Żebraczka z pod kościoła Świętego Sulpicjusza/Tom III/XVIII

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Xavier de Montépin
Tytuł	Żebraczka z pod kościoła Świętego Sulpicjusza
Wydawca	Władysław Izdebski
Data wydania	1898
Druk	Tow. Komand. St. J. Zaleski & Co.
Miejsce wyd.	Warszawa
Tłumacz	Władysław Izdebski
Tytuł oryginalny	La mendiante de Saint-Sulpice
Źródło	Skany na Wikisource
Inne	Cała powieść Download as:
Indeks stron

[ 111 ]

XVIII.

 Podczas tej całej rozmowy Henryka wpatrywała się bacznie w Joannę. Zdawało się jej, że w tych bladych zwiędłych rysach biednej kobiety odnajduje znana sobie niegdyś twarz młoda i piękna.
 Wyrazy: „w kościele świętego Ambrożego“ rzuciły światło w głąb jej pamięci. Obudziły się wspomnienia, lecz pomieszane, niewyraźne.
 — Jak się pani nazywasz? — zawałała żywo.
 — Joanna Rivat.
 Na tę odpowiedź przyćmione chwilowo wspomnienia zarysowały się jasno i czysto.
 — Joanna Rivat? — powtórzyła Henryka, żona gwardzisty, służącego podczas wojny w kompanii, gdzie pan Gilbert Rollin był kapitanem?
 Joanna wpatrywała się teraz w mówiącą z głębokim zdumieniem.
 — Tak, pani — odpowiedziała — [znała pani mojego] męża?
 — Ach! biedna kobieta! — zawoła[ła Henryka, powinłyśmy się znać obie, skoro się p[ani zgodzi to poznać się mo]żemy.
 — Poznać się? — powtórz[yła Joanna — ja znałam] kiedyś panią?
 — Jestem żoną był[ego kapitana.]
 — Pani Rollin?...
 — Tak.
 — Pani, którą [poznałam pod kościołem św. Ambro[ 112 ]żego, gdzie przyszłam się modlić za mojego męża, jak pani również za swego. Było to w przed dzień bitwy pod Montretout. Bóg wysłuchał natenczas próśb twoich pani, Pan Rollin żyje!
 — Tak, żyje...
 — Ach! jakżeś pani szczęśliwa! Mój Paweł umarł — mówiła Joanna, pochylając głowę. — Był dla mnie tak dobrym, tak go kochałam i Bóg mi go zabrał!
 — Lecz przypominam sobie — zaczęła Henryka — że pani natenczas znajdowałaś się w poważnym stanie?
 — Tak, wkrótce zostałam matką dwóch małych bliźniaczek.
 — Żyją obie?
 Joanna wybuchnęła łkaniem.
 — Och! czyż ja wiem?... czyż ja wiem? — Wołała. — Jest to bardzo bolesna i straszna historya! Gdybyś pani wiedziała... gdybyś ją znała!...
 Tu nieszczęśliwa przerwała, zalewając się łzami.
 — Joanno! — zawołała Henryka z współczuciem, biorac ją za rękę — cieszę się żem ciebie spotkała, chcę poznać wszystkie twoje strapienia, wszystkie smutki, wszystkie twoje męki. Co tylko będzie zależało odemnie uczynię, ażeby cię pocieszyć, wszak nie w tej chwili i nie w tym miejscu wynurzysz się przedemną. Powiedz mi, czy będziesz mogła wydalić się ztąd skoro ci się podoba?
 — Tak, pani. Jestem zupełnie wolną.
 — Przyjdź więc do mnie.
 [— Nie przyjdę, prz]ybiegnę.
 [— Ale przede]dwszystkiem w rannych godzinnach .
 [— Będziemy widywać się częst]o, pani.
 [— Jutro przychodź o dziesiątej. Będę na ciebie czekać.]
 [— Tak pani.]
 [— Będziemy teraz] widywać się często i liczę na to.]
 — [Dziękuję pani.] Będzie to dla mnie wiel[ki zaszczyt. Chciałabym pod]ziękować za twoją do[broć i opiekę.]
 [— Nie ma za co dziękować — rz]ekła Marya-Blanka. — [ 113 ]Patrząc na mnie będzie się zdawało pani, że widzisz swoją Różę do której tak jestem podobną.
 — Ach! jak panienka jesteś dobrą! tak dobrą jak Róża. Jeśli pozwolisz, będę cię tak kochała jak tamtę kocham — odpowiedziała Joanna.
 — Nie tylko pozwolę, ale proszę o to i wdzięczną ci będę.
 — Oto mój adres — rzekła Henryka, podając Joannie bilet wizytowy. Powiadomię odźwiernego pałacu. Skoro pani przybędziesz, wprowadzi cię do mnie.
 Joanna wzięła kartę.
 Chciała przemówić, dziękować, ale wzruszenie głos jej tłumiło.
 — No! a teraz, zrabujemy sklep pani — zaczęła wesoło Blanka. — Powiedz czy znajdziemy złote medaliki z wyobrażeniem Najświętszej Panny?
 — Oto są — odpowiedziała Joanna, stawiając pudełko, w którym znajdowała się znaczna liczba srebrnych medalików, a między niemi i kilka złotych.
 Blanka wybrała dwa z tych ostatnich.
 — Ile kosztują? — zapytała.
 — Po piętnaście franków każdy.
 Dziewczę wyjąwszy z pormonetki dwa luidory podało je Joannie.
 Wdowa zakrzątnęła się chcąc wydać reszty dziesięć franków.
 — Zachowaj to pani dla siebie — rzekła żywo Blanka.
 — Lecz pani...
 — Usilnie o to proszę.
 Joanna zmięszana nieco, podziękowała.
 — Zatem do przyszłego Piątku — rzekła Henryka podając jej rękę.
 Wdowa pochwyciwszy dłoń pani Rollin do ust ją przytknęła.
 — Do Piątku, niezapomnieć proszę — ozwała się Henryka.
 — Do Piątku — powtórzyła Blanka.
 I obie weszły wgłąb kościoła.
 Joanna śledziła je załzawionym wzrokiem poszeptując:
 — Jakież zdumiewające podobieństwo! To dziwne!
[ 114 ] Henryka z córką pozostawały w kościele przez poł godziny. Wychodząc, widziały Joannę zajętą sprzedażą drobnych przedmiotów dwom jakimś damom.
 — Zeszedłszy po stopniach kościoła, udały się na stacyę fiakrów, gdzie wsiadłszy w powóz odkryty kazały jechać na ulice de Tournelles pod numer 20. ***  Ksiądz d’Areynes powiadomiony przez doktora Germain o przebiegu choroby pani Rollin wiedział od niego zarówno o niepokojących symptomatach, jakie obawiać się nakazywały, ażeby w danej chwili przy jakich sprzyjających okolicznościach mózg Henryki wstrząsany długiemi moralnemi cierpieniami nie zachwiał się wreszcie i nie osłabił jej władz umysłowych.
 To objawienie doktora, napełniło trwogą byłego wikarego, sprowadzając tysiące najsmutniejszych przypuszczeń z jego strony.
 Straszne zapytanie nasuwało się nieodwołalnie wiodąc po za sobą cały orszak najstraszniejszych następstw.
 Co stanie się z Marya-Blanką, gdyby to przypuszczalne obłąkanie pod wpływem nowego jakiego wstrząśnienia moralnego rozwinęło się nagle w umyśle torturowanej od lat tylu Henryki?
 Jaka będzie natenczas przyszłość tego biednego dziewczęcia?
 Przerażające odpowiedzi nasuwały się księdzu d’Areynes na tę stawianą sobie kwestye.
 Radził się notaryusza, lecz i ten nie zdołał również odnaleźć uspakajającej odpowiedzi w tem względzie.
 Gilbert Rollin, jako prawy opiekun swej córki stał by się nieuchronnie administratorem jej całego majątku.
 Można by było wprawdzie zwołać radę familijną i ustanowić drugiego pod opiekuna. Czy jednak niesprowadziłoby to nowego niebezpieczeństwa?
 Podrażniony Gilbert mógłby powziąść zamiar uniewa[ 115 ]żnienia testamentu hrabiego d’Areynes. Niedostateczne zabezpieczenie warunków, czyniło z tego zapisu prawdziwy miecz Damoklesa groźnie wiszący po nad głowami sukcessorów.
 Nie pozostawało więc jak oczekiwać wypadków i przedłużać ile można obecne położenie, aby uniknąć konfliktu z jakiego wyniknąć by mogła tak straszna klęska.
 Postanowił zatem ksiądz Raul pozostawić notaryuszowi wszelką władzę działania czuwając ze swej strony po nad interesami Maryi-Blanki.
 Dochodziła dziesiąta, gdy Henryka wraz z córką przybyła na ulice de Tournelles.
 Ksiądz d’Areynes tylko co powrócił po swojej rannej wizycie w więzieniu la Roquette, gdy Rajmnnd Schloss oznajmił mu o przybyciu kuzynki.
 Wybiegłszy naprzeciw obu kobiet, były wikary uścisnął je z ojcowską tkliwością, załzawionemi oczyma. Henryka również płakała okrywając pocałunkami tego jakiego niegdyś nazywała swym bratem, a o którego dla siebie przywiązaniu była najmocniej przekonaną.
 Rozradowany przybyciem kuzynki ksiądz d’Areynes, przypomniał sobie jednocześnie o zatrważających przypuszczeniach doktora Germain i śledził z obawą fizyognomje Henryki, ażali tam nie odnajdzie jakiegokolwiek śladu mózgowego cierpienia?
 Uspokoił się, nie odnalazłszy nic anormalnego.
 Po wzajemnych wynurzeniach i powitaniach, Marya-Blanka pierwsza głos zabrała.
 — Otóż wujaszku — zaczęła, zwracając się do księdza Raula, po cało miesięcznym więzieniu pierwsze nasze wyjście poświęciłyśmy Bogu, a następnie tobie. Byłyśmy już na nabożeństwie u świętego Sulpicyusza i tam jak wszędzie słyszałyśmy wygłaszane o tobie pochwały. Znalazłyśmy tam dowody twego niewyczerpanego miłosierdzia... widziałyśmy twoją protegowana...
 — Joanne Rivat — dodała Henryka.
 — Ach! te biedną istotę, tak strasznie od losu prześladowana — odparł ksiądz Raul.
 — O! jakże się zmieniła ta biedna kobieta — mówiła [ 116 ]pani Rollin — gdyby mi była nie powiedziała swojego nazwiska, nigdy bym jej niepoznała!
 — Znaną ci więc jest Joanna? — pytał ksiądz zdumiony.
 — Tak.
 Tu Henryka opowiedziała spotkanie się z tą kobietą i jej mężem w przed dzień bitwy pod Montretout w kościele świętego Ambrożego.
 — Biedny Paweł Rivat, umarł na moim ręku w szpitalu Wersalskim — ksiądz odrzekł.
 — A ona wpadła podobno w obłąkanie?
 — Tak, byla obłąkaną przez lat siedemnaście. Dziś, w zupełności jest uleczoną.
 — Wierzę, lecz zrazu powątpiewałam o tem...
 — Dla czego?
 — Z przyczyny pewnego dziwnego szczegółu jaki dla mnie niewyjaśnionym pozostaje...
 — Cóż to takiego?
 — Opowiem ci. Zbliżyłyśmy się obie z Blanką do jej kramu umieszczonego przy drzwiach kościoła, chcąc kupić u niej dwa medaliki. Nagle, spostrzegłszy ma córkę, Joanna stanąła w osłupieniu, a potem wyciągnąwszy ręce ku niej, przywoływała ją ku sobie, nazywając „Różą... drogą, ukochaną Rożą.“ Zdumiona i nieco przestraszona, sądziłam w pierwszej chwili, że ta kobieta jest obłąkaną, wprędce wszelako zrozumiałam, że to było z jej strony prostem złudzeniem.
 — Złudzeniem? — powtórzył ksiądz d’Areynes.
 — Tak, było to złudzenie wywołane nadzwyczajnem niezwykłem podobieństwem i nie myliłam się w tym razie. W Przytułku dla obłąkanych w Blois, Joanne Rivat doglądała młoda infirmerka, sierota, imieniem Róża, która w tak dziwny sposób jest podobną do naszej Maryi-Blanki, że nietylko posiada też same rysy twarzy, ale głos i spojrzenie. Joanna Rivat spostrzegłszy ma córkę była przekonana, że widzi swą młodą przyjaciółkę z Blois.
 — To dziwne! — wyszepnął w zamyśleniu ksiądz Raul.
 — Bardzo dziwne!... w rzeczy samej — odparła pani Rollin. Takie podobieństwa rzadko się trafiają. Spotkać [ 117 ]je można tylko pomiędzy dziećmi zrodzonemi z jednych rodziców, a nadewszystko pomiędzy bliźniętami.
 Na te wyrazy ksiądz d’Areynes drgnął pomimowolnie.
 — A owa Róża? — zapytał — ta infirmerka, jestże sierotą, czy opuszczonem przez rodziców dzieckiem.
 — Joanna mi tego nie powiedziała.
 — Długo rozmawiałyście z sobą? Dłużej aniżeli pragnęłam, ponieważ rada byłam śpieszyć do ciebie. Twoja protegowana Raulu mocno mnie zaintrygowała Kazałam jej przyjść do pałacu. Uczynię co będę mogła dla polepszenia jej losu i ukojenia jej smutków.
 — Czy mówiła ci co o swoich dzieciach?
 — Nadmieniła, ale nie szczegółowo. Ma to być jakaś ponura historya...
 — Opowie ci ona to wszystko.
 — Mówiła mi coś o dwojgu bliźniętach...
 — Tak, w rzeczy samej, miała dwoje bliźniąt — odrzekł ksiądz d’Areynes, pochylając głowę, a na jego czole zarysowała się głęboka bruzda zadumy.
 — Straszne przypuszczenie zrodziło się w jego umyśle, a było ono tak przerażającem, że zimny pot wystąpił mu na skronie.

---