyrceći dnjow a štyrceći nocow; a bu wot djaboła spytowany; a běše mjez dźiwimi zwěrjatami,^{[NZ 4]} a jandźelowje słužachu jemu.
14. Hdyž pak bu Jan zajaty, přińdźe Jězus do Galileje, prědujo evangelium kralestwa Božeho.(Mat 4, 12; Luk. 4,14; Jan. 4,43.)
15. A praji: Dokelž je čas dopjelnjeny a kralestwo Bože so přibližiło, ^{[NZ 5]} čińće pokutu a wěŕće evangeliu.
16. A ducy nimo galilejskeho morja, wuhlada Symana a Handrija jeho bratra, kotrajž syće do morja pušćeštaj (přetož běštaj rybakaj). ^{[NZ 6]}
17. A Jězus rjekny jimaj: Pójtaj za mnu; a sčinju waju rybakow ludźi.
18. A hnydom wostajiwši syće sćěhowaštaj jeho.
19. A wotšedši wottam tróšku, wuhlada Jakuba, Zebedejoweho syna, a Jana jeho bratra, kotrajž syće w čołmje porjedźeštaj.
20. A hnydom powoła jeju, a swojeho nana Zebedeja z najatymi w čołmje wostajiwši, sćěhowaštaj jeho.
21. A zańdźechu do Kafarnauma, a hnydom na sabaće zastupi wón do synagogi a wučeše jich. (Mat 4, 13; Luk. 4,31.)
22. A spodźiwachu so nad jeho wučbu; přetož wučeše jich jako tajki, kiž móc ma, a nic jako pismawučeni. (Mat 7, 28; Luk. 4,32.)
23. A běše we jich synagodzy čłowjek, nječisteho ducha mějacy, a zawoła,(Luk. 4,33.)
24. Prajo: Što maš ty z nami, Jězuso Nazarenski? Sy přišoł nas zahubić? Wěm, štó sy, Swjaty Boži.^{[NZ 7]}
25. A Jězus pohrozy jemu prajo: Woněḿ a wuńdź z čłowjeka.
26. A nječisty duch potorha jeho^{[NZ 8]} a zawoławši z wulkim hłosom wuńdźe z njeho.
27. A dźiwachu so wšitcy, tak zo mjez sobu so prašachu prajicy: Što je to? kajka to nowa wučba? zo z mocu tež nječistym ducham poruča, a jeho posluchaju.^{[NZ 9]}
28. A rozeńdźe powěsć wo nim cyleje krajiny galilejskeje.
29. A hnydom wušedši ze synagogi přińdźechu do domu Symana a Handrija z Jakubom a Janom.(Mat 8, 14; Luk. 4,38.)
30. Symanowa přichodna mać pak ležeše na zymnicu, a hnydom prajichu jemu wo njej.
31. A přistupiwši zběhny ju, za ruku ju přimnywši, a na měsće wopušći ju zymnica, a wona jim posłužowaše.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw II.

Pismawučeni morkotaju, dokelž Jězus wićiwemu, přez třěchu na łožu dele pušćenemu praji, zo so jemu hrěchi wodawaju a poručiwši, zo by swoje łožo wzał a njesł, wustrowi jeho. Pola Levia, kotrehož bě do wučownikow powołał, z mnohimi zjawnymi hrěšnikami k blidu sedźo, rozestaja farisejam, kotřiž so pohóršeju, čohodla z hrěšnikami wobkhadźa a čohodła so jeho wučownicy njeposća a zamołwja jich, zo na sabaće kłóski šćipaju.

1. A zaso zastupi do Kafarnauma po někotrych dnjach. (Mat 9, 1.)
2. A bu słyšane, zo je we domje; a zeńdźechu so mnozy, tak zo města njemějachu ani před durjemi, a wón rěčeše k nim słowo.
3. A přińdźechu k njemu njesycy wićiweho, kotryž bu wot štyroch njeseny. (Luk 5, 18.)
4. A hdyž jeho njemóžachu k njemu donjesć přez lud, wotkrychu třěchu, ^{[NZ 10]} hdźež běše; a wotewriwši spušćichu łožo dele, na kotrymž wićiwy ležeše.
5. A Jězus pak widźawši jich wěru, rjekny wićiwemu: Syno, twoje hrěchi so ći wodawaju.
6. Běchu pak tam někotři z pismawučenych sedźicy a myslicy we swojich wutrobach:
7. Što tónle tak rěči? wón Boha hani! Štó móže hrěchi wodawać, khiba Bóh sam? (Job. 14,4; Is. 43, 25.)
8. To hnydom spóznawši w swojim duchu, zo při sebi tak mysla, rjekny jim Jězus: Přečo tajke mysliće w swojich wutrobach? (Mat 9, 4.)
9. Što je lóže, prajić wićiwemu: Tebi so hrěchi wodawaju, abo prajić: Wstań, wzmi swoje łožo a khodź?
10. Zo pak byšće wědźeli, zo Syn čłowjeka ma móc na zemi, hrěchi wodawać (dźeše k wićiwemu):
11. Tebi praju: Wstań, wzmi swoje łožo, a dźi do swojeho domu.
12. A hnydom wstany wón a wzawši łožo woteńdźe před wšitkimi, tak zo wšitcy so spodźiwachu a Boha khwalachu prajicy: Ženje njejsmy tajke widźeli.
13. A wón wuńdźe zaso k morju a wšitkón lud přikhadźeše k njemu, a wučeše jich.
14. A nimo ducy wuhlada Levia Alfejoweho ^{[NZ 11]} při cłownicy sedźaceho a rjekny jemu: Sćěhuj mje. A wstanywši sćěhowaše jeho. (Mat 9, 9; Luk 5, 27.)
15. A sta so, hdyž w jeho domje za blidom sedźeše, zo mnozy cłownicy a hrěšnicy sobu sedźachu z Jězusom a jeho wučownikami; přetož mnozy běhu, kotřiž jeho sćěhowachu.
16. A pismawučeni a farisejowje widźawši, zo z cłownikami a hrěšnikami jě, prajachu k jeho wučownikam: Přečo jě a pije waš mištr z cłownikami a hrěšnikami?
17. To słyšawši dźeše Jězus k nim: Strowi lěkarja njetrjebaju, ale kotřiž su khori; přetož njejsym přišoł powołać sprawnych, ale hrěšnikow.
18. A Janowi wučownicy a farisejowje so posćachu; a přińdźechu a rjeknychu jemu: Přečo Janowi wučownicy a farisejowje so posća, twoji wučownicy pak so njeposća?
19. A Jězus dźeše k nim: Móža so kwasni młodźency posćić, hdyž je nawoženja z nimi? Doniž maju nawoženju při sebi, njemóža so posćić.
20. Přińdu pak dny, hdyž budźe nawoženja wot nich wzaty, a tehdy budźa so posćić we wonych dnjach.^{[NZ 12]} (Mat 9, 15; Luk 5, 35.)
21. Nichtó njepřišiwa zapłatu z noweho sukna na staru drastu, hewak wottorhnje nowa zapłata wot stareho, a dźěra bywa wjetša.
22. A nichtó njelije nowe wino do starych sudowjow, hewak rozpuknje wino sudowja, a wino so wulije a sudowja so skaža; ale nowe wiino dyrbi so do nowych sudowjow leć.
23. A sta so zaso, hdyž Knjez na sabaće přez sywy dźěše, a jeho wučownicy počachu ducy kłosy šćipać. (Mat 12, 1; Luk 6, 1.)
24. Farisejowje pak jemu prajachu: Hlej, čohodla činja na sabaće, štož so njesłuša?
25. A dźeše k nim: Njejsće ženje čitali, što David sčini, hdyž bě w nuzy a sam hłódny bu a ći, kotřiž běchu z nim? (1: Kral. 21, 6.)
26. Kak zańdźe do domu Božeho za wyššeho měšnika Abiathara ^{[NZ 13]} a wustajene khlěby jědźeše, kotrež jěsć so njesłuša, khiba měšnikam, a da tym, kotřiž běchu z nim?
27. A praješe jim: Sabat je čłowjeka dla sčinjeny a nic čłowjek sabata dla.^{[NZ 14]}
28. Tak je Syn čłowjeka knjez tež sabata.^{[NZ 15]}

Staw III.

Jězus wustrowja čłowjeka ze zeskhnjenej ruku, dźe złym wutpohladanjam farisejow z puća, a wobroći so k ludej, ze wšitkich stronow k njemu přikhadźacemu, a hoje jeho khorych; dwanaćoch wot njeho wuzwolenych (kotřiž so tu mjenuja), sćele do swěta na prědowanje, móc jim podawši nad khorosćemi a djabołami. Pismawučenych, kotřiž Boha hanja, jako by wón přez Beelzebuba djaboły wuhanjał, přepokaza, zo wopačunje sudźa, a praji, zo so hanjenje Ducha swjateho njewoda, a štó je jeho mać a jeho bratřa.

1. A wón zastupi zaso do synagogi, a běše tam čłowjek, wuskhnjenu ruku mějacy. (Mat 12, 9; Luk 6, 6.)
2. A kedźbowachu na njeho,^{[NZ 16]}, wuhoji-li jeho na sabaće, zo bychu jeho wobskoržili.
3. A wón dźeše k čłowjekej wuskhnjenu ruku mějacemu: Wstań do srjedźa.
4. A praji jim: Słuša so na sabaće dobre činić abo złe? žiwjenje zdźeržeć abo zahubić? Woni pak mjelčachu.
5. A spohladowawši na nich z hněwom a zrudźiwši so nad sleposću jich wutrobow, rjekny k čłowjekej: Wupřestri swoju ruku. A wupřestrě, a jeho ruka bu zase strowa.
6. A farisejowje wuńdźechu a dźeržachu hnydom radu z Herodianami přećiwo njemu, kak bychu jeho skóncowali.^{[NZ 17]}(Mat 12, 14.)
7. Jězus pak woteńdźe ze swojimi wučownikami k morju, a wulka črjóda z Galileje a Judeje dźěše za nim.
8. A z Jeruzalema a z Idumeje a z tamneje strony Jordana, a kotřiž běchu wokolo Tyra a Sidona, wulka mnohosć, słyšawši kajke skutki čini, přińdźechu k njemu.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw IV.

Jězus přednošuje přirunanje wo syjerju a wułožuje je swojim wučownikam; praji, zo ma so swěca na swěčnik stajić; přida přirunanje wo symjenju, do zemje połoženym, kotrež rosće, mjez tym zo syjeŕ spi, a wo žonopowym zornu; wučownikam wosebje wšitko wułožuje; w čołmje ze spanja wubudźeny změruje wichor na morju.

1. A wón poča znowa při morju^{[NZ 18]} wučić; a zhromdźi so k njemu wjele ludu, tak zo do čołmika supiwši na morju sedźeše; a wšón lud běše na kraju při morju. (Mat 13, 1; Luk 8, 4.)
2. A wučeše jich mnohe w přirunanjach a rěčeše jim w swojim wučenju:
3. Posłuchajće! Hlej, syjeŕ wuńdźe wusywać,
4. A hdyž syješe, padźe někotre při puću, a přelećachu ptaki njebja a zjěchu je.
5. Druhe pak padźe na skałojte, hdźež wjele zemje njeměješe, a hnydom zeskhadźa, dokelž njeměješe hłuboku zemju.
6. Ale hdyž słónco zeskhadźa, zwjadny; a dokelž njeměješe korjenja, wuskhny.
7. A zaso druhe padźe mjez ćernje, a zrosćechu ćernje, a podusychu je, a njeda płodu.
8. A zaso druhe padźe na dobru zemju a da płód, kotryž přiběraše a rozćeše, a přinjese jene třiceći, druhe šěsćdźesat, a zaso druhe sto.
9. A wón praješe: Štóž ma wuši k słyšenju, njech słyši.
10. A hdyž bě sam, prašachu so ći dwanaćo, kotřiž běchu z nim, za přirunanjom.
11. A praješe jim: Wam je date znać potajnosće kralestwa Božeho; tym pak, kotřiž su zwonka,^{[NZ 19]}, stawa so wšitko w přirunanjach,
12. Zo bychu „widźicy widźeli a njezapřijeli, a słyšicy słyšeli a njezrozymili, zo bychu so njewobroćili, a zo bychu brěchi so jim njewodałe.“^{[NZ 20]}(Is 6, 9; Mat 13, 14; Jan 12, 40; Jap.sk 28, 26; Romsk 11, 8.)
13. A dźeše k nim: Njeznajeće tuto přirunanje? a kak spóznajeće wšitke přirunanja?
14. Syjeŕ wusywa słowo (Bože).^{[NZ 21]}
15. Kotřiž pak su při puću, su ći, kotrymž so słowo wusywa; ale hdyž su je słyšeli, hnydom přińdźe satan, a wotnjese słowo, kotrež bu wusyte do jich wutrobow.
16. A podobnje, kotřiž su na skałojte wusywani, su ći, kotřiž, hdyž słowo słyša, hnydom z wjesołosću je přijimaju.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw V.

W gerasenskej krajinje wumóže Jězus dźiwjeho wot złych duchow, kotrymž do swini zajěć dowoli, njepřida pak, zo by jeho wustrowjeny sćěhował; po wustrowjenju krewjećečneje žónskeje přińdźe do Jairoweho domu, a zbudźi jeho dźowku k žiwjenju.

1. A přińdźechu na tamnu stronu morja, do gerasenskeje krajiny.^{[NZ 22]} (Mat 8, 28; Luk 8, 26.)
2. A hdyž wón z čołma wustupi, hnydom přiběža jemu čłowjek z rowow napřećiwo, nječisteho ducha mějacy.
3. Wón měješe bydło w rowach; ani z rjećazami njemóžeše jeho nichtó wjacy zwjazać.
4. Přetož často bě z putami a rjećazami zwjazany bywši, rjećazy roztorhnył a puta rozłamał, a nichtó njezamoho jeho skudźić.
5. A wón přebywaše stajnje, wodnjo a w nocy, w rowach a na horach, wołajo a z kamjenjemi bijo.
6. Wuhladawši pak Jězusa nazdala, přiběža a pokłoni so před nim.
7. A wołajo z wulkim hłosom rjekny: Što mam ja z tobu, Jězuso, syno Boha wjeŕšneho? zaroćam će při Bohu, zo by mje nječwělował.
8. Přetož wón praješe jemu: Wuńdź, nječisty ducho, z čłowjeka.
9. A prašeše so jeho: Kak ći rěkaju? A wón praji jemu: Legion je moje mjeno, dokelž je nas wjele.^{[NZ 23]}
10. A prošeše jeho jara, zo by jeho njewuhnał z krajiny.
11. Běše pak tu wokoło hory wulke stadło swini na pastwje.(Mat 8, 30.)
12. A duchi jeho prošachu prajicy: Pósćel nas do swini, zo do nich zańdźemy.
13. A Jězus dowoli jim hnydom. A nječiste duchi wušedši zańdźechu do swini, a z wulkej nahłosću wali so stadło do morja, a dwaj tysacaj, a potepichu so w morju.
14. Kotřiž pak je pasechu, ćeknychu, a wozjewichu to w měsće a we wsach. A wuńdźechu hladać, što je so stało.
15. A přińdźechu k Jězusej, a wuhladaju toho, kiž bě wot djabliska čwělowany był, sedźaceho, zdasćeneho, při strowym rozomje, a nabojachu so.
16. A ći, kotřiž běchu to widźeli, powědachu jim, kak so tomu sta, kotryž djaboła měješe, a wo swinjoch.
17. A počachu jeho prosyć, zo by z jich pomjezow wotešoł.
18. Hdyž pak do čołma stupi, poča jeho prosyć, kotryž bě wot djabliska čwělowany był, zo by z nim był.
19. A njepřipušći jeho, ale dźeše k njemu: Dźi do swojeho domu k swojim, a zjeẃ jim, kak wulke wěcy je Knjez tebi činił, a zo so nad tobu smili.
20. A wón woteńdźe a poča wopowědować w krajinje Dźesać městow, kak wulke wěcy je Jězus jemu činił; a wěitcy so dźiwachu.
21. A hdyž bě Jězus w čołmje zaso přez morjo so přewjezł, zhromadźi so wulka črjóda k njemu, a wón běše při morju.
22. A přińdźe k njemu jedyn předstojnik synagogi, z mjenom Jairus, a jeho wuhladawši padźe k jeho nohomaj.(Mat 9, 18; Luk 8, 41.)
23. A prošeše jeho jara, prajo: Moja dźowka mrěje, Pój, połož ruku na nju, zo by wustrowjena była, a budźe žiwa.
24. A woteńdźe z nim, a jeho sćěhowaše wulka črjóda, a ćišćachu jeho.
25. A žónska, kotraž měješe krewjećečenje dwanaće lět,
26. A bě wjele ćerpjeła wot mnohich lěkarjow, a bě wšitko swoje dowułožiła, a njebě jej pomhało, ale bě hórje z njej,
27. Wusłyšawši wo Jězusu, přińdźe w črjódźe zezad, a dótkny so jeho drasty.
28. Přetož praješe: Dótknu-li so jeno jeho drasty, budu strowa.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw VI.

Nad Jězusowej wučbu dźiwaju so w jeho wótčinje, hdźež pak wón, jich njewěry dla, mało dźiwow skutkuje; japoštołow na prědowanje sćelo wuči, što maju wobkedźbować. Herodes wo Jězusu słyšo, praji, zo je wot mortwych wstanył Jan křćenik, kotrehož hłowu bě wón rejwacej dźowcy Herodiady na požadanje podał, dokelž bě z přisahu slubił; w pusćinje z pjeći khlěbami a dwěmaj rybomaj nasyća pjeć tysac ludźi; ducy přez morjo změruje wichor; w krajinje Genezareth wustrowi přemnohich z dótknjenjom swojeje drasty

1. A wuńdźe wottam, a woteńdźe do swojeje wótčiny,^{[NZ 24]} a jeho wučownicy sćěhowachu jeho. (Mat 13, 54; Luk 4, 16.)
2. A hdyž sabat bu, poča w synagodzy wučić, a mnozy posłucharjo dźiwachu so nad jeho wučbu prajicy: Zwotkel ma tónle to wšitko? a kajka je to mudrosć, kotraž je jemu data, a tajke dźiwy, kotrež so přez jeho rucy dokonjeju?
3. Njeje wón ćěsla,^{[NZ 25]} Marijiny syn, bratr Jakuba a Józefa, a Judy a Symana? Njejsu tež jeho sotry tu mjez nami? A pohóršowachu so nad nim. (Jan 6, 42.)
4. A Jězus praješe jim: Profeta njeje bjez česće, khiba w swojej wótčinje, a w swojim domje a w swojej rodźinje.(Mat 13, 57; Luk 4, 24; Jan 4, 44.)
5. A njemóžeše^{[NZ 26]} tu žanoho dźiwa činić, jeno mało khorych wustrowi, ruku jim napołožiwši.
6. A dźiwaše so nad jich njewěru; a khodźeše wokoło po městačkach wučo.
7. A powoła dwanaćoch, a poča jich po dwěmaj słać, a da jim móc na nječistymi duchami. (Mat 10, 1; wyše 3,14; Luk 9, 1.)
8. A přikaza jim, zo bychu sebi ničo na puć njebrali, khiba jeno kij; ani wačok, ani khlěb, ani w pasu pjenjezy.
9. A črije wobući;^{[NZ 27]} a zo bychu so njewoblekali dwě sukni. (Jap.staw 12, 8.)
10. A praješe jim: Do kotrehožkuli domu zastupiće, tam wostańće, doniž wottam njewoteńdźeće.
11. A kotřižkuli bychu was njepřijeli, a was njeposłuchali, wot tych woteńdźće a wottřasće proch ze swojeju nohow jim k swědčenju. (Mat 10, 14; Luk 9, 5; Jap.sk 13, 51; 18, 6.)
12. A wušedši prědowachu, zo bychu (ludźo) pokutu činili.
13. A wuhonjachu wjele djabliskow, a žałbowachu z wolijom wjele khorych, a wustrowichu jich.^{[NZ 28]}(Jak 5, 14.)
14. A kral Herodes zasłyša (wo tom), přetož jeho mjeno bu znate, a praješe: Jan křćenik je wot mortwych wstanył, a tohodla stawaju so dźiwy přez njeho.
15. Druzy pak prajachu: Elias je. A druzy prajachu: Profeta je, jako jedyn z profetow.
16. To słyšawši dźeše Herodes: Kotremuž sym ja hłowu sćał, tón Jan je wot mortwych wstanył.
17. Tutón Herodes mjenujcy pósławši zaja Jana a sadźi jeho do jastwa Herodiady dla, žony swojeho bratra Filipa, dokelž bě so z njej woženił.(Luk 3, 19.)
18. Přetož Jan Herodesej praješe: Tebi so njesłuša, žonu swojeho bratra měć.(Lev 18, 16.)
19. Herodias pak łakaše na njeho, a chcyše jeho morić; ale njemóžeše.
20. Přetož Herodes so Jana boješe, wědźo, zo je sprawny a swjaty muž; a zakitowaše jeho, a posłuchawši jeho činješe mnohe, a słyšeše jeho rad.
21. A hdyž přihódny dźeń přińdźe, wuhotowa Herodes na swojim narodnym dnju hosćinu wjeŕcham a wyššim a wosobnym Galileje.
22. A hdyž dźowka tuteje Herodiady zastupi a porejwa, a Herodesej a hosćom so zespodoba, rjekny kral k holčcy: Žadaj wote mnje, štož chceš, a dam ći.
23. A wopřisahny jej: Štóžkuli požadaš, dam tebi, byrnje połojcu mojeho kralestwa.
24. A hdyž bě wušla, rjekny swojej maćeri: Što mam žadać? A ta rjekny: Hłowu Jana křćenika.
25. A zastupiwši hnydom z khwatanjom ke kralej, žadaše prajo: Chcu, zo by mi hnydom dał we škli hłowu Jana křćenika.
26. A kral so zrudźi; (ale) přisahi dla a hosći dla nochcyše ju zrudźić.
27. Ale pósławši kata přikaza,^{[NZ 29]}, zo by we škli přinjesł jeho hłowu. A wón wotća jemu hłowu w jastwje.
28. A přinjese jeho hłowu we škli; a da ju hočcy a holčka da ju swojej maćeri.
29. To zhoniwši přińdźechu jeho wučownicy, a wzachu jeho ćěło a połožichu je do rowa.(Mat 14, 12.)
30. A japoštołowje zhromadźiwši so při Jězusu powědachu jemu wšitko, štož běchu činili a wučili.
31. A dźeše k nim: Pójće wy sami na puste město, a wotpočniće tróšku. Přetož běchu mnozy, kotřiž přikhadźachu a wotkhadźachu; a njemějachu ani časa k jědźi.(Mat 14, 13; Luk 9, 10; Jan 6, 1.)
32. A do čołma stupiwši, wotwjezechu so na puste město sami.
33. A widźawši jich woteńć, spóznachu jich mnozy, a zběžachu so tam ze wšěch městow pěši a přesćahnychu jich.
34. A z čołmika wustupiwši wuhlada Jězus wulku črjódu, a jemu bu jich žel dokelž běchu jako wowcy pastyrja njemějace; a poča jich mnohe wučić.(Mat 9, 36 a 14, 14.)

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw VII.

Jězus porokuje farisejam, kotřiž na Jězusowych wučownikow swarja, dokelž z njemytymaj rukomaj jědźa, zo Bože kaznje swojich postajenjow dla přestupuja; rozestaja, što čłowjeka nječisteho čini, mjenujcy, štož z wutroby wukhadźa. Wumóže dźowku pohanki, kotraž jeho z wobstajnosću prošeše, wot djaboła a wustrowi hłucheho a němeho.

1. A zeńdźechu so k njemu farisejowje a někotři z pismawučenych, kotřiž z Jeruzalema přińdźechu.
2. A widźawši, zo někotři z jeho wučownikow z nječistymaj, to je: z njemytymaj rukomaj khlěby jědźa, hanjachu jich.
3. Přetož farisejowje a wšitcy židźa njejědźa, khiba zo bychu husćišo rucy wumyli,^{[NZ 30]} wustajenjow staršich so dźeržicy.
4. A z torhošća (so wróćiwši) njejědźa, khiba zo bychu so wumyli; a wjele druheho je, štož přijachu, zo bychu dźerželi, wumywanja keluchow, karanow, mjedźeńcow a blidow.
5. A woprašachu so jeho farisejowje a pismawučeni: Přečo njekhodźa twoji wučownicy po wustajenjach staršich? ale z nječistymaj rukomaj khlěb jědźa?
6. Wón pak wotmołwjejo rjekny jim: Derje je Isaias wěšćił wo was tajencach, jako je pisane: „Tutón lud česći mje z hubomaj; jich wutroba pak je daloko wote mnje. (Is 29, 13)
7. Podarmo pak mje časća, wučicy čłowjeske wučby a kaznje.“
8. Přetož wopušćiwši kaznju Božu, dźeržiće čłowjeske podawizny, wumywanja karanow a keluchow a wjele druheho tomu runja činiće.
9. A praješe jim: Rjenje powaleće kaznju Božu, zo byšće swoje podawizny dźerželi.
10. Přetož Mójzes praji: „Česćuj swojeho nana a swoju mać.“ A: „Štóž by klał přećiwo nanej abo maćeri, njech smjerće wumrje.“ (Exod 20, 12; Deut 5, 16; Ef 6, 2; Exod 21, 17, Lev 20, 9; Přisł 20, 20)
11. Wy pak prajiće: Rjeknje-li něchtó nanej abo maćeri: Korban, to je dar, kotryžkuli je wote mnje, tebi spomha. ^{[NZ 31]}
12. A wjacy njedopušćiće jemu, štož by činił za swojeho nana a za swoju mać.
13. Zběhajcy słowo Bože ze swojimi podawiznami, kotrež sće podawali, tež wjele tajkeho činiće.
14. A zwoławši lud znowa praješe jim: Słyšće mje wšitcy a zrozyḿće.
15. Ničo njeje, štož wot wonka do čłowjeka nutř dźe, zo by móhło jeho znječisćić; ale štož z čłowjeka wukchadźa, to je, štož čłowjeka znječisćuje.(6, 5)
16. Ma-li štó wuči k słyšenju, njech słyši.
17. A hdyž bě wot luda do domu zastupił, prašachu so jeho wučownicy za (tym) přirunanjom.
18. A rjekny jim: Tak sće tež wy njerozymni? Njepóznawaće, zo wšitko, štož wot wonka do čłowjeka nutř dźe, jeho njemóže znječisćić.
19. Přetož njezastupuje do jeho wutroby, ale dźe do brjucha, a wukhadźa do wotstupa, čisćicy wšitke jědźe.
20. Praješe pak, zo štož z čłowjeka wukhadźa, to čłowjeka znječisćuje.
21. Přetož znutřka, z wutroby čłowjekow wukhadźeju złe mysle, mandźelstwałamanja, kurwaŕstwa, morjenja, (Gen. 6, 5)
22. Padušstwa, lakomstwa, njesprawnosće, lesć, njehańbitosće, złe woko, bohahanjenja, pychaŕstwo, błazniwosć.
23. Wšitke tute złe wěcy wukhadźeju wot nutřka a znječisćuja čłowjeka.
24. A wottudy so zebrawši woteńdźe Jězus na pomjezy Tyra a Sidona; a do domu zastupiwši, nochcyše, zo by to štó zhonił; ale njemóžeše so wukhować.
25. Přetož žónska, kotrejež dźowka měješe nječisteho ducha, wo nim zasłyšawši zastupi hnydom a padźe k jeho nohomaj.
26. Žónska pak běše pohanka, ze Syrofoenicije rodźena. A prošeše jeho, zo by djablisko wuhnał z jeje dźowki.
27. Wón pak rjekny jej: Njech so najprjedy nasyća dźěći; přetož njeje derje, dźěćom khlěb wzać a psam ćisnyć.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw VIII.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw IX.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw X.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw XI.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw XII.

Jězus powěda přirunanje wo winicy, winicarjam přenajatej, kotřiž knjezowych słužownikow a jeho syna morichu. Wón je spytowany wot farisejow dla dawka a wot saducejow dla wotmortwych-wstaća. Je tež prašany wot pismawučeneho za prěnjej kaznju; sam pak so praša, čohodla pismawučeni Khrystusej syn Davidowy rěkaju, a wuči, zo maju so jich zdalować. Khwali wudowu, kotraž dwě šerpatcy wopruje.

1. A poča k nim w přirunanjach rěčeć: Winicu čłowjek nasadźa, wobda ju z płotom, a wury prasu, a natwari wěžu a přenaja ju winicarjam, a woteńdźe preč.^{[NZ 32]}(Is. 5, 1; Jer. 2, 21; Mat 21, 33; Luk 20, 9)
2. A pósła k winicarjam w času płodow wotročka, zo by wot winicarjow dóstał wot płodu winicy.
3. Woni pak wupřimachu a nabichu jeho, a wotpósłachu jeho prózdneho.
4. A zaso pósła k nim druheho wotročka, a toho zranichu na hłowje, a wohanichu jeho.
5. A zaso druheho pósła, a toho morichu; a wjacy druhich, z kotrychž někotrych nabichu, někotrych pak morichu.

Tutón tekst je hišće trjeba dodźěłać: zła předłoha

Staw XIII.

Jězus praji, zo budźe templ zapusćeny, wěšći wójny a wšelake horja, přesćěhanja a žadławosć zapusćenja. Wo falšnych Khrystusach a falšnych profetach; po njebjeskich znamjenjach přińdźe Syn čłowjeka w krasnosći, a na figowcu to spóznaja. Dokelž pak nichtó časa njewě, dyrbja wšitcy kedźbni wostać.

1. A hdyž z templa dźěše, rjekny jemu jedyn z jeho wučownikow: Mištrje, hladaj, kajke kamjenje a kajki twar. (Mat. 24, 1)
2. A wotmołwjejo dźeše Jězus k njemu: Widźiš wšitke tute wulke twarjenja? Njewostanje kamjeń na kamjenju, kotryž by rozwaleny njebył.(Luk. 19, 44 a 21 6, {{{3}}})
3. A hdyž na Wolijowej horje so posydny, napřećiwo templej, prašachu so jeho wosebje Pětr a Jakub, a Jan a Handrij:^{[NZ 33]}
4. Praj nam, hdy so to stanje? a kajke budźe znamjo, hdyž póčnje to wšitko so dokonjeć?
5. A wotmołwjejo poča Jězus k nim rěčeć: Hladajće so, zo was nichtó njezawjedźe. (Ef 5, 6, Thess. 2, 3)
6. Přetož mnozy přińdu w mojim mjenje prajicy: Ja sym tón (Khrystus); zawjedu mnohich.
7. Hdyž pak zasłyšiće wo wójnach a wójnskich powěsćach, njebójće so; přetož to dyrbi so stać, ale njeje hišće kónc.
8. Přetož wstanje lud přećiwo ludej, a kralestwo přećiwo kralestwu, a budźa tu a tam zemjerženja, a hłód. Spočatk bolosći budźe to.
9. Kedźbujće pak na sebje samych. Přetož budźa was radam podawać, a w synagogach budźeće bići, a před bohotami a kralemi budźeće stać mje dla, jim na swědčenje.
10. A mjez wšitkimi ludami dyrbi so prjedy prědować evangelium.
11. A hdyž wa powjedu podawajcy; njerozpominajće doprjedy, što byšće rěčeli; ale štož budźe wam w tutej hodźinje date, to rěčće; přetož wy njejsće, kotřiž rěčiće, ale Duch swjaty. (Mat. 10, 19; Luk 12, 11 a Luk 21, 14)
12. Poda pak bratr bratra k smjerći, a nan syna, a powstanu dźěći přećiwo staršim, a morja jich.^{[NZ 34]}
13. A budźeće hidźeni wot wšitkich mojeho mjena dla. Štóž pak wutraje hač do kónca, tón budźe wumóženy.
14. Hdyž pak wuhladaće žadławosć zapusćenja tam stojacu, hdźež (być) njedyrbi — štóž čita, njech zrozymi —, tehdy njech ći, kotřiž su w Judeji, ćěkaju na hory. (Dan. 9, 27; Mat. 24, 15, Luk. 21, 20)
15. A štóž je na třěše, njech njezlěze do domu, a njezastupi, zo by něšto wzal ze swojeho domu;
16. A štóž budźe na polu, njech so njewróća, zo by wzał swoju suknju.
17. Běda pak ćežkožiwotnym a ćěšacym w tych dnjach.
18. Modlće pak so, zo by so to w zymje njestało.
19. Přetož w tutych dnjach budźa tajke horja, kajkež njejsu byłe wot spočatka stwórby, kotruž je Bóh stworił, hač do nětka, a wjacy njebudźa.
20. A njeby-li Knjez dny přikrótčił, njeby žadyn čłowjek wumóženy był; ale wuzwolenych dla, kotrychž je wuzwolił, přikrótči te dny.
21. A rjeknje-li wam tehdy něchtó: Hlej, tudy je Khrystus, hlej tam, njewěŕće. (Mat. 24, 23; Luk. 17, 23 a Luk.21 8, {{{3}}})
22. Přetož wstanu falšni Khrystusowje a falšni profetowje, a budźa činić znamjenja a dźiwy, zo bychu zawjedli, hdy by so stać móhło, tež wuzwolenych.
23. Wy tohodla kedźbujće; hlej, předpowědźeł sym wam wšitko.
24. Ale w tutych dnjach po tom horju zaćmi so słónco a měsačk njebudźe swoje swětło dawać, (Is. 13, 10; Ezech. 32, 7; Joel 2, 10)
25. A hwězdy budźa z njebja padać, a mocy, kotrež su na njebju, budźa so hibać.
26. A tehdy wuhladaju Syna čłowjeka přikhadźaceho w mróčelach z wulkej mocu a krasnosću.
27. A tehdy pósćele swojich jandźelow, a zhromadźi swojich wuzwolenych wot štyrjoch wětrow, wot kónca zemje hač do kónca njebja. (Mat. 24, 31.)
28. Wot figowca pak wukńcé přirunanje. Hdyž jeho hałza hižo womłódnje a lisće wurosće, póznawaće, zo je lěće blizko.
29. Tak tež wy, hdyž wuhladaće, zo to so stawa, wězće, zo je blizko před durjemi.
30. Zawěrno praju wam: Tutón splah njezańdźe, hač so to wšitko stanje.
31. Njebjo a zemja zańdźetaj, moje słowa pak njezańdu.
32. Wo tom dnju abo tej hodźinje nichtó njewě, ani jadnźelowje w njebjesach, ani Syn,^{[NZ 35]} jenož Wótc.
33. Hladajće, kedźbujće a modlće so; přetož njewěsće, hdy budźe (tón) čas. (Mat. 24, 42)
34. Jako čłowjek, preč so podawacy, swój dom wopušćiwši swojim wotročkam móc kóždeho dźěła přepoda, přikaza tež wrótnikej, zo by kedźbował.
35. Kedźbujće tohodla (přetož njewěsće, hdy knjez domu přińdźe, wječor abo wo połnocy, při honačowym spěwanju, abo rano),
36. Zo by, hdyž nahle přińdźe, njenamakał was spjacych.
37. Štož pak wam praju, wšitkam praju: Kedźbujće!

Staw XIV.

Wyšši měšnicy wuradźuja, kak bychu Jězusa morili, hdyž bě žónska z drohej žałbu jeho žałbowała. Jězus bu přeradźeny wot Judaša; wón wo přeradźe řěči k swojim wučownikam při wječeri, při kotrejž khlěb do swojeho ćěła a wino do krewje přežohnowa. Wěšći, zo budźa wšitcy nad nim so pohóršować a zo jeho Pětr třikróć zaprje, a po třikróćnym modlenju je zajaty wot Židow, z kotrychž jenomu Pětr wucho wutrubny. Wučownicy rozćěkaju, a Jězus, před Kaifasom wot falšnych swědkow wobskoržowany, je k smjerći wotsudźeny, popluwany, bity a wot Pětra je tři króć zaprěty.

1. Běchu pak za dwaj dnaj jutry a swjedźeń njekisanych khlěbow; a wyšši měšnicy a pismawučeni pytachu, kak bychu jeho z lesću zajeli a morili. (Mat. 26, 2; Luk. 22, 1.)
2. Prajachu pak: Nic na swjatym dnju, zo by trjebal zběžk njenastał mjez ludom.
3. A hdyž běše w Bethaniji w domje wusadneho Symana a za blidom sedźeše, přińdźe žónska, kotraž měješe alabastrowu buškwicu z drohej žałbu z kłosojteje nardy a rozbiwši alabastrowku wula ju na jeho hłowu.^{[NZ 36]} (Mat. 26, 6; Jan. 12, 1.)
4. Běchu pak někotři, kotřiž při sebi so hněwachu, a prajachu: Přečo je tuto rozleće žałby so stalo?
5. Přetož žałba móžeše so předać za wjacy dyžli za tři sta dźesatnikow, a to so khudym dać. A woni morkotachu na nju.
6. Jězus pak rjekny: Wostajće ju, přečo sće jej wobćežni? Dobry skutk je na mni sčiniła.
7. Přetož khudych maće přeco při sebi a hdyž zechceće, móžeće jim dobrotu sčinić; mje pak přeco nimaće.
8. Wona sčini, štož móžeše; přińdźe do časa, zo by moje ćěło žałbowala k pohrjebej.
9. Zawěrno praju wam: Hdźežkuli budźe tuto evangelium prědowane po wšom swěće, budźe tež, štož je wona činiła, powědane k jeje wopomnjeću.
10. A Judaš Iskariot, jedy z dwanaći, woteńdźe k wyššim měšnikam, zo by jim jeho přeradźił. (Mat. 26, 14.)
11. Woni pak to słyšawši, zwjeselichu so, a slubichu, zo jemu pjenjezy dadźa. A wón hladaše, kak by jeho přisprawnje podał.
12. A prěni dźeń njekisanych khlěbow, hdyž jutrowne jehnjo woprowachu, prajachu jemu wučownicy: Hdźe chceš, zo bychmy šli, a přihotowali tebi, zo by jutrowne jehnjo jědł? (Mat. 26, 17; Luk. 22, 7.)
13. A pósła dweju ze swojich wučownikow a praji jimaj: Dźitaj do města, a zekta waju čłowjek, karan wody njeso; za tym dźitaj.
14. A hdźežkuli nutř póńdźe, rjekńtaj knjezej domu: Mištr praji: Hdźe je moja jědźeŕnja, zo bych jutrowe jehnjo jědł ze swojimi wučownikami?^{[NZ 37]}
15. A wón wamaj pokaže wulku jědźeŕnju připrawjenu, a tam přihotujtaj nam.
16. A jeho wučownikaj woteńdźeštaj a přińdźeštaj do města, a namakaštaj, kaž bě jimaj prajił, a přihotowaštaj jutrowne jehnjo.
17. Hdyž pak wječor bu, přińdźe z dwanaćimi. (Mat. 26, 20; Luk. 22, 14; Jan. 13, 21.)
18. A hdyž za blidom sedźachu a jědźachu, rjekny Jězus: Zawěrno praju wam zo jedyn z was mje přeradźi, kotryž ze mnje jě.
19. A woni počachu so rudźić a jemu kóždy wosebje prajić: Sym ja?
20. A wón dźeše k nim: Jedyn z dwanaći, kotryž ze mnu ruka mača we škli.
21. Syn čłowjeka drje dźe, jakož je pisane wo nim; běda pak tomu čłowjekej přez kotrehož budźe Syn čłowjeka přeradźeny; derje by jemu było, hdy budźeše tón čłowjek so njenarodźił. (Ps. 40, 10; Jap. sk. 1, 16.)
22. A hdyž woni jědźachu, wza Jězus khlěb a požohnowawši łamaše a da jim, a dźeše: Wzmiće, to je moje ćěło. (Mat. 26, 26; 1. Kor. 11, 24.)
23. A wzawši keluch a so dźakowawši da jim; a pijachu wšitcy z njeho.
24. A dźeše k nim: Tuto je moja krej noweho zakonja, kotraž budźe za mnohich přelata.
25. Zawěrno praju wam: Hižo njebudu pić wot tohole płodu winoweho pjeńka hač do toho dnja, hdyž budu jón pić nowy w kralestwje Božim.
26. A khwalbny spěw wuspěwawši, wuńdźechu na Wolijowu horu.
27. A Jězus dźeše k nim: Wšitcy budźeće so na mni pohóršować w tutej nocy, dokelž je pisane: „Zbiju pastyrja, a wowcy so rozpjerša.“ (Mat. 26, 31; Jan. 16, 32; Zach. 13, 7.)
28. A hdyž wot mortwych wstanu, póńdu prjedy was do Galileje. (Niže 16,7.)
29. Pětr pak dźeše k njemu: A byrnje so wšitcy nad tobu pohóršowali, ale ja nic.
30. A Jězus dźeše k njemu: Zawěrno praju tebi, zo mje ty dźensa w tutej nocy, prjedy hač honač dwójcy zaspěwa, tři króć zaprješ.
31. Wón pak dale rěčeše: A byrnje dyrbjał z tobu tež wumrěć, njezapru tebje.
32. A woni přińdźechu do nuknicy, kotraž Gethsemani rěka. A wón dźeše k swojim wučownikam: Sedźće tudy, hač so pomodlu. (Mat. 26, 36;Luk. 22, 40.)
33. A wza Pětra a Jakuba a Jana sobu; a poča ržeć a so tyšić.
34. A dźeše k nim: Zrudna je moja duša hač do smjerće; wostańće tudy a njespiće.
35. A wotšedši tróšku dale padźe na zemju, a modleše so, zo by, by-li móžne było, ta hodźina wotešła wot njeho.
36. A rjekny: Abba Wótče, wšitko je tebi móžne, wzmi tónle keluch wote mnje; tola nic, štož ja chcu, ale štož ty (chceš).
37. A wón přińdźe a namaka jich spjacych. A dźeše k Pětrej: Symanje, spiš? njemóžešće jenu hodźinu wotućeni wostać?
38. Njespiće a modlće so, zo byšće do spytowanja njepadnyli. Duch drje je zwólniwy, mjaso pak słabe.
39. A zaso wotšedši modleše so, tesame słowa prajo.
40. A wróčiwši so znowa namaka jich spjacych (přetož jich woči běštej wobćeženej), a njewědźachu, što bychu jemu wotmołwili.
41. A přindźe třeći króć, a dźeše k nim: Spiće nětk a wotpočniće. Dosć je; přišła je hodźina; hlej, Syn čłowjeka budźe podaty do rukow hrěšnikow.
42. Wstańće, pójmy; hlej, kotryž mje poda, je blizko.
43. A hdyž wón hišće rěčeše, přińdźe Judaš Iskariot, jedyn z dwanaći, a z nim wulka črjóda z mječemi a kijemi, wot wyššich měšnikow a pismawučenych a staršich (pósłani). (Mat. 26, 47; Luk. 22, 47; Jan. 18, 3.)
44. Jeho přeradnik pak bě jim znamjo dał, prajo: Kotrehož wokošu, tón je; přimńće jeho a wjedźće kedźbnje.
45. A hdyž bě přišoł, hnydom k njemu přistupiwši rjekny: Budź postrowjeny, rabbi, a wokoši jeho.
46. Woni pak złožichu rucy na njeho a zajachu jeho.
47. Jedyn pak z wokoło stojacych wućeže mječ, dyri wotročka wyššeho měšnika, a wotća jemu wucho.
48. A wotmołwjejo dźeše Jězus k nim: jako na rubježnika sće wučli z mječemi a kijemi, zo byšće mje zajeli.
49. Wšědnje běch pola was w templu wučo, a njejsće mje jimali. Ale (to so nětko sta), zo bychu so dopjelniłe pisma.
50. Tehdy jeho wučownicy, wostajiwši jeho, wšitcy ćeknychu. (Mat. 26, 56.)
51. Jedyn młodźenc pak dźěše za nim, wodźety z rubom na nahe ćěło, a přimnychu jeho.^{[NZ 38]}
52. Ale pušćiwši rub ćekny nahi wot nich.
53. A přiwjedźechu Jězusa k wyššemu měšnikej; a zeńdźechu so wšitcy měšnicy a pismawučeni a starši. (Mat. 26, 57; Luk. 22, 54; Jan. 18, 13.)
54. Pětr pak dźěše za nim nazdala hač do znutřkowneho dwora wyššeho měšnika; a sedźeše ze słužownikami při wohnju, a wohrěwaše so.
55. Wyšši měšnicy pak a cyła rada pytachu swědčenje přećiwo Jězusej, zo bychu jeho k smjerći podali; ale njenamakachu. (Mat. 26, 59.)
56. Přetož mnozy falšne swědčenje dawachu přećiwo njemu; ale jich swědčenja njeběchu jenajke.
57. A někotři wstanywši dawachu falšne swědčenje přećiwo njemu, prajicy:
58. My smy jeho prajić słyšeli: Ja powalu tutón z ruku wudźěłany templ, a natwarju za tři dny druhi, nic z ruku wudźěłany.
59. A jich swědčenje njebě jenajke.
60. A wyšši měšnik wstanywši wosrjedźda wopraša so Jězusa prajo: Njewotmołwješ ničo na to, štož přećiwo tebi so swědči wot nich?
61. Wón pak mjelčeše a njewotmołwi ničo. Znowa jeho wyšši měšnik so prašeše a rjekny jemu: Sy ty Khrystus, Syn khaleneho Boha?
62. Jězusa pak rjekny jemu: Ja sym; a wy budźeće widźeć Syna čłowjeka sedźaceho k prawicy mocy Božeje a přikhadźaceho z mróčelemi njebja. (Mat. 24, 30 a Mat. 26, 64.)
63. Wyšši měšnik pak rozdrěwši swoje drasty dźeše: Što hišće trjebamy swědkow?
64. Słyšeli śce bohahanjenje; što so wam zda? Woni wšitcy wotsudźichu jeho, zo je smjerće winowaty.
65. A někotři počachu na njeho pluwać a jeho wobličo zawodźewać a z pjasćemi jeho bić a jemu prajić: Wěšć nam; a słužownicy jeho kleskachu.
66. A hdyž bě Pětr w dworje deleka, přińdźe jena ze słužownicow wyššeho měšnika. (Mat. 26, 69; Luk. 22, 56; Jan. 18, 17.)
67. A wuhladawši Pětra so wohrěwaceho, praji na njeho pohladawši: Tež ty běše z Jězusom Nazarenskim.
68. Ale wón zaprě prajo: Ani njeznaju jeho, ani njewěm, što prajiš. A wón wuńdźe před dwór, a honač zaspěwa.
69. Hdyž pak bě jeho słužownica zaso wuhladała, poča wokołostojacym powědać, zo je tež wón wot nich. (Mat. 26, 71.)
70. Ale wón znowa prěješe. A po khwilcy prajachu zaso kotřiž tam stojachu, k Pětrej: Woprawdźe, sy wot nich; přetož sy tež Galilejski. (Luk. 22, 59; Jan. 18, 25.)
71. Wón pak poča kleć, a přisahać: Njeznaju toho čłowjeka, wo kotrymž rěčiće.
72. A hdydom zaspěwa honač znowa. A Pětr dopomni so na słowo, kotrež bě jemu Jězus prajił: Prjedy hač honač dwójcy zaspěwa, zaprješ mje tři króć. A wón poča płakać. (Mat. 26, 75; Jan. 13, 38.)

Staw XV.

Jězus před Pilatom wobskorženy ničo njewotmołwja. Barabbas je pušćeny, Jězus je ke křižowanju podaty. Wot wojakow wusměšany je wjedźeny na Golgotha a po rozdźělenju drasty je mjez mordarjomaj křižowany a słyši hanjenja, wot wšelakich ludźi wuprajene. Při nastatej ćmě zawoła Jězus Eli; z kisałom napojeny wudychny wótře zawołajo. Jeho ćěło je wot Jósefa pohrjebane.

1. A hdydom rano wuradźiwši wyšši měšnicy ze staršimi a pismawučenymi a z cyłej radu, a zwjazawši Jězusa wjedźechu a podachu jeho Pilatej. (Mat. 27, 1; Luk. 22, 66; Jan. 18, 28.)
2. A Pilatus so jeho wopraša: Sy ty kral Židow? Wón pak wotmołwjejo dźeše k njemu: Ty prajiš.
3. A wyšši měšnicy wobskoržowachu jeho we mnohim. (Mat. 27, 12; Luk. 23, 2.)
4. Pilatus pak wopraša so jeho zaso prajo: Njewotmołwješ ničo? hlej, w kak mnohim tebje wobskoržuja. (Jan. 18, 33.)
5. Jězus pak ničo wjacy njewotmołwi, tak zo Pilatus so dźiwaše.
6. Na swjaty dźeń pak pušćowaše jednoho z jatych, kotrehožkuli žadachu.
7. Běše pak jedyn, z mjenom Barabbas, ze zběžkarjemi zajaty, kotryž bě při zběžku mordaŕstwo skućił.
8. A hdyž lud horje přińdźe, poča prosyć (zo by sčinił), jakož jim přeco činješe.
9. Pilatus pak wotmołwi jim a rjekny: Chceće, zo wam krala Židow pušću?
10. Přetož wón wědźeše, zo běchu jeho wyšši měšnicy ze zawisće podali.
11. Wyšši měšnicy pak našćuwachu lud, zo by jim radši Barabbasa pušćił.
12. Pilatus pak zaso wotmołwjejo dźeše k nim: Što pak chceće, zo sčinju kralej Židow? (Mat. 27, 22; Luk. 23, 14.)
13. A woni zaso wołachu: Křižuj jeho!
14. Pilatus pak praješe jim: Što drje je złeho sčinił? Woni pak bóle wołachu: Křižuj jeho!
15. Pilatus pak chcyjo ludej dosć činić, pušći jim Barabbasa, a poda jim Jězusa wušwikaneho, zo by křižowany był.^{[NZ 39]}
16. Wojacy pak dowjedźechu jeho do přidwora sudnicy, a zwołachu cyłu kohortu. (Mat. 27, 27; Jan. 19, 2.)
17. A woblečechu jeho z purpurom, a spletši ćernjowu krónu stajichu ju jemu.
18. A počachu jeho postrowjeć: Budź postrowjeny, kralo Židow.
19. A bijachu jeho hłowu ze sćinu, a pluwachu na njeho, a zhibowawši kolena kłonjachu so před nim.
20. A hdyž běchu jeho wusměšeli, wuslečechu jeho purpur a woblečechu jeho z jeho drastu; a wjdźechu jeho won, zo bychu jeho křižowali.
21. A přinućichu wěsteho Symana Cyrenejskeho, nana Alexandra a Rufa, kotryž z nuknicy přišedši nimo dźěše, zo by jeho křiž njesł.^{[NZ 40]} (Mat. 27, 32; Luk. 23, 26.)
22. A dowjedźechu jeho na město Golgotha, kotrež přełožene rěka: nopowišćo.
23. A dawachu jemu pić myrrhowe wino; ale wón njewza.
24. A křižowawši jeho rozdźělichu jeho drastu, mjetajcy lós wo nju, štó by što dóstał. (Mat. 27, 35; Luk. 23, 34; Jan. 19, 23.)
25. Běše pak třeća hodźina; a křižowachu jeho.
26. A bě napis jeho winy napisany: Kral Židow.
27. A z nim křižowachu dweju mordarjow, jenoho na jeho prawicy, a druheho na lěwicy.
28. A dopjelni so pismo, kotrež praji: „A mjez złóstnikow bu ličeny.“ (Is. 53, 12.)
29. A kotřiž nimo khodźachu, hanjachu jeho, zatřasujcy z hłowu a prajicy: Ha, kotryž torhaš templ Boži a za tři dny zaso twariš: (Jan. 2, 19)
30. Pomhaj sebi samomu a zestuṕ ze křiža.
31. Tohorunja wusměwachu jeho tež wyšši měšnicy, a prajachu mjez sobu z pismawučenymi: Druhim je pomhał, sebi samomu pomhać njemóže;
32. Khrystus, israelski kral, njech nětko zestupi ze křiža, zo bychmy widźeli a wěrili. A tež, kotrajž buštaj z nim křižowanaj, wusměšeštaj jeho.
33. A hdyž bě šesta hodźina, bu ćma po cyłej zemi hač do dźewjateje hodźiny.
34. A w dźewjatej hodźinje zawoła Jězus z wulkim hłosom prajo: „Eloi, Eloi, lamma sabakthani!“, štož je přełožene: Mój Božo, mój Božo, čohodla sy mje wopušćił! (Ps. 21, 2; Mat. 27, 46.)
35. A někotři z wokołostojacych słyšawši to prajachu: Hlej Eliasa woła.
36. Jedyn pak běžawši napjelni hubicu z kisałom a tyknywši ju na sćinu dawaše jemu pić prajo: Wostajće, hladajmy, přińdźe-li Elias, zo by jeho dele wzał.
37. Jězus pak zawoławši z wulim hłosom wudychny.
38. A zawěšk w templu roztorže so na dwoje, wot wjeŕcha hač dele.
39. Stotnik pak, kotryž napřećo stoješe, widźawši, zo je tak wołajo wudychnył, dźeše: Woprawdźe tónle čłowjek bě Syn Boži.
40. Běchu pak tam tež žónske nazdala přihladowace, mjez kotrymiž bě Marija Madlena, a Marija, mać Jakuba mjeńšeho a Josefa, a Salome. (Mat. 27, 55.)
41. Hdyž běše wón w Galileji, khodźachu wone za nim, a posłužowachu jemu, a mnohe druhe, kotrež běchu z nim do Jeruzalema přišłe.
42. A hdyž bu hižo wječor pozdźe (dokelž bě dźeń přihotowanja, to je: před sabatom), (Mat. 27, 57; Luk. 23, 50; Jan. 19, 38.)
43. Přińdźe Józef z Arimatheje, wosobny radny knjez, kotryž tež wočakowaše kralestwo Bože, a dóńdźe khroble k Pilatej a prošeše wo Jězusowe ćěło.
44. Pilatus pak so dźiwaše, zo je hižo wumrěł. A přiwoławši stotnika, wopraša so jeho, je-li hižo mortwy.
45. A to wot stotnika zhoniwši dari ćěło Jozefej.
46. Józef pak kupi rub a wzawši jeho dele zawali jeho do ruba, a połoži jeho do rowa, kotryž bě do skały wurubany; a přiwali kamjeń k rowowm durjam.
47. Marija Madlena pak a Marija Józefowa přihladowaštej, hdźe bu połoženy.

Staw XVI.

Žónskim při Jězusowym rowje so dźiwacym připowěda jandźel jeho wot-mortwych-wstaće; Jězus zjewi so najprjedy Mariji Madlenje, potom dwěmaj wučownikomaj pod hinašej podobu; na to zjewi so jědnaćom, kotřiž za blidom sedźachu, a jich njewěru jim porokowawši wupósła jich, zo bychu prědowali a křćili, znamjenja přidawajo, kotrež budźa wěriwych přewodźeć.

1. A hdyž bě saba so minył, kupichu Marija Madlena, a Marija Jakubowa a Salome wonjace zela, zo bychu šłe a Jězusa žałbowałe. (Mat. 28, 1; Luk. 24, 1; Jan. 20, 1.)
2. A zahe rano na prěni dźeń w tydźenju přińdźechu k rowej, hdyž bě słónco hižo zeskhadźało.^{[NZ 41]}
3. A prajachu mjez sobu: Štó wotwali nam kamjeń wot rowowych duri?
4. A tam pohladawši wuhladachu kamjeń wotwaleny; přetož běše jara wulki.
5. A zastupiwši do rowa, wuhladachu tam młodźenca, sedźaceho na prawicy, z běłej drastu woblečeneho; a postróžichu so. (Mat. 28, 5; Luk. 24, 4; Jan. 20, 12.)
6. Wón pak jim praji: Njebójće so. Jězus putaće Nazarenskeho, křižowaneho; wón je z mortwych wstanył, njeje tudy; hlej město, hdźež běchu jeho połožili.
7. Ale dźiće, prajće jeho wučownikam a Pětrej, zo prjedy was dźe do Galileje; tam jeho wuhladaće, jakož je wam prajił. ^{[NZ 42]} (Mark. 14, 28.)
8. A wone wušedši ćeknychu wot rowa; přetož strach a bojosć přińdźe na nje; a njerjeknychu nikomu ničo, dokelž so bojachu. ^{[NZ 43]}
9. Wstanywši pak zjewi so wón rano na prěnim dnju tydźenja najprjedy Mariji Madlenje, z kotrejež bě sedm djabołow wuhnał. (Jan. 20, 16.)
10. Wona pak wotšedši powědaše tym, kotřiž běchu z nim byli, zrudnym a płakacym.
11. A woni słyšawši, zo je žiwy, a zo je widźany był wot njeje, njewěrjachu.
12. Na to pokaza so dwěmaj z nich na puću pod hinašej podobu, hdyž na kraj dźěštaj.^{[NZ 44]} (Luk. 24, 13.)
13. A wonaj powědaštaj ducy druhim; a tež jimaj njewěrjachu.^{[NZ 45]}
14. A prajachu mjez sobu: Štó wotwali nam kamjeń wot rowowych duri?
15. A tam pohladawši wuhladachu kamjeń wotwaleny; přetož běše jara wulki.
16. A zastupiwši do rowa, wuhladachu tam młodźenca, sedźaceho na prawicy, z běłej drastu woblečeneho; a postróžichu so. (Mat. 28, 5; Luk. 24, 4; Jan. 20, 12.)
17. Wón pak jim praji: Njebójće so. Jězus putaće Nazarenskeho, křižowaneho; wón je z mortwych wstanył, njeje tudy; hlej město, hdźež běchu jeho połožili.
18. Ale dźiće, prajće jeho wučownikam a Pětrej, zo prjedy was dźe do Galileje; tam jeho wuhladaće, jakož je wam prajił. ^{[NZ 46]} (Mark. 14, 28.)
19. A wone wušedši ćeknychu wot rowa; přetož strach a bojosć přińdźe na nje; a njerjeknychu nikomu ničo, dokelž so bojachu. ^{[NZ 47]}
20. Wstanywši pak zjewi so wón rano na prěnim dnju tydźenja najprjedy Mariji Madlenje, z kotrejež bě sedm djabołow wuhnał. (Jan. 20, 16.)
21. Wona pak wotšedši powědaše tym, kotřiž běchu z nim byli, zrudnym a płakacym.
22. A woni słyšawši, zo je žiwy, a zo je widźany był wot njeje, njewěrjachu.
23. Na to pokaza so dwěmaj z nich na puću pod hinašej podobu, hdyž na kraj dźěštaj.^{[NZ 48]} (Luk. 24, 13.)
24. A wonaj powědaštaj ducy druhim; a tež jimaj njewěrjachu.
25. Na posledku pak, hdyž ći jědnaćo za blidom sedźachu, zjewi so jim, a porokowaše jich njewěru a twjerdosć wutroby, dokelž njeběchu tym wěrili, kotřiž běchu widźeli, zo je z mortwych wstanył.
26. A rjekny jim: Dźiće do cyłeho swěta, a prědujće evangelium wšitkomu stworjenju.
27. Štóž wěri a so křćic da, budźe zbóžny; štož pak njewěri, budźe zatamany.
28. Znamjenja pak budźa tych, kotřiž wěrja, tute sćěhować: W mojim mjenje budźa djabliska wuhonjeć, z nowymi rěčemi rěčeć; (Jap. sk. 2, 4; Jap. sk. 10, 46; Jap. sk. 16 18, {{{3}}}.)
29. Hady zběhać, a bychu-li něšto smjertliwe pili, njebudźe jim škodźić, na khorych budźa rucy kłasć, a budźa wustrowjeni. (Jap. sk. 28, 5; Jap. sk. 28, 8.)
30. A Knjez Jězus, hdyž bě z nimi rěčał, bu do njebjes wzaty, a sedźi na prawicy Božej.^{[NZ 49]} (Luk. 24, 51.)
31. Woni pak woteńdźechu a prědowachu wšudźom, a Knjez skutkowaše z nimi a wobtwjerdźowaše słowo z dźiwami, (na nje) sćěhowacymi.^{[NZ 50]}

Noty

1. Słowo „spočatk“ poćahuje so na Janowe prědowanje, z kotrymž wón lud na Messiasowy přikhad přihotuje. Tónle rjadk njeje jednore napismo, ale chce prajić: wjesołe powěstwo wo Jězusu Khrystusu spoča so z tym, zo Jan křćenik w pusćinje lud na jeho blizki přikhad přihotowaše.
2. Tute słowa, z kotrymiž so w starym zakonju na Jana křćenika pokazuje, su z dźěla w profeće Isaiasu, z dźěla w Malachiasu. Swjaty Mark mjenuje jeno Isaiasa, dokelž je starši a Malachias jeho słowa jeno wułožuje.
3. Duch swjaty, kiž bě ze swojimi darami jeho napjelnił, pohonjowaše jeho, zo by w pusćinje z modlenjom a posćenjom přećiwo wšomu spytowanju so wobrónił.
4. Swjaty Mark, kiž jenički spomni, zo bě Jězus mjez dźiwimi zwěrjatami, chce z tym na wšelake strachi pokazać, kotrež Jězusa w pusćinje wobdawachu.
5. Štož měješe Messiasowy přikhad a spočatk jeho kralestwa přihotować, je nětko dokonjane.
6. Mat 4, 18; Luk. 5,2.
7. t.j. ja wěm, zo sy Syn Boži, slubjeny Messias. Mat 8, 9.
8. —
9. —
10. Khěže w rańšim kraju, tež pola Židow, mějachu płone třěchi, po kotrychž so khodźeše; zwonka wjedźeše skhód na nje. Při někotrych swjedźenjach wotkrychu Židźa dźěl třěchi, kotryž bě hižo při twarjenju k tomu so postajił, tak zo móžeše so prajić, zo pod hołym njebjom bydla a jědźa. Wšědnje pak bě tež tónle dźěl přikryty. Zo bychu wboheho wićiweho jeho přećełowje k Jězusej přinjesć móhli, ani zo bychu so přez lud ćišćeć trjebali, donjesechu jeho na třěchu a wotkrychu ju tam, hdźež so hewak wotewrješe a pušćichu jeho na łožu ležaceho z powjazami před Jězusa.
11. t.j. Mateja, japoštoła a sćenika, Alfejoweho syna.
12. hl. Mat 9, 15.
13. Abiathar je přimjeno wyššeho měšnika Achimelecha
14. —
15. —
16. t.r. farisejowje
17. hl. Mat 22, 16.
18. t.j. při galilejskim morju.
19. —
20. —
21. —
22. Gerasenska krajina leži k ranju wot morja Genezareth a bě z wjetša wot pohanow wobydlena.
23. Romski legion měješe 6000 muži; tudy stoji to słøwo za wulku črjódu
24. t.j. do Nazaretha
25. t.r. ćěslowy syn. Jězus pak je, prjedy hač zjawnje wučić poča, swojemu zastaraćerjej při ćěsliskim dźěle pomhał.Bratřa a sotry mjenowachu so blizcy krejni přećelowje, a ći su tu měnjeni, dokelž praweho bratra abo sotru Jězus njeměješe.
26. Dokelž tu žaneje wěry njenamaka.
27. t.r. wyče čriji, kotrež maće runje na nohomaj, druhe sobu njebjeŕće. Njeběchu to woprawdźite črije, ale sandale, kožane póduše, kotrež so připasachu.
28. Žałbowanje njetrjebaše so jako lěkowanje, ale jako zwonkowne znamjo Božeje pomocy, dokelž z tym, a tež z napołoženjom rukow Boha wo pomoc prošachu. Na sakrament poslednjeho wolijowanja so z tym do prědka pokazuje.
29. t.j. wojak, kiž tež tule słužbu wobstara.
30. Narańše ludy, tež Židźa běchu zwučeni, před jědźu a hewak časćišo při jědźi sebi rucy abo porsty myć; pola nich bě to nuzna wěc, dokelž noži a widličkow njewužiwachu. Farisejowje pak dźeržachu tajke přiwučenja za nabožnu wěc, dokonjachu ju tohodla swědomicé, jako by to něšto wažne bylo. W tom woni błudźachu. Tež na rjedźenje sudowjow atd. kedźbnje hladachu. Tute a podobne wot čłowjekow postajene wašnja njezakomdźichu, mjez tym zo sebi Bože kaznje mjenje wažachu.
31. hlad. 15, 6
32. Hladaj wułoženje Mat. 21, 39 atd.
33. Wučownicy běchu mjez sobu wo wulkotnosći templa rěčeli; a hdyž nětko Jězus na jeho zapusćenje spomni, chcychu radźi wjacy wo tom zhonić. K tomu zdaše so jim nětko na Wolijowej horje dobra přiležnosć być.
34. Naćežše domapytanje je to, hdyž so krejni přećelowje abo stawy swójby, kotřiž maju so wosebje lubować, so hidźa abo so přesćěhaju. Třoje domapytanja připowěda tu Knjez; domjace njepřećelstwa (r. 12), złe zawjedźenja (r. 5) a přesćěhanja zjawnych njepřećelow (r. 7).
35. Wótz njewozjewi nikomu čas sudneho dnja, stworjenje jón njewě. To wupraji Zbóžnik na třoje wašnje: jón njewě čłowjek, tež nic jandźelowje w njebjesach, hač runje su před Božim wobličom, jón njewě ani „Syn“, dokelž tež wón ma dźěl na stworjenju, jako z čłowjeskej naturu zjednoćeny. Jako Syn Boži drje je knjez nad časom, a znaje tohodla sam ze sebje přichodnosć. Po swojim čłowjestwje pak njewě čas a hodźinu sudneho dnja.
36. Tudy powědany podawk sta so šěsć dnjow před jutrami. Narda je rostlina, kotraž w Indiji rosće, z jeje łopjenow a kłosow přihotuje so derje wonjacy wolij; tón z kłosow je dróžši. Sudowja, w kotrychž so wolij khowa, su najbóle z alabastra a maja dołhu wusku šijku, kotraš so rozlamje, hdyž ma so wolij wuleć.
37. Jutry mějachu Židźa w swojich domach. Hdźež se hodźeše, běchu jstwy jako jědźeŕnje přihotowane za přećelow a tež za cuzych, kotřiž běchu do Jeruzalema na swjedźeń přišli. We wosobnišich domach běchu tajke jstwy z drohimi plachtami přikryte a z rjanymi hłowakami pokładźene, dokelž rańše ludy při jědźi na zemi sedźachu z lěwicu so na hłowak sepjerajcy.
38. Tónle młodźenc drje nejsłušeše k japoštołam a tež nic k 72 wučownikam; najskerje je Jězusa znał a časćišo na jeho wučby posłuchał. Přez nócnu haru wubudźeny khwataše, kajkiž bě, s čahom, zo by zhonił, što so z Jězusom stanje. Někotři wuładowarjo s. pisma praja, zo je to Jan Mark był, kotryž tuto evangelium napisał. Wón bě tehdy hišće młodźenc.
39. Město, na kotrymž Pilatus jako sudnik sedźeše, bě powyšene; někotre skhodźeńki wjedźechu k njemu. Jězus stoješe na powyšenym měsće, lud pak na skhodźeńkach a na hasy. Z powyšeneho města přińdźe so hnydom do sudneho dwora, hdźež běchu městnosće za wojakow, kotřiž mějachu runje słužbu. Jim bu Jězus přepodaty, zo by šwikany był. Tak bě Zbóžnik cyle wot swojeho ludu dźěleny a zastorčeny w pohanskej mocy. Wojacy jeho jako krala Židow hanjachu.
40. Jězusa přewodźeše drje wjele ludźi, tola wojacy nuzuja Symana z města Cyrene, zo by jemu pomhał křiž njesć. Cyrene bě lybiske město, w kotrymž pak tež wjele Židow bydleše, a kotřiž k wulkim swjedźenjam do Jeruzalema přikhadźachu. Syman bě tak na jutry do Jeruzalema přišoł. Najskerje bě wón na wsy přenocował, snadź při přećelach, dokelž wšitcy cuzy njemějachu města w Jeruzalemje. Ducy do Jeruzalema zetka nětko Jězusa na křižowym puću. Zo Mark runje jeho synow Alexandra a Rufa mjenuje, sta so tohodla, dokelž běštaj tehdy, hdyž Mark swoje evagelium pisaše, powšitkownje a tež w Romje znataj křesćanskaj mužej; hl Jap. sk. 19, 33; Romsk. 16, 13.
41. Při switanju wopušćichu Jeruzalem, tola hdyž běchu k rowej přišłe, běše hižo swětło, tak so móžachu wšitko derje rozeznawać.
42. Pětr so tudy wosebje mjenuje jako wjeŕch japoštolow a cyrkwje.
43. Strach a bojosć napjelni žónske při wuhladanju tak spodźiwnych wěcow a při słyšenju tak njewočakowanych nowinkow. Dokelž so bojachu, zo same prawje njeskyša a prawje njewidźa, njepowědachu wo tom, štož bě jim jandźel poručił; hdyž bě so Knjez sam Mariji Madlenje wosebje zjewił, přinjesa wona japoštołam powěstwo.
44. t. j. děmaj wučownikomaj, kotrajš do Emmausa dźěštaj.
45. Při switanju wopušćichu Jeruzalem, tola hdyž běchu k rowej přišłe, běše hižo swětło, tak so móžachu wšitko derje rozeznawać.
46. Pětr so tudy wosebje mjenuje jako wjeŕch japoštolow a cyrkwje.
47. Strach a bojosć napjelni žónske při wuhladanju tak spodźiwnych wěcow a při słyšenju tak njewočakowanych nowinkow. Dokelž so bojachu, zo same prawje njeskyša a prawje njewidźa, njepowědachu wo tom, štož bě jim jandźel poručił; hdyž bě so Knjez sam Mariji Madlenje wosebje zjewił, přinjesa wona japoštołam powěstwo.
48. t. j. děmaj wučownikomaj, kotrajš do Emmausa dźěštaj.
49. „A Knjez Jězus, hdyž bě z nimi rěčał“, te słowa njepoćahuja so na to, štož je w poslednich rjadkach pisane, ale na wšitke powučenja, kotrež bě jim po swojim horjestaću dawał.
50. W tutom rjadku je zkrótka wopřijata cyła stawizna japoštołskeho skutkowanja swjateje cyrkwje; stawizna jeje rozšěrjenja (woni ćehnjechu), jeje wučby (woni prědowachu wšudźom), jeje bóžskeje podpjery (Knjez wobtwjerdźowaše jich słow z dźiwami). Swjata cyrkej rozšěrjuje evangelium mjeze wšěmi ludami a dopjelnja hač do dźensnišeho dnja přikaznju swojeho bóžskeho załožerja.