Słownik geograficzny Królestwa Polskiego/Frydman
[ 419 ]Frydman, niem. Friedmann, wś na Podhalu spiskiem (Węgry), na pograniczu Galicyi z Węgrami, w dystrykcie niedzickim, w dorzeczu Dunajca, naprzeciwko Dębna (ob.) i Maniów (ob.), nieopodal ujścia rzeki Krzęcina do Dunajca. Obszar frydmański od płn. wsch. przytyka do Dunajca, od płn. zach. do rzeki Białki, od płd. zach. do obszaru wsi Krempachu; od płd. graniczy z górami Branisko (879 m.), z Dursztynem i Łapszami Niźniemi, od wschodu z Falsztynem. Wzniesienie wsi: 1) krzyż na płn. zach., na brzeżku, nieopodal ujścia Białki do Dunajca, 531 m.; 2) miejsce 300 m. od wsi na zachód, na brzegu zachodnim potoku Krzęcina, płynącego od Krempachu, 539 m.; 3) kapliczka po południowej stronie pomienionego potoku, przy drodze do Krempachu, 549 m.; 4) droga ku Branisku, stopy pierwszego brzeżka, 400 m. na południe od wsi, 540 m. Pierwotnie może osada niemiecka. Posiada piękny kościół murowany. Według podania ma być bardzo stary, bo z r. 1073. Pierwsza atoli pewna wiadomość o istnieniu tej osady napotyka się na początku wieku czternastego, r. 1320. Należała ona do dóbr mistrza Kokosza (ob. Frankowa Mała i Wielka). Mała nawa czyli prezbiteryum ma sklepienie ostrołukowe, a zatem ze znacznie późniejszego czasu. Okna i kamienne ich ozdoby odpowiadają wtóremu okresowi (1300–1420) budownictwa ostrołukowego. W r. 1587 objęli go protestanci ewangieliccy, 1640 r. odebrali go napowrót katolicy za staraniem proboszcza spiskiego Władysława Hoszutotego. W r. 1683 Jan III, wracając tędy z wyprawy wiedeńskiej, miał się przyczynić do jego ozdobienia, odprawiwszy w nim nabożeństwo dziękczynne (ob. Br. Gustawicz. „Wycieczka w Czorsztyńskie“. Warsz. 1881.) W r. 1708 zgorzał kościół frydmański; odbudował go pleban miejscowy Michał Lorenz (1751–1769), tamże w kaplicy swej pochowany. Od r. 1742 poczynają się metryki. R. 1781 spłonęła wieża kościelna. Była ona wyższą od dzisiejszej i miała u góry naokoło ganek, z którego pozostały kamienne kroksztyny. Dzwony wszystkie są z XVIII wieku (1732, 1735, 1762, 1764 i 1786). Monstrancya gocka z r. 1643 jest darem Andrzeja Paloczaja. Do łac. parafii frydmańskiej wchodzą Frydman, Falsztyn i Równa, ogółem 1228 dusz rz. kat., 4 prot., 160 szyzm., 39 żydów, z czego na Frydman przypada 1086 dusz rz. kat., 4 [ 420 ]prot., 131 szyzm.; 29 żydów. Na obszarze tej wsi znajdują się dwie kaplice Matki Boskiej i jedna sw. Floryana; niekiedy odprawia się w nich msza św. — We wsi znajduje się zamek Paloczajów, wprawdzie jeszcze pod dachem, ale już opuszczony i na piętrze spustoszony. Jest on smutnym pomnikiem niedbalstwa panów węgierskich. Ogromne piwnice, które w pobliżu folwarku założył poprzednik dzisiejszego dziedzica, nie odpowiadały celowi; złożona w nich wielka ilość wina zepsuła się; piwnice te bowiem są bardzo mokre. Poczta w Starej-wśi. Br. G.
 
|
This work is in the public domain in the United States because it was first published outside the United States prior to January 1, 1929. Other jurisdictions have other rules. Also note that this work may not be in the public domain in the 9th Circuit if it was published after July 1, 1909, unless the author is known to have died in 1953 or earlier (more than 70 years ago).[1]
This work might not be in the public domain outside the United States and should not be transferred to a Wikisource language subdomain that excludes pre-1929 works copyrighted at home. Ten utwór został pierwszy raz opublikowany przed dniem 1 stycznia 1929 r., i z tego względu w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej znajduje się w domenie publicznej. Utwór ten nadal może być objęty autorskimi prawami majątkowymi w innych państwach, i dlatego nie zaleca się przenoszenia go do innych projektów językowych.
|