Thesaurus Palaeohibernicus/Glosses on S. Augustine's Soliloquia (Carlsruhe)

by Whitley Stokes and John Strachan, eds.

[ 1 ] Non-Biblical glosses and scholia. 1. Glosses on Augustine. The Carlsruhe Glosses on S. Augustine’s Soliloquia. (Codex Augiensis, No. cxcv.)
[ 1 ] f. 1a De peccato .i. opad1 fidei trinitatis . inde Agustinus dicit hoc enim peccatum quasi solum sit prae cæterís posuit quia hoc manente cetera detenentur et hoc discedente cetera demittuntur. De iustitia .i. aliena .i. firinne2 apostolorum et omnium iustorum bith ingabál3 mundo. Quo pacto arguendus est mundus de iustitia nisi de iustitia credentium ipsa quippe fidelium comparatio infidelium est uituperatio. De iustitia ergo arguitur aliena sicut arguuntur de lumine tenebræ. De iudicio .i. in mess duchoaid fordiabul is hé[1] rigas forru4 ut Augustinus dicit.
[ 1 ]	[ 1 ] f. 1a 1: i.e. rejection.2: i.e. righteousness.3: a perpetual reproach.4: i.e. the judgment that has been passed[2] upon the Devil is that which will be passed[3] upon them.
MS. hǽ? Holder literally, has come literally, will come
[ 1 ] f. 2d Cuius legibus rotantur poli, cursús suos sidera1 peragunt, [i. 4[1].]
[ 1 ] f. 2d 1: inna rei file iter na secht ṅairṅdrecha[2] ithé nime asbertar and	[ 1 ] f. 2d 1. the spaces that are between the seven planets, these are the heavens which are mentioned here.
The references are to Migne’s edition leg. ṅairṅdrethcha
[ 1 ] f. 3a Recipe óro fugitiuum tuum Domine clementissime : iamiam satis poenas dederim1. [i. 5.] et pro eo quod2 ad tempus[1] admonueris deprecabor. [i. 6.]
[ 1 ] f. 3a 1: focoemallagsa[2]2: aní	[ 1 ] f. 3a 1. I have endured.2. that (which).
MS. tempus ad, with marks of transposition from fo-com-lelog, pl. focoimlachtar (gl. pertullerunt) Ml. 47c 6
[ 1 ] f. 4a perge modo; uideamus quorsum1 ista quaeris. [i. 9.]
[ 1 ] f. 4a 1: .i. cair	[ 1 ]
[ 1 ] f. 4b Ita Deus faxit1 ut dicis. Itaque arbitrio tuo rogato, et obiurgato grauius, si quicquam tale posthác2.
[ 1 ] f. 4b 1: .i. doróna2: .i. iarsúnd	[ 1 ] f. 4b 1. i.e. may He do.
[ 2 ] f. 4c Quid speram ex una qualibet parte1 á2 medione duos quidem pares circulos habere pariter lucet. [i. 10.]
[ 2 ] f. 4c 1: .i. sechió óenrainn2: .i. hó	[ 2 ] f. 4c 1. i.e. from whatever single part.
[ 2 ] f. 5a Immo sensum in hoc negotio quasi nauem sum expertus1 [i. 9.] Nam cum ipsi mé ad locum quo tendebam2 peruexerint. [i. 9.] Nullus autem geometricus Deum sé docere professus est3 [i. 11.]
[ 2 ] f. 5a 1: itargénsa2: .i. dú adcosnainse3: .i. intan forcain unam lineam et unam speram non docet deum	[ 2 ] f. 5a 1. I have known.2. i.e. (the) place to which I was striving. 3. i.e. when he teaches unam etc.
[ 2 ] f. 5b Esto plus té ac multo plus quam de istís Deo cognito gauisurum1.
[ 2 ] f. 5b 1: .i. doig	[ 2 ] f. 5b 1. i.e. likely.
[ 2 ] f. 5c Quid[1] enim adhúc ei demonstrari non potest uitiis inquinatae atque egrotanti, quia uidere nequit nisi sana, si non credat alitor1 sé non esse uisuram, non dat operam2 suae sanitati. [i. 12.]
[ 2 ] f. 5c 1: iárna glanad2: .i. in frithgnam	[ 2 ] f. 5c 1. after its purification.
quod, Migne
[ 2 ] f. 5d et haec est uere perfecta uirtus ratio perueniens ad finem suum1. [i. 13.] Ipsa uero uisio intellectus est ille qui in anima est qui confidit[1] ex intelligentia2 et eo quod intelliguitur3. Sed dum in hoc corpore est anima, etiam si plenissime4 uideat, hoc est intelligat Deum. tamen quia etiam corporis sensus utuntur opere proprio, nihil quidem ualente ad fallendum5 non tamen nihil agente[2] potest adhuc dici fides ea qua hís resistitur, et illud putius uerum esse creditur. [i. 14.]
[ 2 ] f. 5d 1: .i. doimcaisin dé2: uel ex intelligente .i. ondí itargnin 3: [in marg.] dede húambí intelligentia ex noscente et intelligibili ré4: .i. meit[3] assochmacht[4]5: [in marg.] .i. nitartat sénsus breíc im anmin	[ 2 ] f. 5d 1. i.e. to contemplate God.2. i.e. from that which understands.3. two things whence is intelligentia etc.4. i.e. as much as it well can.5. i.e. the sensus cannot deceive the soul.
conficitur, Migne si nihil quidem ualent ad fallendum, non tamen nihil ad non ambigendum, Migne MS. meit̃ MS. assochtmacht, with punctum delens over the first t
[ 2 ] f. 6a Sed responde quomodo haec acciperis ? ut probabilia1 an ut uera. [i. 15.] Plane ut probabilia; et in spem, quod fatendum est, maiorem2 surrexi.
[ 2 ] f. 6a 1: .i. inna dligeda anúas roráitsem[1]2: .i. is huilliu de mo ḟreiscsiu doneuch roradissu argaibim ceill for etargna nach reta infecht sa	[ 2 ] f. 6a 1. i.e. the dicta above which we have expressed.2. i.e. my hope is the greater from that which thou hast said, for I expect to know something this time.
between anúas and roráitsem is the abbreviation for Lat. inter
[ 2 ] f. 6b .R. Quid, sí té repente saluo esse corpore sentias et probes, tecumque omnes quos diligis concorditer, liberali otio frui uideas, [ 3 ]nonne aliquantum tibi etiam letitia gestiendum est ? .A. Aliquantum; immo uero si haec presertim1, ut dicis, repente prouenerint, quando mé capiam, quando id genus gaudii uel dissimilare permittar2? [i. 16.]
[ 3 ] f. 6b 1: .i. mo slántu fadéin ⁊ slántu amicorum2: .i. cen failti	[ 3 ] f. 6b 1. i.e. my own well-being and the well-being amicorum.2. i.e. without joy.
[ 3 ] f. 6c Quid uxor? nonné té interdum dilectat, pulcra, pudica, morigera1,​….​adferens etiam dotis2 tantum​…​quantum eam prorsus nihilo faciat onerosam otio tuo, presertim sí speres certusque sís nihil ex ea té molestiae esse passurum3? [i. 17.] Itaque, sí ad officium pertinet sapientis, quod nondum comperi, dare operam liberis . quisquis rei huius4 tantum gratia concumbit, mirandus mihi uideri potest, at[1] uero imitandus nullo modo. Nam temptare hoc periculosius est quam posse facilius[2]5. [i. 17,]
[ 3 ] f. 6c 1: bésgnethid[3]2: cid indfretussa3: do immofoluṅg déesse · duitsiu4: clainde5: cid arthucait cláinde dagné nech ⁊ niparétrud is mó is periculosius quam felicius	[ 3 ] f. 6c 1. usage-doer.2. even of the dowry.3. to cause thee indolence.4. of children.5. though one does it for sake of children and not for lust, it is periculosius quam felicius.
MS. ạͧt corrected from felicius bés-gnéthid is a mere etymological gloss representing mori-gera
[ 3 ] f. 7a praesertim sí generis nubilitate tanta polleat, ut honores illos quos esse posse necessarios iam dedisti1, per eam facile adipisci possis. [i. 18.] non quaero quid negatum non delectet, sed quid dilectet oblatum2: aliud enim est [1]exhausta3 pestis aliud consopita. [i. 19.]
[ 3 ] f. 7a 1: .i. ithesidi adrodamarsu[2]2: taudbartha3: fasigthe	[ 3 ] f. 7a 1. i.e. these are they that thou hast conceded.
MS. exċausta MS. adromarsu. Compare infra 10c 2, 28ro 2
[ 3 ] f. 7d Quid ergo adhuc suspendor1 infelix, et cruciatu miserabili differor? [i. 22.] Quem ad modum autem potest habere illius pulchritudinis amor, in qua non solum non inuideo2 caeterís, sed etiam plurimos quaero qui mecum appetant. [i. 22.] Prorsus tales esse amatores sapientiae decet quales[1] quaerit ilia cuius uere casta est et sine ulla contaminatione coniunctio. sed non ad eam una uia peruenitur3.
[ 3 ] f. 7d 1: addomsuitersa2: .i. ni nammá nádfoirmtigimse3: níó ógai tantum acht[2] is ó aithirgi ⁊ ó dligud lanamnasa	[ 3 ] f. 7d 1. I am held fast.3. not from virginity tantùm, but it is from repentance and from the law (lawful state?) of matrimony.
tales, Migne MS. s̅/⁊
[ 3 ] f. 8a quippe pro sua quisque sanitate ac firmitate1 conprehendit illud singulare ac uerissimum bonum. [i. 25.] Tale aliquid sapientiae studiosissimís2, nec acute, iam tamen
[ 3 ] f. 8a 1: .i. amal ṁbís slántu cáich ⁊ ásonarte2: dunaib acubarthib	[ 3 ] f. 8a 1. i.e. as it is the well-being of every one, and his firmness.2. to the desirous ones.
[ 4 ] f. 8b uidentibus, magistri optimi faciunt. Nam ordine quodam ad eam peruenire bonae disciplinae officium est1 [i. 23.]
[ 4 ] f. 8b 1: .i. ius ordinis .i. fochosmailius inna reta corptha órdd isnaib retaib in tucht sin	[ 4 ] f. 8b 1. i.e. ius ordinis i.e. after the likeness of the corporeal things (is the) order in the things in that wise.
[ 4 ] f. 8c Nos autem quantum emerserimus1 uidemur nobís uidere. [i. 25.] Nonné uides quae ueluti securi2 histerna die pronuntiaueramus nulla nos iam peste detineri nihilque amare nisi sapientiam?
[ 4 ] f. 8c 1: .i. dururgabsam2: deedi	[ 4 ]
[ 4 ] f. 8d Sed, quesso té, sí quid in mé uales, ut me temtes per aliqua conpendia ducere, ut uel uicinitate nonnulla lucis istius quam, si quid profeci1 tolerare iam non possum, pigeat me oculos refferre ad illas tenebras quas[1] reliqui. [i. 26.] Quasi uero possim2 haec nisi per illam cognoscere. [i. 27.]
[ 4 ] f. 8d 1: ci forrásussa2: ate níchumgaim	[ 4 ] f. 8d 2. Nay! I cannot (do) it.
MS. q̅ (= que)
[ 4 ] f. 9a .R. Concluditur ergo aliud {uel aliquid} quod uerum sit interire. .A. Non contrauenio1.
[ 4 ] f. 9a 1: .i. ni frithtáigsa	[ 4 ]
[ 4 ] f. 10a Quid, si agnoscatis1 aliud uobis uideri quam est? nunquinnam fallimini2? [ii. 3.]
[ 4 ] f. 10a 1: .i. madfír in brithemnacht bess in mente2: .i. issain donadbantar sensibus ⁊ amal bís iarum	[ 4 ] f. 10a 1. i.e. if the judgment that is in mente be true.2. i.e. differently is it shown sensibus and as it is afterwards.
[ 4 ] f. 10c Sed amplius deliberandum censeo, utrum superius concessa non nutent1. [ii. 5.] Satisne considerasti2 ne quid temere dederis? Nihilominus enim manet illud quod me plurimum mouet, nasci animas et interire, atque ut non desint mundo, non earum inmortalitate sed successione[1]3 prouenire.
[ 4 ] f. 10c 1: .i. dús innadnutmaligetar2: dús innárdamarsu3: .i. cachanim indegid álaile	[ 4 ] f. 10c 1. i.e. if perchance they are not unsteady.2. if perchance thou hast not conceded.3. i.e. every soul after the other.
MS. successione/suasione
[ 4 ] f. 10d Quid illud? dasne1 istum parietem, sí uerus paries, non sit non esse parietem? [ii. 6.]
[ 4 ] f. 10d 1: innatmaisu	[ 4 ] f. 10d 1. dost thou concede?
[ 4 ] f. 11c Hoc autem genus partim est in eo quod anima patitur1, partim uero in hís rebus quae uidentur. [ii. 11.] qualia uisa somniantium et fortasse etiam furientium2. Porro ilia quae in ipsís rebus quas uidemus apparent, alia a [ 5 ]natura, caetera ab animantibus exprimuntur3 atque finguntur4. Natura . gignendo uel resultando5 similitudines deteriores facit.
[ 4 ] f. 11c 1: .i. lee fadeissne2: .i. dasachtaigte [ 5 ]3: dufórṅditer4: cruthigtir5: .i. nótríathleim	[ 4 ] f. 11c 1. i.e. by herself. [ 5 ]5. i.e. or through resilience,
[ 5 ] f. 11d Nam et in ipso auditu totidem fere genera enuntiunt[1] similitudineni: uelut cum loquentis uocem, quem non uidemus, audientes putamus alium quempiam, cui uoce similis est1 [ii. 12.] uel in orelogíịs[2] merulae2 . imitatio. Falsae autem uoculae quae dicuntur a musicís, incredibile est quantum adtestantur ueritati; quod post apparebit. Tamen etiam3 ipsae, quod nunc sat est, non absunt ab earum similitudine quas ueras uocant. Quid, cum talia nos uel olfacere4 uel gustare uel tangere somniamus? nam ego circuitum istum semel statui tollerare, neque in eo defetiscar5 spé tanta perueniendi quo nós tendere setitio. [ii. 13.]
[ 5 ] f. 11d 1: .i. fil in uisu2: .i. inna luiniche3: cit11d4: .i. boltigme5: niconscithigfar	[ 5 ] f. 11d 1. i.e. (as) there is in uisu.2. i.e. of the blackbird.3. even[3].4. i.e. that we smell.
MS. enuniạͮnt i.e. horologiis cf. cit geinti, Wb. 4c
[ 5 ] f. 12a Ergo sí eo ueri essent quo ueri simillimi apparerent, nihilque inter eos et ueros omnino distaret, eoque falsi quo per illas uel alias differentias disimiles conuincerentur1. ut rem bene inductam ad discutiendum iuconditus peruicaciae clamor explodat2. [ii. 14.]
[ 5 ] f. 12a 1: ócomteitarrestiss á nobís2: cofrisdúna	[ 5 ] f. 12a 1. by which they would have been comprehended[1] a nobis.2. so that it may shut up.
The glossator took quo as the abl. of the relative, and uineo as uincio
[ 5 ] f. 12b Non enim mihi facile quicquam uenit in mentem quod contrarís causís gignatur1. [ii. 15.]
[ 5 ] f. 12b 1: [in marg.] ni congainedar ní óthucidih écsamlib nisi falsum tantum	[ 5 ] f. 12b 1. nothing is produced by unlike causes nisi falsum tantum.
[ 5 ] f. 12c Restaret ut nihil aliud falsum esse discerem nisi quod aliter sé habere atque uideretur, ní uererer illa tam monstra1 quae dudum enauigasse arbitrabar. ubi mihi naufragium in scopulís ocultissimís2 formidandum est. [ 6 ]Nam et mimi3 et comediae et multa poemata mendaciorum plena sunt. [ii. 16.]
[ 5 ] f. 12c 1: .i. amal asrubartmar[1] inna clocha bíte inelluch intalman[2]2: .i. bíte immuir [ 6 ]3: .i. cidna fuirsirechta	[ 5 ] f. 12c 1. i.e. as we have mentioned the stones that are in the earth’s mass.2. i e. which are in the sea. [ 6 ]3. i.e. even the buffooneries.
MS. asrubartmart leg. innatalman. Dies bezieht sich auf ii. 7: R. Certe hic lapis est; et ita uerus est, si non se habet aliter ac uidetur; et lapis non est, si uerus uon est; et non sibi sensibus uideri potest. A. Etiam. R. Non sunt igitur lapides in abditissimo terrae gremio, nec omnino ubi non sunt qui sentiant: nec iste lapis esset, nisi eum uideremus; nec lapis erit cum discesserimus, nemoque alius eum praeseus uidebit (so nach der Ausgabe).—Windisch.
[ 6 ] f. 12d R. Iam ea quibus uel dormientes uel furentes falluntur, concedis, ut opinor, in eo esse genere. A. Et nulla magis. nam nulla magis1 tendunt talia esse qualia uel uigilantes uel sani cernunt: et eo tamen falsa sunt quod id quo tendunt esse non possunt. [ii. 17.]
[ 6 ] f. 12d 1: .i. ni moa adcosnat bete in secundo genere innahí[1] frisairet ⁊ sani quam dormientes .i. est furentes	[ 6 ] f. 12d 1. i.e. those who watch et sani do not strive more to be in secundo genere quam dormientes.
innahí seems to be for indhí
[ 6 ] f. 13a Itaque ipsa opera hominum uelut comedias aut traguedias atque mimos et id genus alia possimus operibus pictorum fictorumque coniungere. tam enim uerus esse pictus homo non potest1, quamuís in specie hominis tendat, quam ilia quae sunt scripta in libris comicorum. [ii. 18.] At uero in scena Roscius2 uoluntate falsa Hęcuba erat; natura uerus homo. Non enim tamquam striones[1] aut de speculís quaeque relucentia aut tanquam minores[2] buculae ex aere3, ita etiam nós ut in nostro quodam habitu ueri simus, ad alienum habitum adumbrati atque simulati et ob hoc falsi esse debemus.
[ 6 ] f. 13a 1: arun méitse[3] nicuming2: fuirsire3: .i. est is uera pictura robaisin ⁊ robtarbai togaitig sidi	[ 6 ] f. 13a 1. for so far as this he cannot.2. a buffoon.3. i.e. that was a uera pictura, and these were deceptive kine.
histriones, Migne Myronis, Migne leg. ar in méitse
[ 6 ] f. 13b Est autem grammatica uocis articulatae custos et moderatrix disciplina: cuius professionis necessitate cogitur humanae linguæ1 omnia etiam figmenta colligere, quae memoriae litterísque mandata sunt[1]. [ii. 19.] Nihil nunc curo, utrum abs te ista2 bene diffinita atque distincta sint. Nonne ego[2] uim peritiamque difiniendi, qua nunc ego ista separare conatus sum, disputatoriae arti3 tribui?
[ 6 ] f. 13b 1: .i. isecen doneuch fosisedar dán inna grammatic ɔtinola innahuili doilbthi2: .i. duo [in marg.] .i. herchoilud fabulae ⁊ grammaticae3: dudialecticc	[ 6 ] f. 13b 1. i.e. it is necessary for whosoever professes the art of grammar that he should collect all the formations.2. i.e. definition of fabula and grammatica.3. to dialectic.
MS. siͮnt Non nego, Migne
[ 6 ] f. 13c .R. Num aliquando instetit ut Dedalum1 uolasse crederemus? .A. Hoc quidem numquam2. [ii. 20.] [ 7 ]sí nihil in ea diffinitum esset, nihil in genera et partes3, distributum4 atque distinctum.
[ 6 ] f. 13c 1: .i. nítarrastar aém2: .i. naic [ 7 ]3: .i. in species4: fodlide	[ 6 ] f. 13c 1. i.e. he did not rest (?) indeed. [ 7 ]4. distributed.
[ 7 ] f. 13d Grammatica igitur eadem arte creata est, ut disciplina uera esset, quae est abs té superius a falsitate defensa: quod non de una grammatiea mihi licet coneludere1 sed prorsus de omnibus disciplinís. [ii. 21.] Esse aliquid in aliquo non nós fugit2 duobus modis dici. [ii. 22.]
[ 7 ] f. 13d 1: [in marg.] nígrammatic tantum astoisc do deimnigud as uera disciplina per dialecticam acht it na huili besgna ata fira per dialecticam2: nínimgaibni	[ 7 ] f. 13d 1. (it is) not grammar tantum that it is desirable to prove per dialecticam to be uera disciplina, but all the disciplines are true per dialecticam.
[ 7 ] f. 14a Ista quidem uetustissima1 nobis sunt et ab iniunte[1] aduliscentia studiossissime percepta et cognita. nisi forte animum dicis, etiam si moriatur, animum esse2. [ii. 23.] sed eo ipso quod interit . fieri ut animus non sit dico3.
[ 7 ] f. 14a 1: iscián mór húas etargnaid dunni aní sin2: [in marg.] bés asberasu asnainm[2] dosom animus ciatbela3: [in marg.] niba animus dia nérbala	[ 7 ] f. 14a 1. it is long since that has been known to us.2. maybe thou wouldst say that animus is its name though it die.3. it will not be animus if it die.
MS. iniunte/iuuentae MS. asnaim
[ 7 ] f. 14c Loquere iam qui enecas[1]1 [ii. 24] nam primura [me] mouet quod circuitu tanto usi sumus, nescio quam rationum catenam sequentes, cum tam breuiter totum de quo agebatur, demonstrari potuit, quam2 nunc demonstratum est. [ii. 25.]
[ 7 ] f. 14c 1: .i. praefocas .i. formuchi2: .i. fiu	[ 7 ] f. 14c 2. i.e. as.
MS. ẹnch/::icas; loquere iam, hic sum; quid enecas? Migne
[ 7 ] f. 15a Quare, sí placet, repetamus breuiter unde illa duo confecta sint, aut semper manere ueritatem aut ueritatem esse disputandi rationem . haec enim uacillare1 dixisti, quo minus nós faciat totius summa rei securos. [ii. 27.] .R.…Scio enim quid tibi eueniat adtendenti, dum nimis pendes in conclusionem, et ut iam ianque inferantur expectas, ea quae interrogantur non diligenter examinata eoncedis ..A. Uerum fortasse dicis: sed enitar1 contra hoc genus morbi quantum possum.
[ 7 ] f. 15a 1: utmallaigetar2: .i. frisbérsa	[ 7 ] f. 15a 1. that they waver.
[ 7 ] f. 17 verso
[ 7 ] f. 17 verso [on the upper margin without any reference to the text] ismebul elud rig nafirinne ⁊ chairte fridemun	[ 7 ] f. 17 verso 1. it is a shame to shun the King of Righteousness and (to form) a compact with the Devil.
[ 8 ] f. 18c Simplex enim corpus est terra, eo ipso quo terra est; et ideo elimentum1 dicitur omnium istorum corporum quae fiunt ex ·iiii· elimentís. [iii. 2.]
[ 8 ] f. 18c 1: adbar	[ 8 ]
[ 8 ] f. 19c quod in loco tranquilissimo et ab omnibus uentis quietissimo uel breui flabello1 approbari potest, [iii. 6.]
[ 8 ] f. 19c 1: flabellum culebath[1]	[ 8 ]
For S. Columba’s culebath see Ann. Ult. 1034, Tigernach 1090, and Rev. Celt. ix. 20. The culebath of a bishop of Armagh is mentioned in Ann. Ult. 1128
[ 8 ] f. 19d R. Intrinsecus tantum, ut tanquam uterem impleat; án tantum forinsecus, uelut tectorium1; án et intrinsecus et extrinsecus eam esse arbitraris. [iii. 7.]
[ 8 ] f. 19d 1: .i. slintech	[ 8 ]
[ 8 ] f. 23d Tumor enim non absorde appellatur corporis magnitudo, quae si magni pendenda1 esset, plus nobís profecto elifanti saperent. [iii. 24.] uel quod etiam de oculo dicebamus cui non liceat[1]2 aquilae oculum multo quam noster est esse breuiorem?
[ 8 ] f. 23d 1: [in marg.] .i. mórmessi2: .i. dinach follus	[ 8 ] f. 23d 2. i.e. to whom it is not clear[2].
i.e. liqueat: the interrogative cui is translated as a relative = dunachfollus. For other instances of di for do see Wb. 17a 11, 24d 10
[ 8 ] f. 24a Minus enim ego de hís rebus dubito quam de hís quas istís oculís uidemus cum pituita1 bellum semper gerentibus. [iii. 25.]
[ 8 ] f. 24a 1: fritodéri ꝉ. frimeli	[ 8 ] f. 24a 1. against misery or against disgrace,
[ 8 ] f. 26 verso Deinde in ipsís luctatorum corporibus palestritæ1 non molem ac magnitudinem, sed nodos quosdam lacertorum2 et descriptos3 toros4 figuramque omnem corporis sibi congruentem peritissime inspiciunt. [iii. 36.] Nam si maiore impetu minor, uelut uehimenti aliquo tormento emisus infligatur maiori uel laxius iaculato, uel iam langescenti, quamuís ab eodem resiliat, retardat illum tamen aut etiam retro agit pro modo ictuum5 atque ponderum. [iii. 37.]
[ 8 ] f. 26 verso 1: indimthascarthithi2: .i. innan doat3: .i. toirndithi26v4: .i. inna sethnaga[1]5: .i. niath sonairt	[ 8 ] f. 26 verso 5. i.e. of a mighty champion.
With the ‘nodos…lacertorum et descriptos toros’ of the text, cf. ‘o lacertorum tori!’ Cic. Tusc. 2. 9.22
[ 8 ] f. 27b Quamobrem cum infanti puero solus ad trahendum aliquid uel repellendum nutus sit intiger; nerui autem et propter recentem minusque perfectam conformationem inhabiles, et propter humorem qui illi ætati exuberat marcidi, et propter nullam exercitationem languidi; pundus uero adeo sit exiguum ut né ab alio quidem inpactum1 grauiter urgeat, oportuniusque sit quam ad inferendam accipiendamque molestiam. [iii. 39.] ac post paululum sagittas iam ferro graues, pennulís uegitatas[1] neruo2 intentissimo emisas, cęlum remotissimum petere.
[ 8 ] f. 27b 1: .i. insarta .i. inmcht nachaili2: .i. tét fidbaicc	[ 8 ] f. 27b 1. i.e. struck against[2], i.e. into some other’s breast.2. i.e. bow-string.
uegetas, Migne insarta is the pret. part. pass. of indessorg‑, cf. arrinsartatar Ml. 99c 5
[ 9 ] f. 28 recto R. quicquid autem uidens uidendo sentit, id etiam uideat necesse est1, [iii. 42.] Sed hoc ultimum quod ex eís confectum est, ita est absordius ut illorum potius aliquid temere me dedisse2 quam hoc uerum esse consentiam. [iii. 43.] Quid enim tandem incautius, si ut paulo ante3 uigelares tibi elaboretur? Is enim sé foras porrigit, et per oculos emicat longuius quaquauersum4 potest lustrare quod cernimus.
[ 9 ] f. 28 recto 1: [in marg.] .i. Caisin[1] sochmacht2: .i. adrodamar3: .i. inrembic4: .i. sechileth	[ 9 ] f. 28 recto 1. i.e. powerful vision.2. i.e. I have conceded.
leg. imcaisin
[ 9 ] f. 30 recto .R.…án tú id negabis? .A. Nihil minus1 [iii. 49.] Quis autem non uideat nihil sibi esse aduersi uel suis[1] quam2 ista duo sunt? [iii. 51.]
[ 9 ] f. 30 recto 1: .i. naicc .i. negabo2: .i. fiu[2]	[ 9 ] f. 30 recto 2. i.e. as.
MS. ꝉ sius over aduersi quam is mistranslated: see vol. i, p. 717
[ 9 ] f. 30 verso Itaque nosse cupio utrum horum1 deligas. nunquam tamen deterriar pudori huic reniti2 et lapsum meum té presertim manum dante corrigere. neque enim ideo est suscipienda pertinacia3 quam4 optanda constantia.
[ 9 ] f. 30 verso 1: .i. in indalanai .i. interrogatio2: .i. frisaber[1] 3: .i. sigide imresin .i. uitium4: fiu	[ 9 ] f. 30 verso 1. i.e. is it one of the two?2. i.e. I should resist.3. i.e. pertinacity of the contest.4. as
MS. frisᵃber, leg. frismber
[ 9 ] f. 31 verso R. Quid aliud putas nisi diffinitionem illam sensús, ut antea quod1 nescio quid plus quam sensum includebat, ita nunc contrario uitio uacillare, quod non omnem sensum potuit includere? [iii. 56].
[ 9 ] f. 31 verso 1: .i. ol	[ 9 ]
[ 9 ] f. 32d1
[ 9 ] f. 32d 1: [in marg. infer.] saurus .i. odur	[ 9 ] f. 32d 1. i.e. dun.
[ 9 ] f. 35b [A] cuius sacrificii humilitate longe abest typhus [et] coturnus1 illorum.
[ 9 ] f. 35b 1: sulbaire	[ 9 ] f. 35b 1. eloquence.