Bruk wedle Kętrz., po niem. Bruck, w wyk. urzęd. i w dok. z r. 1409 Bruch, wś szlach. ze szkołą, gm. i urzęd. stanu cyw.; par. Pozylia, od st. p. i tel. Kiszpork 6,05 kil., pow. sztumski, 356.02 ha. (291,49 r. orn. i ogr., 42,44 ł., 8,26 past., 3,63 wody) rozl.; hodowla westfryskiej i wilstermarskiej rasy, znaczna mleczarnia, rocznie licytacya jałowizny; 9 dm., 123 mk., 113 kat. W połowie XVII st. należy do rodziny Łosiów aż pod koniec rządów polskich, r. 1772 właśc. Teodor Sierakowski, 1804 w ręku Łyskowskich, oszacowana na 59,484 tal.; w 1821 r. jeszcze Łyskowskich. W pobliżu wś Bruckie Żuławy, niem. Bruchsche-Niederung, 660 m. rozl., 134 mk., 46 kat.
Brukenthal, ob. Bruckenthal.
Bruki, wś, pow. kalwaryjski, gm. Raudań, par. Kalwarya; 11 dm., 48 mk.
Bruki, niem. Blottobruch, ob. Błoto.
Brukniewo, Bruchniewo, niem. Brueckenau, kol., pow. świecki, par. Lubiewo.
Brulewo, os., pow. kościerski, st. p. Skarszewy.
Brulin, wś szlachecka, pow. łomżyński, gm. i par. Śniadowo.
Brulino, okolica szlachecka, pow. ostrowski, gm. Szulborze-Koty, par. Czyżewo. W obrębie jej leżą: B. Koski, wś i folw., obszaru 600 morg.; B. Oprawczyki wś szlachecka i folw., 3 dm., 28 mk.; B. Lipskie, wś włośc. i szlach., 67 mk.; B. Piwki, wś szlach., 6 dm. i 51 mk.; B. Storozumy, wś szlach. Okolica B. jest gniazdem rodziny Brulińskich.
Brummeisen, ob. Czajkowo.
Brumowice, ob. Krnow.
Brumplac, ob. Szwarzkop.
Brunary, niższe i wyższe, wsie w Galicyi, pow. grybowski, rozl. 2025 morg., w tem 1246 m. roli ornej, 118 dm., 689 mk., narodowości ruskiej; paraf. grecka w miejscu. Kościół paraf. pod wezwaniem św. Michała, szkoła ludowa jednoklasowa. B. leżą w wysokich górach; gleba owsiana. Obszar dworski jest własnością funduszu religijnego.
Brunau, ob. Brunowo, Kończewice i Grzywna.
Brunawa, ob. Brunowiszki.
Brune, ob. Bruny.
Brunendorf, wś, pow. gródecki, o 3 kil. od Gródka, par. rz. kat. Gródek.
Brunk, Brunke, ob. Bronikowo.
Brunów, ob. Bronów na Szląsku austr.
Brunowiszki, po żm. Brunawa, mko pryw. w pow. poniewieskim, nad Niemenkiem, o 75 w. od Poniewieża. Paraf. kościół katol. św. Jana Chrzciciela, 1773 r. wzniesiony z drzewa przez obyw. Brunowę. Parafia katol. dekanatu poniewieskiego: dusz 1822.
Brunowo lub Bronowo, niem. Brunau, 1.) B. i Brunówko, lub Bronowo i Bronówko, niem. Gross- i Klein-Brunau, wś i dobra. szlach., pow. suski, st. p. Susz, par. Iława. Brunowo ma 988 ha. rozl., 277 mk., 2 kat. a Brunówko 216 m. rozl., 24 mk. ewang. 2.) B., wś, pow. malborski, st. p. Nowodwór.
Brunsberg, Brunsberga, Brunsberk, niegdyś Braniewo, niem. Braunsberg, miasto powiatowe okręgu regencyjnego królewieckiego w Prusiech Wschodnich, nad rz. Pasargą, handlowe, ma 11040 mk., gimnazyum katolickie, seminaryum duchowne (liceum) i nauczycielskie katolickie, stacyą poczt., stacyą dr. żel. z Tczewa do Królewca, o 62 kil. od Królewca, jarmarków 9 na rok. Krzyżacy, podbiwszy Prusaków i do wiary chrześciańskiej przymusiwszy, dla utrzymania ich w karbach posłuszeństwa zamków kilka wystawili w roku 1255 i takowe swojem wojskiem osadzili. Brunsberg wtenczas wziął swój początek i tak na cześć Brunona biskupa praskiego, który z nimi podbijał nowo zdobyte kraje, przezwany został. Miasto to pierwotnie przeznaczone było na stolicę biskupstwa warmińskiego; z tego powodu Anzelm najpierwszy biskup wystawił tutaj kościół katedralny na cześć św. Andrzeja, umieścił przy nim 4 prałatów i 16 kanoników. Lecz Prusacy, podbici niedawno, niechętnie znosili obcych niewolę i r. 1261 w ogólnem powstaniu zniósłszy wojsko krzyżaków, rzucili się na miasto i zamek przez tychże wystawiony. Wtenczas to dobywając Brunsberga wszelkiemi sposobami przez dni ośm, gdy w otwartym boju niczego dokazać nie mogli, użyli fortelu i skryli się w lasach, czem ubiezpieczeni krzyżacy wyszli z końmi na paszę. Nieprzyjaciel napadł wtedy na nich, a krzyżacy, przerażeni na nowo rozpoczętem oblężeniem, zapalili twierdzę razem z miastem i sami z biskupem Anzelmem potajemnie ujechali do Elbląga. Odbudował B. w r. 1270 Jan Fleming z Lubeki, brat Henryka I. Odtąd miasto zaczęło się wznosić. W r. 1348 biskup Herman Liebenstein zbudował nowe miasto, które, z powodu wygodnego położenia, policzone zostało do rzędu miast hanzeatyckich. Do zamożności miasta przyczyniło się przebywanie w niem mistrzów krzyżackich. Zajęte w 1461 r. pod berło polskie, zachowało stan pomyślny i dlatego nie chciało się w 1519 r. poddać Albertowi margrabiemu brandenburskiemu, który, wypowiedziawszy wojnę wujowi swemu Zygmuntowi I, opanował B. i osadził w nim liczną załogę. Wysłano wtedy Mikołaja Firleja, wojewodę sandomierskiego, który obległ B., ale, dla braku ludzi, nie mógł go odzyskać. W 1565 r. kardynał Hozyusz, biskup warmiński, dla zapobieżenia szerzącej się w swej dyecezyi nauce Lutra, sprowadziwszy tu jezuitów, uposażył i założył kolegium i seminaryum.
