Irische Texte/1/Fís Adamnáin

Irische Texte, vol. 1  (1880) 
Fís Adamnáin
[ 165 ]

VII.

Die Vision des Adamnán.


1. Dieser Text wird hier aus zwei Handschriften mitgetheilt:

¹) aus dem Lebor ua hUidre (circa 1100 geschrieben, s. oben S. 114), im Facsimile p. 27–31;

²) aus dem Lebor Brec, einer Handschrift aus dem Ende des 14. Jahr­hunderts, die sich gleich­falls im Besitz der Royal Irish Academy zu Dublin befindet, und gleich­falls in Facsimile publicirt worden ist[1], im Facsimile p. 253–256.

Der Text des Lebor na hUidre ist bereits von Stokes edirt, mit engli­scher Ueber­setzung und mit werth­vollen An­merkungen, Simla 1870 (s. Gramm. Celt.² p. XL). Da diese Ausgabe sehr selten ist – „Fifty copies privately printed“ steht auf dem Titel –, so wird ein neuer Abdruck nicht unnöthig sein. Nach Stokes existirt derselbe Text in einer Hand­schrift der Pariser Biblio­thek, Ancien Fond, No. 8175.


2. Die Fís Adamnáin gehört zu den merkwürdigsten Producten der alt­irischen christ­lichen Literatur. Den Ausgangs­punkt bilden die (in LBr. weit­läufiger commen­tirten) Bibel­worte: Magnus Dominus noster, et magna virtus ejus, et sapien­tiae ejus non est numerus. Susci­piens mansuetos Dominus humiliat autem pecca­tores usque ad terram (Psalm 147, Vers 5 und 6). Die Belohnung der Guten und die Strafe der Bösen [ 166 ]wird veranschaulicht durch das, was Adamnän einst gesehen hat. Denn die Geheimnisse von Himmel und Hölle wurden den Aposteln und anderen Heiligen geoffenhart, zuletzt aber dem Adamnan. Am Feste Johannis des Täufers verliess dessen Seele ihren Körper, und schaute, geführt von ihrem Schutzengel, zu- erst das himmlische Königreich (Cap. 4) und dann die Hölle (Cap. 21). Beide Reiche werden ausführlich geschildert, denn ehe die Seele in ihren Leib zurückkehrte, erhielt Adamnän den Auftrag vor Mönchen und vor Laien zu predigen, was die Guten und was die Bösen im jenseitigen Leben erwartet. Davon pre- digte Adamnän in der grossen Versammlung, als das Gesetz des Adamnän eingeführt wurde, davon predigte früher Patraic, davon predigten Petrus, Paulus und die übrigen Apostel, davon Pabst Silvester in der grossen Versammlung, in welcher er Rom von Constantin erhielt, davon Fabian, der den Kaiser Philippus be- kehrte, davon Eli unter dem Baume des Lebens im Paradiese (Cap. 81 ff.). Auf die vielfachen Beziehungen dieses Tractats zu Dante's Divina Comedia hat bereits Stokes hier und da hin- gewiesen.


3. Wenn Stokes auf die grammatischen Eigenthümlich- kciten aufmerksam macht, welche den uns vorliegenden Text als Mittolirisch charakterisircn*, und aus diesem Charakter der Sprache schliesst „The piece cannot therefore be older than the eleventh century", so ist dieser Schluss nicht richtig. Da wir wissen, dass die irischen Texte von jedem neuen Abschreiber [2] [ 167 ]mehr oder weniger consequeiit in die Sprache seiner Zeit nm geschriehen wurden, so kann aus der Sprachforni nicht das wirkliche Alter eines Prosatextes bestimmt Avcrden. Einen ge- wissen Anliait für das Alter unseres Textes bietet Adamnan's Name. Adamnan* war der zehnte Abt von lona nach Colum Cille, und starb nach den Annais of the Four Masters im Jahre 703 (O'Curry, On the Ms. Mat. p. 342). Aber unser Text tritt nicht als das Werk des Adamnan auf, sondern er enthält nur als Kern eine Erzählung dessen, was Adamnan auf Grund der ihm gewordenen Oifenljarung zu predigen pflegte. Dass der Ver- fasser der Zeit Adamnan's ferner stand, geht daraus hervor, dass er (Cap. 32) den König Finuachta Fledach au dem sogenannten Gesetze des Adamnan betheiligt sein lässt, während dieses Ge- setz erst nach Finnachta's Tode eingeführt worden sein soll.**

Ebenso spricht gegen ein höheres Alter, wenigstens der letzten Theile unseres Textes, die Erwähnung der Fabel (Cap. 32), dass Rom bereits von Constantin dem Pabste geschenkt worden sei. Diese Fabel kam erst im 8. Jahrhundert auf.*** Dagegen würde die Erwähnung des Zehnten (Cap. 25) nicht unbedingt gegen das 8. Jahrhundert sprechen, wenn derselbe auch erst nach 703 in Irland eingeführt worden ist, wie Stokes (nach Rceves) hervorhebt. Alle diese Punkte sind bereits von Stokes, theils in der Preface, theils in Anmerkungen zu den betreffenden Stellen, besprochen worden. Immerhin beweisen aber auch diese Dinge nicht, dass unser Text erst im 11. Jahrhundert entstanden sei. Warum nicht im 10. oder im 9. Jahrhundert?

Nicht zu verwechseln mit dieser Fis Adamnäin ist eine an- dere Visio quae vidit Adamnanus vir spiritu sancto plenus, die [3] [4] [5] [ 168 ]Prophezeiung einer schreckliolien Seuche, von welcher O'Curry, On the Ms. Mat. p. 424 handelt. Der lateinische Text mit dem irischen Commentar findet sich imLehorBrec, p. 258^ his p. 259".


4. Meine Ergänzung der handschriftlichen Abkürzungen ist nur in folgenden Fällen nicht durch den Druck keimtlich ge- macht (vgl. oben S. 66): 1) in ocus, in beiden Handschriften nur einige wenige Male plene ocus geschrieben; 2) in for, ge- wöhnlich durch f mit einem Strich darüber bezeichnet; o) in acht, besonders in LBr. sehr oft durch s mit einem Strich dar- über ausgedrückt, sei es nun die mit lat. sed gleichbedeutende Conjunction acht, oder nur die Buchstabencombination acht innerhalb eines Wortes (z. B. cumachta). Dagegen ist durch cursiven Druck angedeutet, wenn in LBr. die Silbe et innerhalb eines Wortes (z. B. forcetul) durch das Zeichen für die lat. Conjunction et ausgedrückt ist, weil dieses Zeichen LBr. p. 254", 24 auch für die Silbe ed in medon gebraucht ist.

Von graphischen Eigenthümlichkeiten in LBr. ist noch zu erwähnen: 1) die Abkürzung für lat. autem (h mit einem Haken oder Strich) findet sich oft da, wo LU. im. (d. i. immorro) hat; 2) das Längezeichen wird über positione lange Silben gesetzt (z. B. müintir); 3) f mit einem Punkte oder dem Aspirations- zeichen darüber bezeichnet nicht nur den nach Vocalen ein- tretenden Wegfall dieses Lautes, sondern auch die tönende Aus- sprache desselben, die durch ursprünglich nasalen Auslaut des vorhergehenden Wortes bedingt ist. Um Missverständnissen vor- zubeugen fühi'e ich nur hier die einzelnen Fälle an, und lasse sie im Texte unbezeichnet: co flescaib, co f leise p. 254^ lin. 52 und 84 (Cap. 15, 18); i filet p. 254^ lin. 31 (Cap. 4), i fhia- ( aise p. 254=^ lin. 50 und 64, p. 2541' ]i,^ 53 (C^p. 6, 7, 16), i fhocus p. 255" lin. 54 (Cap. 25), tresan fhial n-gloinide p. 255" lin. 85 (Cap. 32); na fial sin (Gen. PI.) p. 254" lin. 36 (Cap. 14), a fulang (Pron. poss. Plur.) p. 255^ lin. 70 (Cap. 26); i toltnaigi fhognuma p. 255a lin. 45 (Cap. 23). Ebenso findet sich verein- zelt p. 253" lin. 51 docum talmaw. In moderner Orthographie würde man schreiben: co bh-flescaib, dochum d-talman.

[ 169 ]Fis Adamnan so sis.

1. Is nasal ocus is adamraigthe in comdiu na n-düla, ocus is mor ocus is maclidaigthe a uert ocus a chumachta. Is cennais ocus is ailgen, is trocar ocus is dearcach. Ar to- curid dochum nimi chuci lucht na deirce ocus na tröcaire, na


Fis Adoumäiu iueipit. [LBr:]

Magnus dominus noster et magna virtus ejus 5 et sapientiae ejus non est numerus. Is uasal ocus is adamra in coimdiu, is mor ocus is machtuaigthi a nert ocus a chumachtu, nis fil crich na uimir for immud a ecna nä a moreolais. Suscipiens mansuetos dominus humiliat Lautem peccatores usque ad terram. Töcuirid diu in 10 coimdid chuice döcumm nime lucht na derci ocus ua tröcaire ocus na cendsa ocus na condircle. TuirbiVid tra ocus tra- scraid döcum talmaw ocus Hirn comthinöl n-etarbach na mac mallachtan. In spirw^ noeh, in spirw^ ota cech cömdignad ocus cec/i comairli don ecla^'s cechtarda phetarlaicthi ocus nii- 15 üsidnaise, is e in spirw^ sin ro insorchec? dana ocus derritiusa na i-dged n-diada don eclais/ cfe (sie) fon uli domun, O^tife/uijje, is e in s^pirut sin do rinfid na hnathrsi sa triasin rigfäith, i. Dai«'d mac lese conäp (sie): Magnus dominus noster. Is e&vi ~ oiLz^^n. mor ocus is adbul ar tigerna-ne, in coimdiu Isu Cvist, i. e. nemo 20 zJT^'^Jj, potest ei dignam laudem afferre. Is inand ön ocus ni ' ' J thic do neoch molad is imchuba»(^ fris do denum dö. Major est omni laude virtus qua condidit naturam rerum et sustinet molem gravem terram. A'r do rojsce cecÄ molad cU^<r%z. bim nert ocus im chumachtu comsutham ör thuismestar aic- 25 ned na n-dül ocus ic fulang met ocus trumma na talman cenach cümscanugMf? foraib. Et sapientiae ejus non est nume- rus i. e. pater cognoscit qualitatem omnium rerum. Is immda fis ocus eolus in choimded, is inund öu ocus cid at imda ocus cid at ecsamla na düli^ ni fil inntib ni uo beth 30 i n-anfollsi dö. Suscipiens mansuetos dominus i. e. [6] [ 170 ][LU:] censai ocus na connircle; tairbirid immorro ocus trascraid docbum n-iffirwd comtinöl n-ecraibdech n-etarbach na mac mallacbtan. Arfuirid derritussa ocus focraice ecsamla nimi dona b(3Hnacbtiiacbaib, ocus tairbirid illatu pian n-ecsamail 5 dona m«ccaib bais.

iffird LU.


[LBr:] bumiles ad bimagiuem Dei legi uon advcrsantes. Aurfocmaid in coimdiu cbuci ina müintcrus na caiudutbracb- taig ocus na cendsai. Ferend sin cboimetait inntib do gres cosmailius ocus biniaigin De ocus na tecait i n-agaid in 10 recbta atbarda. Humiliat bautem poccatores i. est solos mansuetis contrarius scilicet immitcs, et ad promerendum scripturarum intellectum mansuetu- dinem carentes. Deroilid din ocus toirnid na pocdacbu. In ferend ön äirithe ata cotarsna dona ccndsaib ocus fora 15 m-benand a n-etrocaire ocus a n-ecendsa tuicsin n-inmedo- naigi na scriptuire nöibe. Usque ad terram i. est usque ad sapientiam terrenarum vel usque ad sensus car- nis. Co talniain nos trascair, is inand 6n ocus cusind ecnai n-domunda no cusna cetfadaib. Si igitur mansuetos i. est 20 mitos bona domini in terra vivendum possessuros esse certum est, quid aliud peccatores isti i. est immites et non mansueti qui eis coutrarii sunt nisi sem- piterna supplicia in generibus suis possidebunt i. Masa erdälta iaroni immad na Ibcbraice nemdai dona cend- 25 salb ocus dona coindircleclictii, cid ailo blas dona becendsaib ocus dona becraibdecbu ocus dona betrocairib (p. 254:) acht iinmud anbthine na peni sutbaine iar n-er»ailib Gcsiimlaih. [7] [8] [9] [ 171 ][LU:] 2. Sochaidi tra do nsebaib ocus d'firenaib in comded na n-düla ocus d'apstalail) ocus desciplail) Isu Cn's^, di'a ro faillsigthca rüine ocus derritiusa llatlia nimi fön cionma sin ocus focbraice Ibrorda na fireu, ocus änn dia ro laillsigtboa plana ecsamla iffrind cosnafib filet intib. Ro foillsigod eni do 5 Phctar a,iatal ind long cctbararddidi do leced do nini, ocus cethri suanimain esti, binnithir cach ceöl a estecht. Conüar- gabad dan Pol aps^M? cosin tres neni, co cüala hviathra, dia- snetc na n-aingel ocus imacallaim n-adamraigthc muintiri nimi. Ructba daw beos ind aps^af? uli illö estcchta Muri, co 10 n-accatar piana ocus todernama trüaga na n-daine n-anfccht- nach, dia ro forcoingair in comdiu for ainglib ind fuinid oslo- cud in talman riasna Si]}stalu, co ro fegtäis ocus co ro innitb- migtis bifierwd cona ilphianaib, amal do rairgcrt-som f essin döib anisin re cian rena cbesad. li>


3. Ro faillsigcd dan fo deöid do Adamuan u Tliinne, /. M hifferd LU. i5 chesat LU.


[LBr:] 2. Sochaif?e tra do nocmaib ocus do firenaib ocus do descipl<Z> in choimded Isu Cvisf, dia ro foillsigthea rüni ocus derritiusai muiniire nime fön cunia sin ocus focraice forordai na firen, ocus din dia ro follsigthea piana ecsamlu ift'rn cus- 20 nafiib tilet indib. Ro follsiged em do Pbetm- &.pstul in long cetharardide don riclied do nim dochum talma« co cethri suainemnu esti, ocus binde cech ceol a bestecht. Conuarga- bud Pol aqystal cusin tres nem, co cuala briathra diasncti na n-aingel ocus imacallaiw^ adamra muintire nime. Ructha din 25 beos in da aps^aZ dec illöo etsechta Muire, co ii-acut«r piana ocus todernuma truaga na n-anfiren, dia ro forcongair in coimdiu for ainglib in funid eroslucad in talm«« ria na aps- talu, CO ro fegtais ocus "co ro migtis (sie) ifern cona hilpianaib, amai do rairngert-som fessin doil) innisin gar rena chesad.

3. Ro foillsiü; din iarsin do Adamuan hu Thinde, do ardec[ 172 ][LU:] do ardecnaid iarthair domain, labairtb*r sund, dia ro escomla a anim asa churp hi feil lohain Baptisi^, ociis dia rucad do- chum richid co n-ainglib nimi ocus iffrmd coua dsescorslüag. ro scar iarom ind auiin frisin corp, ro artliraig fo clietöir 5 di aingel a comäitechta cein bai bi colaiiid, ocus ros fuc leis ar tbüs do fegad Hatba nimi.

4. Issi daw cetna tir coso-rancatar, tir na nseb. Tir siitacb solusta iarom in tir sin. ■ Airecbta ecsamla ingauta and CO caslaib lin gil impu, co culpaitib glegelaib üasa cennaib. 10 Naim airtbir in (p. 27b:) domain ina n-airiucbt fo leitb i n- airtbiur tbiri na nsem. Naim iartbair in domain daw i n-iar- tbwr in tire cetna. Naim tbuascirt in domain dun ocus a descirt ina n-dib n-airecbtaib dermaraib tess ocus tuaid. Cacb oen iarom fil i tir ina nseb, is comfocus do estecbt inna ceöl 15 ocus innithmigud inna luinge bi failet nöi n-gräd nime iarna cemewnaib ocus iarna n-urd.


[LBr:] naid iartbair domain, inni pritcbaitbir sünd, dia ro escomla a ainimm asa cbui'p bi feil Eoin bauptais^, ocus dia rucad docum ricbid co n-ainglib nime ocus itiVrn cona doescursluag. 10 scar a animm Adamnain ria cborp, ro artraig fo cetoir 20 dö aingel a cbcfemteacA^a cein böi i colaind, co ruc lais for tüs d'athascnam üathsi nime.

4. Is e din cr^i^na tir cusa rancatar, i. tir na noem. Tir sutbacb solusta tra in tir sin. Oirecbta ecsamla inganta and CO casraib lin gil immpu, co culpatib glegela uasa cendaib. 25 Noim oirtbir domain i n-oirecbt fo leitb i n-oirtbw tii-e na noem. Nöim iartbair domain i n-iarthwr in tirc cci^na. Noim tuaiscirt ocus deiscirt in domain andib oirecbtaib dermairib tess ocus tuaid. Cecb noem iarom fil i tir na noem, is com- focus estecht na ceol ocus indetbmiugwf? na luinge i filot noi 30 n-graid nime iar ceimendaib ocus iar n-urd.

[ 173 ][Lü:] 5. Indara focht dan dona nsebaib canait ceol ii-adamra oc molad De, in feclit n-aill con tuaset fri ceol muiiitire nime, ar ni recat a les iiid iiaim iii alle acht estecht in ceoil risa coistet, ocus iimithmigud iuna soilse addecet, ociis a säsad don bolt]iogud fil is tir. Ata flaith adauu-a dan fri gnüis do 5 giiüis doib üathib sserdes, ocus fial glainide etarro ocus er- dam orda fris anes. Is trit-sct^e immaiccet som füath ocus foscugud muiutire nime. Ni fil imniorro fial no temel eter muntir nime ocus inna noemu, acht itat i foilse ocus i frec- narcus doib illeth friu-som dogr^'s. Circull tentide daw imon 10 tir sin imma cuaird ocus cach ind ocus ass ocus ni erchotigend.

6. Na da npstal dec imniorro, ocus Maire 6g ingen ina haireocht fö leith imön comdid c«machtach. L'asalathraig ocus fade ocus descipuil Isu i comfocus dona n^^stalaih. Atat da.n araile noemögu do deis Maire ocus re nach cian etarro. 15

ü doguiMS LU.


5. Indara tan diu dona noemaib canait ceol n-adamru oc molad De, in ieacM n-aill con tuaiset fri ceol müint/ri nime, ar ni adilcniget na nöim oni aile acht esteacht in cheoil riasa coistet, ocus indethmiiigud na sollsi itchiat, ocus a sasad don boltanugud fil isin tir sin. Ata din flaith adamrai for 20 gnüis doib uadib sairdess. Fial glonide eturru. ocus erdad ordai fris aness, ocus trit-side imanaicet-sum delba ocus fos- cud muintire nime. Ni fil imorro nach temel itir müintir nime ocus na noemu, acht atat i follsi ocus i frecnarcus doib illeth friu-som do gres. Circill tentide din imo (sie) müintir sin ba 25 cuairt, cach ind ocus ass ocus ni erchotig do neoch dila.

6. In di sq}ütal dec ocus Muri ög i n-oirecht foleith imon coimdid cumachtach. Uasalathraig ocus fatha ocus des- cip«// isu Cvist i comfocus dona haps^«/aib. At«t din noem- oga do dlieis Muire ocus re m-bic eiarru. Noidin tra ocus 30 mrtcoenui impu da cech aird ocus ceol enlathi muintiri nime [ 174 ][LD:] Nöidin ocus maccäim impu do cach aird, ocus ceol enlathe muint?re nime oca u-airfitiud. Buidne ana do ainglib coim- thecLta iima n-anmaud oc umalloit ocus oc timthirecht eter na hairichtaib sin i fiadnaisi ind rig dogres. Ni ch^maic 5 thra nech isin bith frecnairc-sea tüarascbail no innisin inna n-airecht sin, amal itat iar fir. Na buidne ocus na hairechta daw fili i tir na nseb, Simal ro radsem, bid at marthanaig isin morgloir sin co mordail bratha, co res coraigea in brithem firen illathe ind fugill isna sostaib ocus isua inadaib i m-biat 10 oc descin gnüsse De cen fial cen forscath etarru tria bithu na m-betba.

7. Cid mor imorro ocus cid adbul in taitnem ocus in t-soilse fil i tir na nsem, amal ro radsem, is aidbliu fo mile ind etrocbta fil immaig muiutire nime im rigsuide in comded 15 fessin. Is amlaid iarom ata in rigsudi sin inna chathair chumtacbta co cethri colomnaib do b'ic logmair foi. Cen co


[LBr:] ica n-oirfited do gres. Buidne äna athluma do ainglib coem- tbecbta inna n-anmand ic umaloit ocus oc timtbirecht it?'r na boirecbtu sin i fiadnaise in rig do gres. Ni cbumaic tra 20 nech for bitli tuaruscbail na aisnes na n-oirecht sin, am«7 atat iar fir. Na buidne ocus na boirecbtu tra filet a tir na noem amai atchuadmar, bid at martlianaig isin gloir sin co mordail bratlia, conas coraigea in firbr^YAem do 16 in fuigill isna sostaib i m-biat oc decsiu (sie) gnüsi De cen fial etarru 25 do gres.

7. Cid mör imniorro ocus cid adlml in taitnem ocus in t-sollsi fil i tir na nöem, am«/ atcuadmar, is äidbli fo mile in etrocbta fil iramuig mmitiri nime im rigsudi in cboimded fesiii, Is amlaid tra ata in rigsudi sin ina chathair cum- ]0 daclita CO cetri colamnu do licc logmair föi. Ocus cen co beth d'oirfited do nech acht coicr/ul comcbuliaid na colamuu [ 175 ]beth (law d'aii'fiteod do neoch acht cocetul comchubaid na cethri coloman sin, ro (p. 28":) päd lor do gloir ocus d'aibnius do. Tri eöiii aregda imorro isin chatbair i fiadnaise ind rig, ocus a nie»ma ina ii-dulemaiii tria bitbu, isse sin a n-dan. Celebrait dan na echt trath oc molad ocus oc adamrugud in 5 coimded co claischetol aircaingel oc tiachtain foi. na henaib iarom ocus ona harcainglib tinscetal in cheöil, ocus nos fre- crat iarsin muintcr nime ule eter noemu ocus noemöga.

8. Stüag dermal- dan os chind ind ordnide ina chatbair rigdai ama? cathbarr c^mtachta no mind rig. Dia nos faictis 10 roisc doenna, no legfaitis fo chetöir. Tri cressa ina mör- thimchell etarro ocus in slüag, ocus ni fes la tüaraiscbail cid atas comnaic. Se niile do miledaib co n-delbaib ech ocus en imon cathair tentide for lassad cen crich cen forceud.

9. Aisn'eis iarom in comded cMmachtaig fil isind rigsuidi 15 sin, ni tbic do neoch acht mad doneth fein, no mani ebrad


[LBi:] sin, ro bad lor do glöir ocus d'öibnius dö. Tri heoin oiregdu immorro isin catraig i fiadw«/se in rig, ocus a mmma ina n-duilemain tria bithu, is e sin a n-dan do gres. Celebrait tra na hocht tratha ic moad ocus oc adamrugud in choimded 20 CO claisce^ul archaingel ic iidacM doib foi. na henaib tra ocus o na harcliainglib tindscc^ul in ceoil, ocus nos frecrat munter nime uli itvV noemu ocus noemöga iarsin.

8. Stuag dtrmair tra 6s cind in ordnigi ina chatbair rigda, am«^ cathbarr cümdachtu no inwd mind rigda. Dia 25 nos aicti's ruisc doennai, no legfatis fo ceto'w. Tri cressa ina morthimchell etwrru ocus in slog, ocus ni fess la tuaruscbail cid atuscomnaic. Se mile do mileduib co n-delbu ech ocus en imon cathair tentidi for lassad cen crich cen forcend.

9. A aisnes tra in choimded cumachtaig til isin rigsudi 30 sin. ni thic do neoch acht mine dernad l'en no miue erbrad [ 176 ][LU:] fri grädaib nime. Ar ni innisfea iiech a brutli ocus a brig, a dergo ocus a rofoillsi, a anius ocus a ailiiiius, a cbunilacht ocus a chobsaidecht, imad a aiiigel ocus a archaingel oc cau- tain chiüil dö. A thechtairi roimdai cbuci ocus üad co 5 n-athescaib rochMmrib do cach budin ar liair, a mine ocus a rochendsa fri arailib, a aiumine ocus a roacairbe fri lucht aile dib.

10. Dia m-be nech occa sirfegad imme anair ocus aniar, anes ocus atüaid, fogeba do cecb leith aci agid n-airegda, 10 soillsithir fo secht anda grian. Ni aicfea daw delb n-dune fair do chind no coiss, acht na dlüim thentide for lassad fön m-bith, ocus cach for crith ocus for üamain remi. Is lomnan dia soilse nem ocus taldm ocus ruthen amal rethiind rig ina morthimcell. Tri mile cheöl n-ecsamail cecha öenclaisse fil 15 oc classchetol imme. Binnithir ilcheuhi in domain cach öen cheöl fo leith dib-se(Ze fessin.


[LBr:] fri gradu nime. Ar ni iudisfed noch aile a bruth, a In'ig, a derc, a rosöllsi, a ainius, a aibnius, a chunnlacht, a chobsaidectt, ocus immad a aingel ocus a archaingel ocantain cheoil do. 20 A thinithirid roimdai chuci ocus uada co n-athescu cumri da cech budin arnuair, a mine ocus a morchennsa fri aroilib, a anmine ocus a agarbi fri lucht aile dib.

10. Dia m-be nech ica fegad imme anoir ocus aniar, aness ocus (p. 254'^:) atuaid, fogeba da cech leth a agaid n-oiregdai, 2.0 soillsi fo secM oltas grian. Ni faicfe tra deilb n-duinide fair do chind no coiss, acht iiia dlüim deirg thentide for lassad fon m-bith ocus cach for crith ocus uamun remi. Is lämda sollsi nem ocus iaam ocus ruithen avual redlaind rigdai ina mortimchell. Tri mile ceol u-ecsamail cech oen classach fil 30 oc claisce^ul imme, ocus binuith/r ilcheolu domain cecli ceol fo leith dib-side.

[ 177 ][r,ü:] 11. In catliir larom iiia lail in rigswli sin, is amlaid ata, ocus .stcA/' miüi' glainido co n-dathaib ecsaralaib ina tliinicoll, airdin cach mür araile. Lel)ond imniorro ocus fond iniclitaracli na cathrach di glain gil atacomnai(3 co n-gne gvme fair iarna brechtrad di gurm ocus chorcra ocus liani 5 ocus caclia datha archena.

12. Muiuter blaith romin rochennais daw cen esl)aid nächa mathiusa foraib, is iat aittrebait in cathraig sin. Ar nis röchet ocus nis aitrebat do grcs acht nöemoig wo ailitrig dutrachtacha do Dia. A n-ecor ivamorro ocus a corugud, is lu doHg a fiss cinnas forctemnacair, ar ni fil druim neich dib no a shs fri araili, acht is (p. 28":) amlaid ros cöraig ocus ros comet CMUiachta diasnete in choraded, gnüis fri gnüis ina sre- thaib ocus ina corönib comardaib morthimchell ind rigsuide imraa cuaird co n-anius ocus co n-aibinuius ocus a n-aigcd 15 ule fri Dia.

13. Crand caingil di glain eter cach da claiss co ci<mtuch


[LB.:] 11. In chathair iarora ina fil in rigsudi sin, is amlaid ata, ocus secJit müir gloinide co n-dathai& ecsaml«iZ^ ina tim- cell, ardiu cech mür araile. Lebend immorro ocus fond inich- 20 tftrach do gloin gil atacomnaic co ii-gne grene fair.

12. Müinter romin rochendais din cen esbuid nach mai- thiusa forru aittre&us in catraig sin. Ar nis inaitcet ocus nis aittrcZ^at in catraig sin do gres, acht noim no ailitrig no aitri- gig düthrachtaig do Dia. A n-ecor immorro ocus a n-ordu- 25 gud, is dolig a fis cindus forcoemnacar, ar ni fil druimm no süss neich dib fri aroh, acht is imAaid ron coraig ocus ron coimet cumachtu diasnethi in choimded gnüis fri gnüis ina srethfwft ina coronib comardu immortimchell in rigsudi ba cuairt co n-äinius ocus oibnius ocus a n-aiged uli fri Dia.

13. Crand caingil do gloin it/r Qecli da clasaig c6 cnm[ 178 ][I^U:l flcrscaigtech dergöir ociis argit fair, co srethaib sainemla cli liic lögmair ocus co m-brechtrad gern n-ecsamnil ociis co catliairib ocus choronil) carrmocail forsna crunnu caingil sin. Tri leca logmara äau co fogwr blaith ocus co n]-l)iniie chcoil f) Qier cacli da primairecbt ocus allethe üacbtarcha ina l(')cbar- iiaib for lassad. Secbt rai'lo aingel i n-delbaili i^rimcainnel oc soilsigud ocus oc inorcbugud inna catrach mä cüaird, secJd raile aile iua certmodon oc lassad tria bitlui sir imon cathraig rlgdai. Fir domaiii i n-öen bale, cid at liumair, nos 10 f()rfed do biud boltnogud cind oencbainle dina caiidil) sin.

14. Do neoch trä do dainib in domain nad röchet in cathraig sin asa m-biu ocus dianid erdalta a haittreb iar fugiull bratha, is intib airl)irit co anbsaid ocus co utmall i n-dindgnaib ocus i cnocaib, i sescnib ocus irrotaigib a n- 15 aitreba, co ti chucu bräth.

Is audaid da,n atät na sloig sin ocus na hairechta, ocus


lI.Br:] d;ich dcrscaigtech arcait ocus (')ir fair. Teora lega logmara diu CO fogur m-blaith ocus co m-binde cooil it/r ccch da primoirecht ocus allethi uachtaracha ina locharnaib for lasad. 20 Secht mile aingel i n-delbaib primchoindel ic sollsiugi^fZ ocus oc insorchug^d inna catrach l)a cuairt, secht mile alle ina certmed6r oc lassad tria bitbu sir imon rigchatliair. Fir do- iii;iin i n-oen bali, cid at li'nmara, nos foirfed do biud boltnug^rr/ cln'iid oenchondli dona condlib sin.

14. Do neocli tra do döinilj domain uat roichet in catraig sin asa m-biu ocus dianad erdalta a haittreb iar fuigell bra- tha, is inntib airb^-nt cho anbsaid ocus co hutmall i n-ding- naih ocus i cnoccail), i sescnib ocus irrotaigib a n-aittn'fta, CO ti brath.

Is iimlald diu aiai na sloig sin ocus na hoirechta, ocus aingel coemtechta cecha ha'uanma til inntib oc umaloit ocus [ 179 ]ILU:] aingel comimteclita cacha liuenaiima fil indib oc umalloit ocus timthirecht <li. Fial toued ocus fial d'aigriud i pn'mdorus iiina catlirac inna fiadnaisso, ocus siat i comthüarcain cind ar cind tria bithu. Fogwr ocus füamaud da« na fial siu oc comriachtain atcluintcr fon ra-bitb. Sil n-iVdaim, dia cluintis fj in fognr sin, nos gebad ule crith ocus üannm dofulachta remi. ' Itorsig tbra ocus it büad«rtha na pccdaig ocond fog«r sin. Mad illetb immorro fri muintir nimi, ni cluinter din gaib- thoraind sin acht lanbec do räith, ocus binnitbir cach ceöl atacomnaic.

15. Is adbul iarom ocus is ingnad fria innisin sudigud inna catracb siu, ar is bec di mör ani ro innisemär dia hor- daib ecsamlaib ocus dia ingautaib.

Is andam tiä lasin n-anmain iar comgnäis ocus comattril) na colla cona süan ocus coua sadaile ocus cona säire, cona 15 söinmige insaigid ocus dula co rigsuide in düleman, acbt mani dig le heolcbu aingel, ar is docouiail drem na secM nime, ar


LLBr:] oc timthirecht di. Fial tened ocus fial öigrid i primdorus na catrach ina üadnaise oc comriachtain ocus oc comthüarcain cind ar chind tria bithu sir. Fogur din ocus fuaimm na fial 20 sin itclüinter fon m-bith. Sil n-Adaim, dia cluntis in fogar sin, nos gebad uile crith ocus oman dofulachta reme. It toirsig ocus it buaidertha din na pecdaig icon fogui' sin, Mad illeth immorro fri muintir nime, ni cluinter don garb- tlioraind sin acht bec namma, ocus bindith?r cech ceol ata 25 comnaic

15. Is adbul iarom ocus is ingnad re indisi (sie) siiidiug;?^^? na catrach, ar is bec do mor inni itchuadumar dia hordaib ecsamla ocus dia hingantaib.

Is annam tra lasin anmain iar comgnäis ocus comaittreb 30 na oolla cona suan ocus cona 'söinmigi ocus cona sadaile athascnum co rigsuide in duileman, acht mene dig la heolcbu [ 180 ]IT.Ü:] 111 assu naehai araili dib. Ar ität se dorais choemtechta ar cind in eliiniuda döenna corrice in ricliod. Ro sudiged dan dorsiüir ocus cometaid o niuintir ninii do foroomet cacli dorais di'l). Doms iarom iiid nimc as ncsu illo, is fair ro sudiged f) MicIk'I arcaingel ocus di (')ig iiia farrad co flescaib iarnaidib (p. 2i» ':) iiia ii-ocbtail) do sroigled oous d'esorcain na pectbacli, CO cfiinraicct iarom aiidsin na pecdaig fri cetglifit ocus fri cetcliesad na conaire cengait (i. tiagait).

16. Dorus immorro ind nime tanms?, Ariel arcaingel as lü cliometaid do, ocus di oig inna farrad co sroiglib tentidib i n-allamaib; is äih-sede sraiglit na pecdachu dar a n-gnüssib ocus dar a roscaib. Ro sudiged daw sruth tentide co forla- sair fair i fiadiiaisc in dorais sin. Abersetus daw ainm aingil ingaire in t-srotba sin derlias ocus niges anmand ua meni diu 15 cbutr?numa cliinad nos lenand, corroichet comelaine ocus


[LBr:] aingel, ar is drong doccuraail dreimm na sccM nime, ar ni liassa nacbai aroile dib. Atr<t sc dorais cboemtecbta for cind in cbinedu döenna cusin richod. Ro suidiged tra come- taid ocus doirseoir o müntir nime d'forcomet ccch dorais dib- 20 sin. Dorus tra in nime as ncssu ille, is fair ro' suidiged Micahel arcbaingel ocus di (3ig ina fail co flescaib isa-naide ina n-ochtaib do sroiglead ocus csorcain na pecdacb, co com- raicet diu andsin na pecdaig fri ce/aidber ocus fri cetcliesad na conaire cbengait.

16. Dorus tra in nime tana/.se, üribel arcbaingel is come- taid d('), ocus di öig ina fail co sraiglib tentidib ina laniaib leo; ocus is dib-side sraiglit maccn bais dar a n-giuisil) ocus roscaib. Ro suidiged diu srutb tentidi co forlasair fair i fiaduaise in dorais sin. Abersetus diu aingel coemtbecbta 30 ocus comeda in t-srotlia. Is c in srutb sin d^/'bus ocus niges aiiiiiunna na iioem don cliutr^ma cbinad nos lenand, co roichet [ 181 ][LU:] comsoillse iVi etiocbta retlaiid. Ro siidiged da>? andsiu topor taitnemach co m-bläthe ocus boltonugud do glanad oc-us didnad anmand iuna firen. Ingrinnid immorro ocus loscid aiimaud ua pectach, ocus ui diugaib ni dib, acht is tuilled peue ocus peuuaite ros ic and. Frisöcbat iarom assin na 5 pecdaig co m-bron ocus dubu dermar, na fireoin iarom co subu ocus forbfelti co dorus in tros nimi.

17. Sornd tentide äan for lassad do gress andsec?e. Da mile dec cubat, iss ed ro soich a lassar i n-ardde. Tiagait da» anmand na firen triasin sornd sin la brafad süla. Ergo- 10 rid immorro ocus loscid and anmand na pectbach co cend da hlisidan dec, conos heir iarsin aingel in cöimthecbta cosin cetramad n-dorus. Is -amlaid da,n ata dorus inotachta in chetramad nime ocus sruth tentide oc a tbimchell amrd in sruth remoind. Timchellaid dun mür for lassad, lethet a the- 15 ned fri da mile dec cubat tomsithir. Cengait im»iorro an-


[LBr:] cömglaine ocus comsollsi fri hetrochta redland. Ro suidiged din andsin topur taitnemach co m-bläthi ocus co m-boltnugud do dimiach ocus do nige anmand na firiau. lugrennid im- morro ocus loiscid anmanna na pecdach, ocus nis digaib ni 20 dib, acht is tuilled peine ros ta and. Frisöcbat iarom na pec- daig assein co m-bron ocus dul)a dermair, ind fireoin immorro CO siiba ocus failti co dorus in tres nime.

17. Sornd tened din forlassad annsido do g/'es. Da mile dec cubat, iss ed ro soicli a lassar a n-airdo. Tiagait din an- 25 manna na firian tresin sorn sin la brafud sula. Erfuirgit im- morro and anmanda na pecdach co cend da AAdan dec, co- nas heir iarsin aingel in coemthechta cusin cetramad dorus. Is amlaid din ata dorus innotachta in chethrumad nime ocus sruth tentide occa airchell am«? in sruth remaind. Donoir- 30 chell din miir luaidi for lassad and, ocus lethet a thencd fri da mile dec cubat tomsithir. Con cengait immorro anmand [ 182 ]inand iniia fireu taris, am«? na heth etir, ocus fastoid an- niaiul iniia pectacli fri re da hVmdan dec i tröge ocus i toder- nam, couos heir aingol in coemteclita co dorus in cliiiccd nime.

18. Siutli tentide beo.s and andserZe, acht is ecsamail lie 5 frisna srullia ailc, ar ita söebcliore sainvffidacb immedon in t-siutlia sin, ocus impäid imma cuaird anmand inna i:)ecthacli ocus nos fastand co cend se m-hMadan dec. Ro soichet im- iiiorro ind lireoin tairis fo clietöir cennach furoch. In tan iarom as mitliig tüaslucud inna pectbach ass, bcwaid in t-aingol JU in sruth co fleisc düir co n-ainciud lecdu, co töcband inna aninand süas do chiud na flesci. Bc;rid dAU Micbel iarsin (p. 29:) na anmand co dorus in t-sesser? nime. Ni armitbe/- namorro ^pian no thodeniam dona anmannaib isin durus sin, acht forosnaiter and o soillse ocus o etrochta liac logmar. 15 Ro soich (a,n Micbel iarsin co aingel na trinöite, co taisfenat dib linaib in u-anmain i iiadnaise De.


[LBr;l na firian tairis, a,mal na beth ann itir, ocus astaid anmand na pecdach fri re da hliadan dec i tröigi ocus i todernam mor, Conus heir aingel in choemtechta co dorus in coiceA nime.

18. Sruth tentide beos and side, acht is ecsamail he fris na srotha aile, ar ata stebchoiri saindriudach immedon in t-srotha sin, co n-impaid bä cuairt anmand na pecdach ocus Conus astand co cend se m-hiadan dec. Saigit hnmorro na fireöin tairis cen fuirech. In tan tra is mithig tuasluci((? na 25 pecdach ass, benaid in t-aingel in sruth co fleisc n-düir (p. 255'^:) co n-aicniud leomain, co tocaib ina hanmand suas do chind na flesci. Berid tra Micahel na hanmand do dorus in t-sesse(^ nime, ocus ni hairmither din piau na todernum do anmandaib isin durus sin, acht forosnaither and o soillsi 30 ocus etroclita lec logmar. Ro soich tra Micahel iarsin co haingel na trinoti, co taissell)ait dib linib in anmaiu i fiad- uaisQ in duilemun.

[ 183 ]rLU:l 19. Is udbul trä ucus is dirim fjiilto muiiit/>'e iiiiuo ocus in comded fessin frisiii n-anmaiii in tan sin, mad anini cnnac firen lif. Mad anfiren mmiorro ocus nu'id anforl)tlie ind anim, ingeil) anniino ocus acairbe 6n cliomdid clwüiiachtach. Ocus atbm" fii aingliu nimi: Tarrgid üb, a aingliu nirai, in n-anmain 5 n-ecraibdig sea ocus tal)raid illäim Lucifir dia badud ocus dia formüchad i fudamain iö/v'nd Iria bitbu sfr.

20. Is andsin iarom scartbair ind anini tbrüag sin eo liigtbido ocus co bacarb ocus co adüatbiuar ri frecnarcus rtatba nime ocus gnussi De. Is and dan dolleci in n-osnaid lu as trommu cacb u-osnaid, oc techt i n-gnüis diabail iar u-ascin öibniussa flatba nimo. Is and scartbair fri comairgo inua n-arcaingel lasa tauic docbi^m nimi. Is andsin dixn slucit na da draic dec tbentide cacb anmain d'eis a cele, [10]

  1. Leabhar Brcac, The Speckled Book, otherwise styled Leabhar Mór Dúna Duighre u. s. w., Part I, Dublin 1872, Part II, 1876.
  2. Als solche Ex'scheinungcu nennt Stokes: „confusion of e and i in desiuence; putting ae for oe, nd for nu, ur for air, er, and 11 l'or Id, In; prosthesis of f, metathesis of es and ts; final a for ae, ai, e; in the article, disuse of the ueuter forms of the nom. and acc. sg. and use of na for the nom. )l. m., the dual, and the dat. plural; in the adjec- tives, use of the fem. form in the nom. pl. masc., and in the case of verbs compounded wilh prepositions, use of absolute instead of subjoiued forms". Diese Bemerkungen beziehen sich zunächst auf den Text im Lebor na hUidre, gelten aber auch für den Text im Lebor Brec. Zu beachten ist jedoch, dass in letzterem sehr oft der alte Diphthong oe gewahi't ist.
  3. Adamnan ua Tinne (d. i. A. Tinue's Enkel) ist der volle Name. O'Curry, On the Ms. Mat. p. G08 hat irrthümlich „Adarnuäu o Atiunf („the graudson of Atiuni").
  4. Die Jahreszahlen schwanken freilich in der Tradition. Nach den Aunals of the Four Masters, denen Stokes folgt, ergehen sich folgende Daten: 695 König Finuachta stirht; 697 Adamnan's Gesetz; 703 Adam- nan stirbt. Nach dem Chronicon Scotorum: 691 König Fiusnachta stirbt; 693 Adamnan's Gesetz; 700 Adamnäu stirbt.
  5. Vgl. Döllinger, Papst-Fabeln S. 61 ff.
  6. iuaufhollsus LtHr.
  7. dl legi u adsautcs LBr. Die latciidticlieti Wörter in diesem Stücke sind zum Theil arrj verstümmelt.
  8. solus mansuetos coiitrarios seil, imites LBr.
  9. Si g . . . . vivendwm poscsurores ee . . . . hiniites .... qui es coutrari .... gfibus ss posldebt. LBr.
  10. iffjt'rd LU.

[LBr:] 19. Is adbul tra ocus is difaisneti failti müintiri nime 15 ocus in cboimded fessin frisin anmain andsin, mad ennacb firiän bi. Mad anfiren din ocus mad anforbtbi in anim, fogeib anmine ocus acairbi on cboimdid cbumacbtacb. Et dixit fri baingliu nime: Hanc animam multo (sie) peccantem angelo Tartari ti-adite et demergat eam in infernum. 20 Tairugid lib a aingliu nime in anmain n-ecraibdig sea ocus aititnid illaim Lücitir dia badud ocus dia formiicbad i fü- domain ifirn co sir.

20. Is and tra scartba/r in anmain anfecbtnaig co liaig- tbigi aduatbmar fri frecnarcus ÜatJm nime ocus gnviisi De. 25 Is and sin beos scartbar fri comairci na n-ärcbaingel lasa tucad CO ricbed. Is and sin do leci in osuaid is truma coch n-osnaid, oc tecbt i n-gniiis diabuil iar n-aicsin öibniusa -mü- int/re nimo. Is and sin slucit na da di-aic dre tentido co nöe (sie) deis aroli in anmain, conuslui uatbi in draic inichtaracb '60 [ 184 ]CO cureud üadi in draic iiiielitarach i n-gin diabail. Is andsin Ibgeib conislaintius cacha huilc la frecnarcus diabail tria bithu sir.

21. ro ibillsig tbia aingel in choimtechta do anmain 5 Adomna» (sie) na fisi sea üatha uimi ocus cetimtliüsa cecha hanma iar techt assa curp, ros tue leis hi iarsin d'insaigid iÖini inicbtaraig co n-immud a pian ocus a riag ocus a thodernam.

Is e iarom cetna tir coso-ranic, tir n-dub n-döthide, se 10 folom follscide cen pein and etir. Glend lau di thenid fris anall, Lassai* dennär and, co teit dar a oraib for cech leth. Dub a ichtitr, derg a medon ocus a uachtor. Ocht m-biastai and, a siili umal bruthu tentidi.

22. Drochet dermar da« darsin n-glend. Gabaid ond ur 15 CO araili, ard a medön, isli im)norro a da n-iniecbtar. Tri


[LBr:] i n-gin diabuil. Is andsin tra fogeib comlantius cecha huilc la hesbaid cech maithiusa i frecnarcus müinntire ifirn tria bithu sir.

21. ro faillsig tra aingel na coemtechta do anmain ^0 Adamnäin na lisi sea üsdha ninie ocus ce^immtüs cecha hanma iar teacht a curp, ruc lais iarsin do athascnam ifVrn inicb- taraig CO n-immud a pian ocus a thodernam.

Is e tra cetna, tir frisa comrancatar, i, tir n-dub n-dorcha, is e folomm foloisthi (sie) cen phein itir and. Glend lan do 25 thenid ris anall. Lassar ann, co teit dar a hora for cech leth. Dub a hichtar, deig a niedoii ocus a uachtrw. Ocht ni-lnasta and, a süili am«^ brutta tentidi.

22. Droichet dt>"inair diu darsin n-gleiid. Gal)aid ond ur CO araile, ard a medon, isle immorro a chind. Tri sloig ic a yo airmirt dia inottacht, ocus ni huili ro segut tairis. Slog dib, [ 185 ][LU:] slöig oc airimimirt (sie) techta tbairis, ocus ni huli ro sagat. Slög dib, is lethau doib in drocbet o tbüs co dered, co roicbet ögsläu cen uamun, cen imecla taisiu n-glend tentide. Slog alle daw oc a insaigid, csl doib ar tbus be, letbau imniorro fo deöid, co rocbet iarom amlaid-siu tarsin n-glend cetna 5 iar mörg.ibud. In slog dedenacb immorro, letban doib ar tbüs in drocbet, (p. 30'*:) coel ocus cüniung fö deöid, co tuitet dia medon isin glend n-gaibtbecb cetna i m-bragtib iia u- ocbt m-biast m-brutbacb üt ferait a u-aittreb isin glind.

23. Is lat lucbt diar bo soirb in set sain, ses öige, ges 10 atrige lere, ^s dergmartra dutrachtaige do Dia. Is i daw fairend diar bo chitmuc ar tbüs ocus diar bo letban fo deöid iarsin in set, drem timairciter ar ecin do denam thole De, ocus soit a n-ecin iarsin i toltancbe fognoma do Dia, Is döib imniorro ro bo letban ar tbüs in drocbet ocus diar bo chii- 15 mung fo deöid, dona pectbacaib, con tüaset fri forcetol bretbre De ocus nä comaillet iarna clostin.


[LBr:] is letban döib in di'oicbet o tbus co deriud, co roicbet ögslan cen uamun darsin n-glend tentidi. Slog aüe tra ic a inottacbt, coel döib ar tüs be le^an fa deoid, co roicbet &mal sin darsin 20 n-glend cetuai. In slog dedenacb immorro, letban doib ar tüs be, coel tra ocus cumang fa deoid, cu toitet dia medon isin n-glend n-gaibtecb cetnäi i m-braigtib na n-ocbt m-biast m-brutbacb ucut ferat a n-aittreb isin glind.

23. Is e tra lin diar ba soirb in set sin, i. oes öigi ocus 25 oes aitrigi leri ocus oes dergmartra dütbracbtaigi do Dia. Is i tra ferend diar bo cumang ar tüs ocus diar bo etan iarom in fiel, i. dreamm timairctber ar ecin do deuum toli De, ocus soait a n-ecin i toltnaigi fognuma don cboimdid. Is doib immorro ba le^an ar tüs in droicbet ocus cumang ba 30 deoid, i. dona pecdacboi?^, con tuaiset fri precept bretbri De ocus nanascomallat iarom.

[ 186 ]1LU:1 24. Atut dein sloig dimora i n-dicliumuug lii traig ua pene suthainc lisiii tir n-etordorcha aiiall. Caehraniiair trägid in pian dib, in n-i'iair ailc tic tbairsiu. Is iat iarom filet amlaid sin, in lucht dianid comtlironi a uiaitli ocns a n-olc. Ocus 5 isin 16 bratba midfidi/* etarro, ocus badtid a niaitb a n-olc isind 16 sin, ocus bcrtair iarsin do phurt betbad i frecnarcus De tria bitbn sir.

25. Atat dun drem m6r aile and hi comfocus dond lucht sin, ocus is adbul a pian. Is amlaid iarom atat, i citmiiucb 10 fri colomna tentide, muir tened impu connice a sniecha, sla- l)rada tentide imnia medon fo deilb natracb. Lassait a n- gnüssi osin pein. Is iat iarom filet isin pbein sin, pecdaig ocus fingalaig ocus £es admillte ecailse De ocus airchinnig etrocair bite 6s inchaib martra nannseb for daiiaib ocus decb- 15 madaib na hecailsi, ocus dogniat dona indmasail) selba sain- rudcha sech äigedu ocus aidlicnechu in comded.


[LBr:] 24. Atat diu sloig dimora in dicbumang na pene frisin tir n-etarfuartha anall. Ocus cecbranuair träigid in pian dih, in uair aile toet tairsib. Is iat tra filet isin pein sin, 20 i. in lucht dianid comtrom (sie) a maith ocus a n-olc. Ocus illo bratba midfith/r et^frru, ocus dilegfaid a maith a n-olc isin lo sin, ocus berthar iarom do purtt bethad i frecnarcus gniisi De tria bit sir.

25. Atat tra drem dimor aile ann i focus don lucht sin, 25 ocus is adbul a pian. Is amlaid iarom atat, i cuimriuch fri colamnu tentidi. Mür tentidi immpu c6 a smechu. Slabraid thentidi imma med6n f6 deilb natrach. Lassait a n-gnüsi isin pen sin. Is iat tra filet isin pein truimm sin, i. fingalaig ocus oes aidmillti ecla/si De, i. airchindig etrocair biti os 30 incbuib martra na noem for danaib ocus dechmadaib De, co n-donait dona hindmusaib selba saindriud;icha sech aigoflu ocus aidili-necbu in choimdcd.

[ 187 ]|I-U:1 26. Atat daw auci slöig möra ina sesam do gress illa- thachaib cfrduhaib counico a crcssa. Cochaill gerra aigreta impu. Ni aiiat ociis ni tbairisct tiia bitbu, acbt na crcssa oca loscod ctcT iiacbt ocus tess. Slüaig demua na mörtbini- cbiull, ocus pluic tbentide i ii-allamaib oc ä m-büalad ina amd, 5 ocus siat ic sirtbacra friu. A n-aigtbe uile na trüag fo tbüaid, ocus gtetb garb goirt ina firetan mar ocn ri cacb n-olc. Frassa derga tentidu oc fertbain forro cacb n-aidcbe ocus cacb lai, ocus ni chumgat a n-imgabail, acbt a, fulaiig tiia bitbu sir oc coi ocus ic dogra.

27. Araile dib, ocus srüama (i. tumii) toned i tollaib a n-guüsse; araili, clüi tened triana tengtbaib; araile, triaiia cendnaib dia n-ecbtair. Is iat iarom filet isin pbein sin, i. gataige ocus etbgig ocus ses braitb ocus ecuaig ocus slataige ocus crecbaire ocus bretbemaiu gübretbaig ocus ses cosnoma, 15 (p. 301):) mna auptbacba ocus .cänti, aitbdibcrgaig ocus fir


[LBr:] 26. Atat tra slöig mora and ina sessam do gres illa- tbacbaib duba conice a cressa. Cocbaill gerra oigretta imm- pu. Ni anat ocus ni tboirisit tria bitbu, acht a cressa ic a iQscud itir fuacbt ocus tess. Slöig demna ina mortimcbell, 20 ocus pluicc tentidi ina lamaib ic a m-bualac? ina cendaib, ocus siat oc sirtbaccra friu. A n-aigtbi uli na trog fo thuaid, ocus goetb garb goirt ina n-enech ar oen fria cech n-olc. Frassa derga tentidi ic fertbain form cech dia. Ni chiimgat a n-imgabail, acbt a fulang co sir sir (sie) la cöi ocus toirsi 25 ocus dögrai.

27. Araile dib co sruamu tened i tollaib a n-gnüsi, araili co clöthib triana tengtbaib, araili co clotbib triana cendaib a n-ecbtair. Is iat tra filet isin pen sin, oes doichli ocus diultada cen serc cen gräd De accu, gataigi ocus 30 etbig (sie) ocus oes braitb ocus ecnaig ocus slataigi ocus crechaire, hrethemain güln-e//<^aig ocus oes cosnuma, mna up- tliacba ocus cäiute, atbdibergaig ocus öes legind frichnait [ 188 ]legiud pridchait eris. Atat drong mör aile i u-iusib im- medön in mara tened. Mur argdidi impu dia u-etaigib ocus dia u-almsanaib. Fairend tra sin dogniat tröcaire ceu dichill ocus biit araide illaxai ocus i teti a collai co cricli a m-bäis, 5 ocus nos cobrat a n-almsana immedön in mara tened co bräth, ocus föiditir do phuit betbad iar m-brätb.

28. Atät dun sochaide mör aile and, ocus cassla derga tentide impu co lär. Ro cluinter a critb ocus a ng-gair fön lirmimint. Drong discrütain do demnaib oc a formvichad, 10 ocus coin brena letboma leo i n-allämaib oc a n-furäil foraib dia tomailt ocus dia catbim. Rotba derga tentide for sirlasad imma m-bragtib.. Bertair süas co firmimint cachranüair, tel- citer sis i fudamain iffirwd in n-uair aile. Is iat iarom filet isin pbein sin, £es gräid tarmideocatar a n-grada ocus füatb- 15 craibdig ocus brecaire brecait ocus sfebait na sluagu ocus gabait forro ferta ocus mirbaile nacb fetat do denam döib.

[1]

  1. 13 iffird LU.

[LBn] heris. Atat drong mor alle and a n-indsib immedon in mara tened sin. Müir airgidi (sie) immpu dia n-etaigib ocus dia n-almsanaib. Fe>-cnd tra sin dogniat tröcaire cen dichell 20 ocus bit araidi illaxu ocus i n-detbiti co cricb a m-bais, ocus nos cabrut a n-almsanu immedön in mara tened co bratb, ocus fuiditir do purt bethad iar m-briitb.

28. At«t tra socbaido cli and, ocus caslacba derga tentidi impu. Ro cluinter a critb ocus a n-gair fon firmamint. Ocus 25 drong (p. 255:) discrütain do demnaib ic a formuchad, ocus coin brena letboma ina lamaib ic a n-urail foi'aib dia tomailt. Rotba derga tentidi oc sirlassad ima m-bragait. Bertliar suas CO firmamint cecbranuair ocus telctir sis i fudomain ifmi in uair alle. Nöidin tra ocus maccöim ic a n-atbcuma ocus ca 30 letrad do gres di cech aird. Is iat tra filet isin pben sin, [ 189 ]Is iat imniorro na naitlin tilot oc a n-atlicli?nna iiin tesa graid, i. it e sin in luelit, ro hcu'bad doil) do Icsngud, ocus ni ros lesaigsct ocus ni ros cairgctar inio pcedaib.

29. Atat dan drem dcrmar ailo and sair siar doib cen tairisom dar na lecaib tentidib oc cathugud fri sluagaib na 5 n-demna. At lir turim thra frassa na saigct for derglasad doib o na demnaib. Tiagait inna rith cen twrbrod cen tair- seni, CO röchet dublocha ocus dul)aibne do badud na saiget sin intib. Atodiuri tlira ocus at trüaga na gare ocus na gol- gaire doniat in pheccdaig isna uscib sin, ar is tormach pene 10 ros tä doili. Is iat tra filet isin phein sin, cerdda ocus cir- maire ocus cennaige esinraice, brethemain gül)retaig na n-Iudaide ocus caich archona ocus rig ecraibdig, rerchinnig ciain ate colaig, mna adaltracha ocus tochtaire nos millet ina mignimaib. Atta daw miir tened fri tir inna pian anall; ad- 15 üathmairiu ocus acairbiu he fo «echt, andä tir na pian


[LBr:] oes graid tairmdechatar a n-grada, ocus fuathcraibdig ocus brecaire brecait ocus ssebaitt na slogu ocus gabait forru ferta ocus mirbuli nätcumgat do denam doib.

29. Drem dermäir aile and sair siar doib cen tairisium 20 darsna leccaib tentidib oc cathugud fri slogu na n-demnu. At lir tra fras'sa na soiget for derglasad o na demnaib foraib ocus na rith doilj cen turbröd cen toirisium, co roichet dub- locha ocus dubaibne do badud na soiget sin inntib. At todiuiri tra ocus at trogu na golgaire dogniat na pecdaig 25 isna huscib sin, ar is tormach peni ros ta de. Is iat tra filet isin phen sin, i. cerda ocus cirmaire ocus cendaigi esindricca, bre^/^emain gubrethaig na n-Iudaigi ocus rig ecraibdig, air- chindig chloincholaig, mna adaltracha ocus techtaire nos mil- let ina mignimu, ocus cainte. Ata diu miir tened fii tir na 30 pian anaU; aduathmairi ocus accairbe he fo scclif, oltas tir

[1] [ 190 ][T.U:1 fessln. Acht chena m aittrebat anmanrl co brath ar is la flcmiiaib a n-oenur a airicbas co lathe m-bratba.

30. Mairg tbra fil isiia pianail) sin i comaittreb inuintire diabail! Mairg iiad foicblend in muintir sin! Mairg forsa 5 m-bia do -thigernu demon discir dairmitnecb ! Mairg bias oc estecbt fri guba ocus fri golgaire na n-anmand, oc tröge ocus oc nemele frisin comdid im toracbtain cbucu laitbe m-bratba colluatb, diis in fugebtais nach n-etarüarad isind fugiull, ar ni fagl)at nach c«*msanad co bratb acht tri üara cacb domnaig. 10 Mairg dia m-badognas dilcs in ferand sin tria l)itbii sir! Ar


LB.;] na pian fessin. Acht chena ni aitrebut anmanna co bratb, ar is la demnn a n-oonur a airechus co laa in fuigill.

30. Mairc tra fil isna pianaib sin i comaitreib muintv>-i diabuil! Mairc nateroichligend in miiinnter sin! Mairc forsa 15 m-bia do thigernai demun discir denmnei^ach! Mairc; ca m-bia do thigernai dub dian demun doescair corrlond golgairi tbruag dicbumaic toirsi tbren cen toirisium sirfuacht ocus accorus atat accu bar oen. Mairc bias oc estecht fri guba ocus golgairi ina n-anmand ic trogi ocus oc nemeli frisin 20 coimdid im thorachtain cbuccu lathi bratha co luath, düs in fuigebtis nach n-etarfuanid isin fuigell, ar ni fagbat cümsanud CO bratb acht tri huari cecha domnaig. Mairc dia m-ba do gnas diles in ferand sin tria bit sir! Is amlaid din ata in maigen sin, ocus slebti tolla delgnecha and, muigi lomma 2.5 loiscthecha, glenda duba tentidi, tulcha ruada rogarba, lathach döimne tuilbrena, möinte mora delgnecha, sligthi salcha sirdorcha, fera gera rindaithe, clocha slemnu tenntide, aithe gira altnide, goetha hiatha loisctecha, gorti garba gemreta, frasa derga tentidi, snechta serba sirgnathchi, goirt garb loisctech letar'tach, dorchu ina di'ibgem- 30 riiid, fuairiu ina sirsneclitu, teou indat morthenti, serbiu ina ueim. Lacha brena biastaidi, indsi fuara garba goethacha, tolla brena bruthloiscthi. Talum garb gainmigi, ose slemun tuitmendach, se ruad rotaidi, dub dorcha detfadach, cairrcech cnocach cruad- lasrach, ose aurcrom oigreta co reod, co caisirne am«? chairrci [ 191 ][Lü:] is amlaifl ata: Siebe tolla delgnecha and, raaigo loma rlaw, (p. 31":) is iat loiscthecba, ocus locha breiia biastaidc. Talam garb gaiimide, iss e urcrom aigreta. Lecca letbna tcutide for a lär. Mara mora co ii-ainbtliinib adbüathmaraib, ina m-bi aidde ocus aittrel) dia])ail do g>7's. Cetbri srotba dermara 5 dar a lar : sruth tenod, srutb snecbtaide, sriitb neimtbe, srutb usci duib dorcbai. Is intib-sbi nos fotraicet skiaig [2]


[LBr:] tenntidi. Lecca letbna tentidi for lar in muigi sin, siat lasta loiscteclia, con loiscfed oeulecc dib in domun uli. Marai mora neinnecba tuilbrena co n-anbtbine aduatbmair, co n-dracaib, 10 CO trillsib tened foraib, co m-biastaib ecsamla archena isin muir sin, CO cetri hernailib ecsamlu tened, i. tene dub döiti detbudach, tene derg duaibsech lemnecb lefarthach langoirt, tene uaine aduathmar äitb goirt ailtnidi, iene rnad rogoirt romor co srothaib nemi. SIebi tened dej-mtäri diu and, clüthi derga romora rindaithi iarnaide 15 andside, siat cömdluthi comremra comrindaitbe comarda, co u-drücTit neme for barr cecb oen cbliii, co m-bdidfed ocus co loiscfed firii in talmrtn uli neim cec/i cliii dibside, co n-gäiret slog dermäir direccra demnu imon anmain n-anfechtnaig, con tairrnget leo in anmain i füdumain ifiVud. Co sraiglib de?-gaib tentidib illamaib leo, ocus coin 20 letbuina hinbreua occu ic a n-uraii for anmandaib na pecdach, co fuirnied ua sraigell tentide sin foraib, co u-gairet ocus co n-grechat ocus connuallat ocus co n-guilet co serb goirt. Ocus is at lana renda nime ocus redlanda ocus firmämint ocus ind uli dül do nuall- guba dermäir dogniat anmanna na pecdach fö lamaib ocus glaccaib 25 inna nämut nemmarbda sin, i. diabul cona doescur sluag, ocus co m-berut leo iat iarsin i cnoccaib tentidib ocus i n-glennaib dubaib dorchaib doimnib dermärib detfudachrt«7>, muchna muichnig malartaig ichtaraig if«rn for leccaib lomma loisctecha, for srothaib na tened n-ecsamail ro raidsium. Ar atat cetri srotba dermaire dar a 30 lar, i. sruth tened toebruad, srutb snecbta sirruad co leccaib üigreta, srutb neme marbtbaigi, srutb usqi dub dorcba do- milis, ocus is inntib-sin nos fotbraicet sloig digaire na n- [3] [ 192 ][LU:] fligair na n-demna a haithlo a ii-oonaig ocns a n-aniusa oc pianafl na n-anmaiul.

31. In tan trä canait sliiaig noema muintw'o nime clasche- tol comchubaid na n-ocht trath co subach ocus co forbselid 5 ic molad in cboraded, is and sin ferait ind anmand nualla trüaga torsecba oc a tuarcain cen tairisem la diongaib na n-demna. Is iat sin tra na piana ocus na todernama ro follsig aingel in choimtechta do anmain Adomnan (sie) iar tascnam flatha nimo.

Ro ucad iarsin ind anim la l)rafad süla triasin n-erdani n-ordft ocus triasin fial n-glainide co tir inna Uccm; is inti ceta rucad si, in tan conruloi a curp. ro gab iarom ceill for anad ocus for airiseom isin tir sin, atcbüala ina diaid triasin fial gutli ind aingil no forcongrad furre, co n-igsßf? ar cülu 1.^) doridisi cosin corp cetna asa rescomloi, ocus co ro innis^Y? i n-dälaib ocus airechtaib ocus i comthinoltaib Isech ocus cle-


[LBr:] demnu aithli a n-oenaig ocus a n-ainiusa oc pianad na n- anmand.

31. In tan tra canait sloig noemda muint/re nime clais- 20 cetul comchubaid na n-ocht trath co subach ocus co forbffilid ic morchoimded, is andsin lecat anmanda na pecdach nualla truaga toirsecha ic a tuarcain cen toirisium la drunga na n-demna. Is iat sin na piana ocus na todeniuma troma ro ibillsig aingel in choemtechta do anmain Adamnäin iar n- 25 athascnam üatha nime. Rucad iarsin in animm la brafad süla tresan erdam n-orda ocus tresan fial (p. 250=^:) n-gloinide CO tir na noem; is i side cetna tir cusa tucad side, in tan ro escoralai asa curp. rus gab iarom ceill for anad ocus for isium (sie) isin tir sin, atchuala ina diaid triasin fial sin guth 30 in aingil no forcongrad forri, co ro athcuired doridisi cusin corp cctwii asa resconda, ocus co n-indised i n-dalaib ocus [ 193 ][LU:] rech focraice nime ocus pi'aiia iffirjKl, feil) ro follsig aingel in cuemteehda di.

32. Is e seo iarom forcetul no giiatliaiged Adomnän dona sliiagaib osein inimach, cein büi na bethaid. Is e dun uo piidchad immordail fer n-Erend, dia ro fuirmed recht 5 Adomnain for Göedelaib, ocus dia ro ssertha na mna la Adom- nän ocus la Finnachta Fledach, la rig n-Erend ocus la mathib hFjYend ar chena. Is e daw cetscel no gnäthaiged Patraic mac Calpuirnd, fochraice nime ocus plana iffirn d'innisain donafib no chretitis in comdid triana forcetul ocus no fsemtäis a n- 10 anmchardine do la tNrcbail soscelai. Is e daw forcetol ba menchi dognid Petar ocus Pol ocus ua apstail archena, i. pl- ana ocus focraice d'innisin, arro faillsigthea döib fon c«ma cetna. Is e daw dorigni Siluester abb Roma do Chonstantin mac Elena do ardrig in domain isiu mordäil, da rö edpair in 15 Röim do Phöl ocus do Phetar. Is e seo da« dorigni Fabian [4][5]


[LBr:] ind oirechtaili loech ocus clerech fochraicce muint/>-e nime ocus piana Hirn, feil) ros faillsig aingel in choemthechta di.

32. Is e iarom precept no gnäthaiged Adamnän, cein büi i m-bethaid. Is e in p>-ecept sa din dos gui-sium a 20 mordail fer n-Erend, dia ro fuirmed recht n-Adamnain for Göedelu, ocus dia ro ssertha mna la hAdamnau ocus la Fin- achta Fledach mr^c n-Dunchadsi vnaic Aeda Slaine, la rig n- Erenä ocus la firu Evend ar chena. Ar is cwmma tegtis fir ocus mna i catliaib ocus i conghalaib, co fuirmed in rechta 25 sa Adamuäin. Is e tra ce^precept iio gnäthaiged Fairaic mac Calpraind, focraici nime ocus piana Hirn do indisi dona döinib no chretitis in coimdid. Is e din ba mencin dognid [6] [ 194 ][LU:] comarba Petair do Philip mac Gordiän do rig Roman, dia ro clireit in coiudid, ocus dia ro clirctset iliiiile aile in n-üair sin. Iss e scfZo cetri do Roniancliail) ro clireit in slanicid (p. 31:) Isu Cvist.

33. Is e seo scel gnütliaigcs liEli do innisin do anniand na üren, ocus se to chrnnd betliad lii [);irdus. Ond üair iarom oslaices liEli in lel)or do forcetol na n-anmand, tecait andsin amnand inna üren irre<'litail) en n-glegel chuce do cacli aird. Innisid döib dun ar thüs focraice inna firen, oibnius ocus 10 airera flatha nime, ocus at forbselti-seom in n-airet sin. Inni- sid immorro doib iarsin piana ocus todernama iffirn ocus er- bada lathe bratha, ocus is follus co mör gne m-broin fair-seom fessin ocus for Enöc, conid iat-sin da brön flatha nime. ladaid hEle iarsin iji lebor, ocus ferait ind eöin nuallguba dermar


[LBrO 15 Petur ocus Pol ocus na m)sfail noemu archena. Is e so din precept doroine Siluestar abb Roma do Chonsatin mac Helena do rig in domain isin mordail, dia ro hidpair in Röim do Petur ocus do Pol.

33. Is e so din precept gnathaigeas liElii do anmandaib 20 na firian, ocus se Ib cbründ bethad i parthus. On uair tra oslaices hElii in lebor do precept, tecait andsin aumand ina firen i rechtaib en n-gel chuice di cech aird. Indisid tra doib ar tüs focraice na firen, oibnius ocus airera Üatha nime, ocus it forbailtig-sium in airet sin. Indisid immorro doib 25 iarsin piana ocus todernama ifirn ocus erbadu lathi bratha, (?cus is follus CO mor fair-sium gne m-bröin ocus töirsi and sin ocus for Enöcc, conid iat-sin da bron Üatha nime. Laaid liElii iarsin uad lebor in precepta, laait immorro ina heoin nuallguba n-dermäir estib in tan sin ocus tendait a n-eti fria [ 195 ]|MI:1 iiul liair sin ocus teniiait a ii-ette fria curpu, co tecait srotha fola estib ar ömuii pian n-iffirnd ocus lathe brätha.

34. In tan iarom is iat anmand inna nsem dianid erdalta siraittreb flatha nimi, dognfat in guba sin, bä dethb?'ri do dainib in domain, ciamtis dera fola, dognetis oc orocliill 5 lathi brätha ocus pian n- iffirnd. Is and sin icfas in comdiu a chommain fein fri cacb n-duni isin domun, i. fochraice dona firenaib ocus piana dona pecdachaib. Cuirfitir iarum amal sin in pecdaig i fndamain pene suthaine forsa n-iadfa glas brethre De fö mfscaid bretlieman brätha tri bith sir. Ber- 10 tair immorro ind näim ind fireoin lucht na deirce ocus na trocairi for deis De do bithaittreb flatha nimi, i. äit i m-biat isin mörglöir sin cen »s cen lu-chra cen cricli cen forcend tria bithu sir.


[LBr:] corpaib, co tecait srotha fola estib ar uamun pian if/rn ocus 15 lathi brätha.

34. In tan tra is iat anmand ina firen ocus na noem dianid irdalta siraitreb üatha nime, dogniat in n-guba sin, ba dethb/r do döinib domain, ciamtis dera fala, dognetis ar uamun läi brätha. Beti iarom uilc immda ocus imnedai mora isin 20 16 sin, i. lathi brätha. Is and sin hicfas in coimdid a cho- mäin fen fri cech oenduine isin domun, piana laiss dona pec- dachaib, focraici immorro doha firenaib. Cuirfithir din am- laid sin i füdomain na pene suthaine, conus iadfa glass bretri De fo miscaid bre^Aemun brätha. Berthar din na nöim ocus 25 na fireoin lucht na derci ocus na tröcaire for deis De do bithaitreb. Beit iarom isin morgloir sin i n-oentaid dia- dachta ocus doenachta maic De, isin oentaid is uaisli cec^ n-oentaid, i n-oentaid na nöemtrinoti, athar ocus maic ocus sp?Vfu noim. Al~ trocairi De tria iminpidi Adamnain etc. 30 [ 196 ]35. Is amlaid iarom ata in chatliir sin, i. flaith cen liaill, cen dimnmus, cen goi, cen ecnach, cen diupart, cen taitlilech, cen gres, cen ruci, cen mebail, cen melaclit, cen tnnth, cen mordataid, cen teidm, cen galar, cen bochtai, cen b nochtai, cen ditli, cen dibad, cen chasir, cen snecbta, cen gäith, cen flechud, cen deilm, cen torain d, cen dorcbe, cen üardataid, flaith üasal adamra sererda, co suthi, co soilsi, co m-bolud tiri lain hi fail serer cech mathiusa.

Finit . &men. . iinit.




Anmerkungen
  1. liretlieman LBr.
  2. sroth LU.
  3. uggn« LBr.
  4. iffird LU.
  5. Calpuird LU.
  6. fer LBr.

This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago.

Public domainPublic domainfalsefalse