Gníomhartha na n-Aspol
Gníomhartha na n‑Aspol.
an t‑Athair Peadar Ua Laoghaire
Canonach, S.P.
d’aistirigh iad ó Laidin na Vulgáta;
agus do bhreithnigh
an t‑Athair Gearóid Ó Nualláin, M.A.,
iad i gcomparáid leis an nGréigis agus
leis na h‑aistrighthibh ar a bhfuil deighmheas
na h‑Eagailse.
Táid nótaí agus tagartha leó.
Brún agus Ó Nualláin, Teor.
I mBaile Átha Cliath :: I mBéal Feirste
I gCorcaigh :: I bPortláirge
Nihil Obstat:
Giraldus O’Nolan,
Censor Theol. Deput.
Imprimi potest:
✠ Eduardus,
Archiep. Dublinen.,
Hiberniae primas.
Dublini, die 8 Dec. 1921,
Festo Immac. Concept.
Fógarthar gach ceart ar cosnamh.
[ 289 ]
Gníomhartha na n‑Aspol
Caibidiol I.
1Do dheineas an chéad chainnt, a Theophiluis, ar na neithibh go léir a thusnuigh Íosa ar dhéanamh agus ar theagasg, 2Go dtí an lá nar deasgabháladh é tar éis a aitheanta thabhairt do sna h‑Aspolaibh a thoigh sé, tríd an Spioraid Naomh.
3Agus tar éis é féin a thaisbeáint beó dhóibh i ndiaidh a pháise, le mórán dearbhuithe, i gcaitheamh dachad lá, ’ghá thabhairt féin le feisgint dóibh agus ag labhairt leó ar rígheacht Dé.
4Agus d’ith sé bia ’n‑a dteannta [1]agus d’órduigh sé dhóibh gan imtheacht a’ Ierúsalem ach fanmhaint le geallmhaint an Athar, an gheallmhaint, (ar seisean) [2]a chloiseabhair ó m’ béal-sa: 5Gur dhein Eóin baiste le h‑uisge ach go ndéanfar sibhse do bhaiste leis an Spioraid Naomh laistigh de bheagán laethanta. 6Agus [ 290 ]an méid a bhí i bhfochair a chéile dhíobh do chuireadar ceist chuige agus dubhradar: A Thigearna, an sa n‑aimsir seo a thabharfair an rígheacht thar n‑ais d’Israél? 7Ach dubhairt sé leó: Ní h‑agaibhse atá fios d’fhághail ar na h‑aimsiribh ’ná ar na tráthanaibh a chimeád an t‑Athair fé n‑a chómhacht féin. 8[3]Ach glacfaidh sibh neart an Spioraid Naoimh ag túirliocan ionaibh, [4]agus beidh sibh i nbhúr lucht fiadhnaise dhómhsa i n‑Ierúsalem agus i n‑Iudéa go léir agus i Samaría, agus go h‑imeall an domhain ar fad.
9Agus nuair a bhí an chainnt sin ráidhte aige do tógadh suas é os cómhair a súl agus do ghlac sgamall as a radharc é. 10Agus an fhaid a bhíodar ag féachaint air agus é ag imtheacht suas ar neamh, féach, bhí beirt fhear ’n‑a seasamh ’n‑a n‑aice agus éadach geal ortha, 11Agus dubhradar: A fheara Ghaililiacha, cad ab áil libh i nbhúr seasamh ag féachaint suas chun neimhe? Íosa so atá tógtha suas ar neamh uaibh, tiocfaidh sé ar ar gcuma gcéadna, fé mar a chonacabhair ag dul suas ar neamh é.
12Ansan do thánadar thar n‑ais go Iérúsalem ó’n gcnuc ar a dtugtar Olibhet, cnoc atá i ngiorracht siubhal lae sabbóide do Ierúsalem. 13Agus nuair a thánadar isteach chuadar suas go dtí an seómra uachtárach mar a raibh Peadar agus Eóin ag fanmhaint, agus Séamus agus Aindrias, Pilib agus Tomás, Bartolomaeus agus Maitiú, Séamus Alphéis agus Símón Sélotés agus Iúdás mac Séamuis. 14Bhíodar san go léir ag leanmhaint do thoil a chéile i n-úrnuighthe mar aon leis na mnáibh agus le Muire Máthair Íosa agus le n‑a bhráithribh.
15Ins na laethibh sin d’eirigh Peadar ameasg na mbráithre agus dubhairt sé, (agus bhí tímpall le céad agus fiche duine cruinnighthe ann): 16A fheara, a bhráithre, ní foláir cómhlíonadh an Scriptiúra do thargair an Spioraid Naomh tré béal Dáibhid [5]i dtaobh Iúdáis, an fear a threóruigh an muinntir a ghaibh Íosa, 17an fear a h‑áirimheadh orainne agus go raibh páirt aige sa t‑seirbhís [ 291 ]seo. [6]18Do fuair an fear san talamh le tuarasdal a dhroch-ghnímh, agus do crochadh é agus do sgoilt air ’n‑a lár agus do thuit na h‑inní go léir amach as. 19Agus tháinig fios an nídh sin d’a bhfuil de dhaoine i n‑Ierúsalem, i dtreó gur tugadh ar an bpáirc sin, ’n‑a dteangain sin, “Haceldama,” ’sé sin, páirc na fola. 20Agus tá sgríobhtha i leabhar na Salm: [7]“Deinteair fásach d’á n‑áit cómhnuighthe, agus ná bíodh duine a dhéanfaidh cómhnuighe ann,” agus, [8]“Tugtar a chathaoir easboig do dhuine eile.” 21Ní foláir d’á bhrígh sin, as na fearaibh seo atá i gcómhluadar linne i gcaitheamh na h‑aimsire go léir ’na raibh an Tighearna Íosa isteach agus amach i n‑ár measg, 22Ag tusnú ó’n mbaiste a dhein Eóin go dtí an lá do tógadh suas uainn é, duine acu san do bheith i n’fhínné ar a aiseirighe i n‑aonfheacht linne.
23Ansan do shocaruighdar ar bheirt, ar Ióseph ar a dtugtí Barrabas agus go mba shloinne dhó Iústus, agus ar Mhaitias. 24Agus dheineadar úrnuighthe agus dubhradar: Déinse, a Thighearna, ó’s agat atá fios croidhe gach duine, a thaisbeáint cia’cu de’n bheirt seo is rogha leat, 25Chun go nglacfadh sé an t‑inead seirbhíse agus aspolachta so do chaill Iúdás, ionus go raghadh sé i n’ áit féin. 26Ansan do chuireadar ar chrannaibh dóibh é, agus do thuit an crann ar Maitias agus do h‑áirimeadh é i dteannta an aoinne-déag Aspol.
Caibidiol II.
An Spioraid Naomh dá ghlacadh ag na deisgiobulaibh. An tseanmóin a thug Peadar uaidh do’n phobul. Cráibhtheacht na ndaoine do ghlac an creideamh ar dtúis.
1Agus nuair a críochnuigheadh laethanta na Cíngcíse bhiodar go léir i n‑aonfheacht i n‑aon áit amháin, 2Agus tháinig go h‑obann fuaim ó neamh mar bheadh fuaim gaoithe móire ag teacht agus do líon sé ar fad an tigh ’na rabhdar ’n‑a suidhe. 3Agus do taisbeánadh dóibh mar bheadh teangthacha teine agus iad deighilte, agus [ 292 ]do shuidh sé ar gach duine acu, [9]4Agus do líonadh iad go léir de’n Spioraid Naomh agus chromadar ar labhairt i dteangthachaibh iolardha, fé mar a thug an Spioraid Naomh dóibh labhairt.
5Agus bhí ’n‑a gcómhnuidhe i n‑Ierúsalem Iúdaigh, daoine diadha as gach náisiún fé’n spéir. 6Agus nuair a leath an sgéal san do chruinnigh na daoine agus bhí mearathal aigne ortha, mar d’airigh gach duine acu a theanga féin acu-san dá labhairt. 7Agus bhí uathbhás ortha go léir agus iad ag déanamh iongna, agus deiridís: Féach, nách Gaililiaigh iad san go léir atá ag cainnt? 8Agus conus a thárla gur airigh gach duine againne a theanga dhúchais féin ionar tógadh é? 9Pártaigh agus Médaigh agus Elamítigh, agus lucht cómhnuighthe Mhesopotámia, Iúdaéa agus Chapadócia, Pontuis agus Ásia, 10Phrigia agus Pamphilia, na h‑Éigipte agus n‑a gcríoch san Libia atá tímpall ar Chiréné, agus daoine iasachta ó’n Róimh, 11Iúdaígh leis agus proseilítigh, Créiteacha agus Arabaigh; d’airigheamáir iad ag labhairt i n‑ár dteangthachaibh féin ar oibreachaibh iongantacha Dé. 12Agus bhí uathbhás ortha go léir agus iad ag déanamh iongna agus deiridís le n‑a chéile: Cad é seo mar obair? 13Agus bhí tuille acu ag déanamh magaidh agus deiridís: Lán d’fhíon nua atáid siad san.
14Ansan d’eirigh Peadar ’n‑a sheasamh, agus an t‑aoinne déag taoíbh leis, agus d’árduigh sé a ghlór agus do labhair sé leó: A fheara Iúdacha agus sibhse go léir, a lucht comhnuighthe Ierúsalem, bíodh ’fhios agaibh an méid seo, agus glacaidh i nbhúr gcluasaibh mo chainnt! 15Mar ní h‑ar meisge atáid siad so, mar is dóigh libhse, óir ní’l tagaithe ach an trímhadh tráth de’n lá. 16Ach sidé an nídh a dubhradh ó bhéal an fháidh [10]Ióél: 17"Agus tiocfaidh ins na laethibh déanacha, adeir an Tighearna, doirtfead as mo Spioraid ar gach feóil, agus déanfaid bhúr gclann mhac agus bhúr gclann inghean targaireacht, agus cídhfid bhúr bhfir óga aislingí, agus déanfar [ 293 ]taibhrithe d’bhúr seanóiríbh. 18Agus doirtfead amach as mo Spioraid, ins na laethibh sin, ar mo bhuachailíbh agus ar mo chailíníbh, agus déanfaid siad targaireacht; 19Agus ar an dtalamh thíos, fuil agus teine agus gal deataigh. 20Iompófar an ghrian ’n‑a doircheacht agus an ghealach ’n‑a fuil, roimh theacht do lá an Tighearna, an lá mór, sofheicse. [11]21Agus iseadh bheidh, an uile dhuine do ghlaodhfaidh ar ainim an Tighearna saorfar é.” 22A fheara Israéil, éistidh leis na bréithribh seo. Íosa Nasareit, duine a shoillsigh Dia i nbhúr measg-sa leis na cómhachtaibh, agus leis na h‑iongnaíbh agus leis na soluídíbh a dhein Dia tríd i nbhúr lár, mar is eól daoibh féin. 23Do tugadh an duine sin a’ comhairle chinnte agus a’ roimheólus Dé, agus do dheineabhairse é chéasadh chun báis le lámhaibh na gcuirptheach.[* 1] 24Ach do thóg Dia é tar éis dubrón ifrinn do chur ar neamhnídh, de brígh nár bh’féidir go gcimeádfí eisean fé n‑a chumas.[* 2] 25Óir deir Dáibhid ’n‑a thaobh: [12]Do chínn roim ré an Tighearna am fhiadhnaise do ghnáth, óir tá sé ar mo dheis, ionus ná corrófí me. 26Uime seo do ghlac mo chroidhe áthas agus dhein mo theanga gáirdeachus, agus ’n‑a theannta san gheobhaidh mo chuid feóla suaimhneas i ndóchas. 27De bhrígh ná fágfair m’anam i n‑ifreann agus ná léigfir do t’Aon Naomtha truailiú a dh’fheisgint. 28Thugais eólus dom ar bhóithribh na beatha agus líonfair me lád d’áthas le d’ghnúis.” 29A fheara, a bhráithre, ní misde [ 294 ]labhairt go dána libh i dtaobh an phátriáirc Dáibhid, [13]go bhfuil sé marbh, curtha, agus go bhfuil a uaigh i n‑ár measg go dtí an lá atá indiu ann. 30Fáidh ab eadh é agus bhí ’fhios aige [14]gur dhearbhuigh Dia dhó go suidhfeadh aon de shíol a árann ’n‑a chathaoir, 31Agus do chonnaic sé roim ré aiséirighe Chríost agus do labhair sé air, [15]nár fágadh i n‑ifreann é agus ná feacaidh a chuid feóla truailiú. 32Do thóg Dia suas airís an t‑Íosa so, agus is fínnithe sinne go léir air sin. 33Do tógadh suas é, d’á bhrígh sin, ar deasláimh Dé agus do réir mar a fuair sé ó’n Athair an gheallamhaint i dtaobh an Spioraid Naoimh, do dhoirt sé amach é seo, agus chionn sibhse é agus airígheann sibh é. 34Óir níor chuaidh Dáibhid suas ar neamh; ach deir sé féin: [16]“Dubhairt an Tighearna le m’Thighearna: Suidh ar mo dheis, 35Go gcuiread do namhaid mar thaca fé d’chosaibh.” 36Bíodh a fhios dá bhrígh sin, go dearbhtha ag gach teaghlach i n‑Israél, Íosa so a dheineabhairse a thárnáil ar chrois, gur dhein Dia Tighearna dhe agus Críost.
37Nuair airigheadar an méid sin tháinig aithreachas ortha agus dubhradar le Peadar agus leis na h‑aspoil eile: A fheara, a bhráithre, cad tá le déanamh againn? 38Agus dubhairt Peadar leó: Déinidh, ar seisean, aithríghe, agus glacadh gach duine agaibh baiste i n‑ainim Íosa Críost, ionus go maithfí bhúr bpeacaí dhaoibh, agus ansan glacfaidh sibh tabharthas an Spioraid Naoimh. 39Óir is daoibhse agus d’bhúr sliocht an gheallamhaint, agus do sna daoine go léir atá i gcéin, pé air go nglaodhfaidh ár d‑Tighearna Dia. 40Agus le mórán eile focail bhí sé ag deimhniú’ dhóibh agus ag tathant ortha, agus deireadh sé: Ciméadaidh sibh féin saor ó’n sliocht aimhleasta so. 41Ansan, an mhuinntir a ghlac a chómhrádh do baisteadh iad, agus do glacadh an lá san tímpall trí mhíle duine.
42Agus bhíodar seasamhach do theagasg na n‑Aspol, agus i gcumann an [* 3]aráin do bhrise, agus ins na h‑úrnuighthe. 43Agus do cuireadh eagla ar an uile dhuine; agus do [ 295 ]deineadh mórán eile mírbhúiltí agus soluídí tré sna h‑Aspoil i n‑Ierúsalem, agus bhí eagla mór ar na daoine go léir. 44Agus gach ar chreid bhíodar i bhfochair a chéile agus nach nídh coitchian acu. 45Do dhíolaidís amach a sealbhas agus a maoin agus do rainnidís é ar an mbuidhin go léir fé mar a bhíodh gádh ag aoinne leis. 46Agus d’fhanaidís do thoil a chéile sa teampul gach lá, agus ag brise aráin ó thigh go tigh, do chaithidís a gcuid bídh i n‑áthas agus i [* 4]n‑aoine croidhe, 47Agus iad ag moladh Dé agus báidh ag na daoine go léir leó. Agus bhí an Tighearna, i n‑aghaidh an lae, ag méadú na buidhne a bhí le sábháil.
Caibidiol III.
An mhírbhúilt a deineadh ar an bhfear a bhí bacach, tré n‑ar h‑iompuígheadh a lán.
1Agus bhí Peadar agus Eóin ag dul suas sa teampul chun úrnuighthe an naomhadh tráth. 2Agus bhí duine áirithe a bhí ’n‑a mairtíneach ó bhroinn a mháthar, agus bítear ’gha iompar. Do curtí gach lá é ag geata an teampuil, ag an ngeata ar a dtugtí an geata Áluinn, ionus go n‑iarrfadh sé déirc ar an muinntir a bheadh ag dul isteach sa teampul. 3Chonnaic sé Peadar agus Eóin agus iad chun dul isteach agus d’iarr sé ortha déirc a thabhairt dó. 4D’fhéach Peadar air, ámhthach, mar aon le h‑Eóin, agus dubhairt sé leis: Féach orainn. 5D’fhéach seisean ortha ag súil go bhfaghadh sé rud éigin uatha. 6Dubhairt Peadar: Ní’l airgead agam ná ór, ach an nídh atá agam bheirim duit é. I n‑ainim Íosa Críost Nasareit eirig agus siubhluigh; 7Agus do rug sé ar láimh dheis air agus thóg sé suas é, agus do chruadar a throighthe agus a bhuinn láithreach. 8Agus bhí sé ag léimrig agus as seasamh agus ag siubhal, agus chuaidh sé i n‑aonfheacht leo isteach sa teampul agus é ag siubhal agus ag léimrig agus ag moladh Dé. 9Agus chonnaic na daoine go léir é ag siubhal agus ag moladh Dé. 10Agus d’aith[ 296 ]níghdar é, gur b’é an fear é a bhíodh ’n‑a shuidhe ag geata áluinn an teampuil ag lorg na déarca, agus bíodar lán d’iongna agus d’alltacht i dtaobh ar thárla dhó. 11Agus bhí greim aige ’á chimeád ar Pheadar agus ar Eóin, agus chonnaic na daoine é agus bailighdar tímpall ar an mbeirt ag an bpóirse ar a dtugtar Póirse Shalomóin, agus uathbhás ortha.
12Agus do chonnaic Peadar iad agus d’fhreagair sé an pobul: A fheara Israéil, cad ab aíl libh ag déanamh iongna dhe seo, ná ag féachaint orainne chómh maith agus dá mba le n‑ár neart féin nú le n‑ár gcómhacht féin a chuirfimís an duine seo ag siubhal? 13Dia Ábraham agus Dia Isaac agus Dia Iácóib, Dia ár sínsear, a thug glóire d’á Mhac Íosa, an té a dheineabhairse a bhrath agus do shéanadh i láthair Phíláit, agus eisean ag tabhairt saorbhreithe air. 14[17]Do shéanabhair an t‑Aon Naomhtha fíoraonta agus d’iarrabhair an marbhthóir a thabhairt daoibh, 15Agus chuireabhair chun báis úghdar na beatha; ach do thóg Dia ó sna mairbh é, agus is fínnithe sinne ar an nídh sin. 16Agus de bharr creidimh i n’ainim sin, an duine seo a chíonn sibh agus d’aithnígheann sibh, do neartuigh a ainim é, agus thug an creideamh a thagann uaidh an slánú críochnuighthe sin atá os cómhair bhúr súl go léir.
17Ach anois, a bhraithre, tá ’fhios agam gur tré aineólus a dheineabhair é, ar nós bhúr n‑uachtarán. 18Agus do chómhlíon Dia an nídh a thargair sé tré bhéalaibh na bhfáidh go léir, go ndéanfadh a Chríost fulang. 19Déinidh aithríghe dá bhrígh sin, agus iompuighidh, ionus go mbuailfí amach bhúr bpeacaí, i dtreó, 20nuair a thiocfaidh na tráthana faoisimh a’ láthair an Tighearna, go gcuirfidh sé uaidh an t‑é sin a craobhsgaoileadh daoibh, Íosa Críost, 21An t‑é ’nar dual na flathais ’ghá ghlacadh go dtí teacht na dtráth ’na gcurfar gach nídh ’n‑a riocht féin airís, mar a labhair Dia tré bhéal a fháidh naomhtha ó tusach an tsaoghail. 22Óir dubhairt Maois: [18]Tógfaidh an Tighearna, bhúr nDia, fáidh chúghaibh, duine d’bhúr mbráithribh féin mar mise, éistfidh sibh leis ins gach nídh, [ 297 ]pé rud a labharfaidh sé libh. 23Agus beidh so, gach aon duine ná h‑éistfidh leis an bhfáidh sin ídeofar as an bpobul é. 24Agus na fáidhe go léir a labhair, ó Shamuél anuas, do thargaireadar na laethanta san. 25Is sibhse clann na bhfáidh agus clann na connartha a dhein Dia le n‑ár n‑aithreachaibh nuair a dubhairt sé le h‑Ábraham: [19]“Agus ad shíolsa iseadh do beannófar clanna an domhain go léir.” 26Chúghaibhse ar dtúis, chun sibh a bheannú, iseadh chuir Dia a Mhac, nuair a thóg sé suas é, ionus go n‑iompóchadh gach duine é féin ó n‑a dhroch-bheartaibh.
Caibidiol IV.
Gabháil Pheadair agus Eóin. A seasamhacht. An Eaglais dá méadú.
1Agus an fhaid a bhíodar ag cainnt leis na daoine tháinig na sagairt agus oificeach an teampuil agus na Sadduicínigh, 2Agus doilghíos ortha toisg iad a bheith ag teagasg an phobuil agus ag craobhsgaoile na h‑aiseiríghe ó sna mairbh i n‑Íosa. 3Agus chuireadar a lámha ortha agus chuireadar i bpríosún iad go maidin lár n‑a mháiréach, óir bhí sé n‑a thráthnóna an uair sin. 4Ach do chreid a lán de sna daoine a bhí ag éisteacht leis an gcainnt agus b’é uimhir na bhfear ná chúig mhíle.
5Agus do thára ar maidin lár n‑a mháireach gur chruinnigh a n‑uachtaráin agus a seanóirí agus a sgríbhneóirí i n‑Ierúsalem, 6Agus Annas an t‑árdshagart, agus Caiphas, agus Eóin, agus Alecsandar, agus gach ar bhain le treibh ns sagart. 7Agus chuireadar iad-san i láthair agus cheistighdar iad: Cad í an chómacht nú an ainim le n‑ar dheineabhairse an nídh seo? 8Ansan do líonadh Peadar leis an Spioraid Naomh agus dubhairt sé leo: A uachtarána an phobuil agus a sheanóiri, éistidh liom: 9Ó táimídne indiu d’ár gceistiú i dtaobh, na maitheasa a deineadh do’n mhairtíneach so, conus do leighseadh é. 10Bíodh ’fhios agaibh go léir, agus ag pobul Israéil go [ 298 ]léir, gur i n‑ainim ár dTighearna Íosa Críost ó Nasaret, an t‑é a chuireabhairse chun báis, agus a thóg Dia ó sna mairbh, gur i n’ainim sin atá an duine sin ’n‑a sheasamh os bhúr gcómhair ’n‑a shláinte. [20]11Is í seo an chloch úd a fuair diúltadh uaibhse, sa tsaoirseacht, agus gur deineadh cloch chínn chúinne dhi, Agus ní’l slánú i n‑aoinne eile. 12Óir níor tugadh do dhaoine ainim eile fá neamh le ’na gcaithfar sinn a shábháil.
13Ansan, nuair a chonnacadar Peadar agus Eóin agus iad chómh seasamhach, agus nuair a fuaradar gur dhaoine iad a bhí gan tabhairt suas, gan foghluim, bhí iongna ortha; agus d’aithníghdar iad, go mbídís i bhfochair Íosa; 14Agus nuair a chonnacadar ’na sheasamh ’n‑a n‑aice an fear a leighseadh, ní raibh focal le rádh acu ’n‑a gcoinnibh. 15Dubhradar leó dul amach, lasmuigh de’n chómhairle, agus dheineadar cainnt eatartha féin, 16Agus dubhradar: Cad a dhéanfam leis na daoine seo? Tá mírbhúilt shoiléir déanta tríotha, agus a fhios agá bhfuil de dhaoine i n‑Ierúsalem, agus ní féidir dúinn é shéanadh. 17Ach i dtreó ná leathfadh sé níos mó ameasg na ndaoine bagraimís pionós ortha má labhraid siad a thuille le h‑aon duine ar an ainim sin. 18Do ghlaodhadar chúcha iad agus thugadar foláramh dóibh gan cainnt ’ná teagasg a dhéanamh i n‑aon chor i n‑ainim Íosa. 19Ansan do fhreagair Peadar agus Eóin agus dubhradar: Breithnighidh féin cia’cu is ceart i láthair Dé, rud a dhéanamh oraibhse ’nú rud a dhéanamh ar Dhia. 20Óir ní féidir dúinn gan ar nídh a chonnacamair agus a chloiseamair a dh’innsint. 21Ach do bhagradar-san pionós ortha agus chuireadar chun siubhail iad, óir ní raibh fhios acu conus a dhéanfaidís díoltas ortha, mar gheall ar na daoine, mar bhí na daoine go léir ag moladh ar ruda a thárla, sa méid a deineadh. 22Mar, an duine gur deineadh an mhírbhúilt sláinte sin dó, bhí sé os cionn dachad blian.
23Agus nuair a cuireadh chun siubhail iad thánadar chun a ndaoine féin agus d’innseadar dóibh gach a ndubhairt uachtaráin na sagart agus na seanóirí leó. 24Agus nuair [ 299 ]a chloiseadar-san d’árduighdar a nguth chun Dé agus dubhradar: A Thighearna, is tu a dhein neamh agus talamh agus muir agus gach nídh d’á bhfuil ionta, 25Is tu a dubhairt, sa Spioraid Naomh, tré bhéal ár n‑athar do sheirbhísigh Dáibhid: [21]“Cad fá an fhearg mhór ar na geintibh agus na pobuil ag beartú neithe baoithe? 26Ríghthe an demhain ag cur cos i dtalamh agus na priúnsaí ag teacht i gceann a chéile i n‑aghaidh an Tighearna agus i n‑aghaidh a Chríost?” 27Óir do tháinig i gceann a chéile, go fíor, sa chathair seo, i n‑aghaidh do Mhic naomhtha Íosa ar ar chuiris onga, Héród agus Pontius Pílát, agus na geinte agus pobul Israéil, 28Agus dheineadar an nídh a cinneadh ó d’láimh asus ó d’chómhairle féin a déanamh. 29Agus anois, a Thighearna, féach ar an mbagairt seo acu ’á dhéanamh, agus tabhair do d’sheirbhísigh do bhriathar a labhairt go seasamhach, 30Le d’láimh a shíne amach ag déanamh leigheas agus mírbhúiltí agus iongnaí tré ainim do Mhic naomhtha Íosa.
31Agus nuair a bhí an ghuídhe déanta acu do chrith an áit ’na rabhdar cruinnighthe agus do líonadh leis an Spioraid Naomh iad go léir agus do labhradar briathar Dé le seasamhacht aigne.
32Agus bhí ag an sluagh a chreid, aon chroidhe amháin agus aon aigne amháin, agus ní dheireadh aoinne go mba leis féin aon nídh a bhíodh ’n‑a sheilbh ach bhí gach nídh cómhchoitchian acu. 33Agus dhein na h‑Aspoil fiadhnaise ar aiseiríghe Chríost, ár dTighearna, le cómhacht mór, agus bhí grásta mór ortha go léir, 34Agus níraibh aoinne ortha a bhí i ngátar. Mar, an mhuinntir ’n-a raibh talamh nú tighthe acu, do dhíolaidís iad agus tugaidís isteach an méid a gheibhdís ortha, 35Agus chuiridís ag cosaibh na n‑Aspol é. Agus ansan do rainntí é fé mar a bhíodh gádh ag gach duine leis.
36Agus Ióseph, an t‑é ar a dtugadh na h‑Aspuil Barnabas, (focal a míníghthar i gcéill Mac Sóláis,) Lebhíteach a rugadh i gCuprus. 37Bhí talamh aige agus dhíol sé an talamh agus thug sé leis an luach agus chuir sé ag cosaibh na n‑Aspol é.
[ 300 ]
Caibidiol V.
Breith Dé ar Ananías agus ar Shaphíra. Na h‑Aspoil dá gcur i bpríosún.
1Ach do dhíol fear dár bh’ainim Ananías agus a bhean, Saphíra, feirm thailimh. 2Agus, go fiosach d’á mhnaoí, do cheil sé cuid d’fhiachaibh an tailimh agus chuir sé cuid de’n airgead ag cosaibh na n‑Aspol. 3Dubhairt Peadar, ámhthach: A Ananíais, cad uime gur sprioc Sátan do chroidhe chun bréige a dh’innsint do’n Spioraid Naomh agus cuid d’fhiachaibh an tailimh a cheilt? 4Nár leat féin é an fhaid a bhí sé agat? agus nuair a dhíolais é ná raibh sé ar do [* 5]chumas féin? Cad chuige dhuit an nídh seo do cheapadh ad chroidhe? Ní do dhaoinibh atá bréag innste agat ach do Dhia. 5Nuair airigh Ananías na focail sin do thuit sé agus fuair fé bás. Agus táinig eagla mór ar a raibh ag éisteacht leif an nídh sin. 6Agus d’eírigh na fir óga agus thógadar é agus do rugadar amach é agus do chuireadar é.
7Agus do thárla, i gceann tímpall trí h‑uaire ’chloig, go dtáinig an bhean isteach agus gan a fhios aici cad a bhí tuitithe amach. 8Agus dubhairt Peadar léi: Innis dom, a bhean, an ar a leithéid seo dh’fhiacha do dhíolabhair an fheirm? 9Agus dubhairt sisi: Is air. Dubhairt Peadar léi: Cad a bhain daoibh gur dheineabhair fromhadh ar Spioraid an Tighearna? Siniad ag an ndorus cosa na ndaoine atá tar éis t’fhir a chur, agus béarfaid siad tusa amach. 10Agus do thuit sí láithreach agá chosaibh agus fuair sí bás. Agus tháinig na fir óga isteach agus fuaradar go raibh sí marbh agus do rugadar amach í agus do chuireadar í, i n‑aice a fir. 11Agus tháinig eagla mór ar an eaglais go léir agus ar gach aoinne a dh’airigh na neithe sin.
12Agus bhí mírbhúiltí agus iongnaí móra d’á ndéanamh ameasg na ndaoine tré lámhaib na n‑Aspol. Agus bhídís go léir, do thoil a chéile, i bpóirse Shalomóin. 13Agus níor leómhaidh aoinne de’n chuid eile dul i bpáirt [ 301 ]leó, ach do thug an pobul onóir dóibh. 14Agus bhí na daoine a chreid sa Tighearna, fir agus mná, ag dul i n‑iomadamhlacht go mór, 15I dtreó gur amach ar na sráidibh, ar thochtaibh agus ar shúsaíbh, a curtí na daoine breóite, ionus, nuair a bheadh Peadar ag teacht, dá mba ná déanfadh ach a sgáil tuitim ar dhuine acu go léighisfí ó n‑a mbreóiteacht iad. 16Agus bhíodh slóighte ag teacht go Ierúsalem as na cathrachaibh sa chómharsanacht agus daoine breóite acu ’á thabhairt leó, agus daoine a bhíodh dá gcrádh ag deamhnaibh, agus do leithistí iad go léir.
17Ansan, d’eirigh an t‑árdshagart agus gach a raibh i n’fhochair (b’iad san aicme na Sadducíneach), agus iad lán de thnúth, 18Agus chuireadar a lámha ar na h‑Aspoil agus chuireadar sa phríosún puibilídhe iad. 19Ach d’osgail aingeal an Tighearna dóirse an phríosúin sa n‑oidhche agus do leig sé amach iad agus dubhairt sé: 20Imthighidh, agus seasaighidh, agus labhraidh sa teampul, leis na daoine, bréithre uile na beatha so. 21Agus nuair airíghdar an chainnt sin chuadar isteach sa teampul go moch ar maidin agus bhíodar ag teagasg.
Agus ansan tháinig an t‑árdshagart agus na daoine a bhí i n’fhochair agus chruinníghdar cómhairle, agus seanóirí clainne Israéil go léir, agus chuireadar fios ortha chun an phríosúin, go dtabharfí chúcha iad. 22Agus tháinig na teachtairí agus d’osgladar an charcair agus ní bhfuaradar ann iad, agus thánadar thar n‑ais agus d’innseadar san, 23Agus dubhradar: Fuaramair an charcair dúnta go cruinn agus an lucht coimeádta ’n‑a seasamh ag na dóirsibh, ach nuair a dh’osgalamair an chaircair ní bhfuaramair aoinne istigh. 24Nuair airigh oificeach an teampuil agus uachtaráin na sagart an chainnt sin bhí iongna ortha cad a bhí imighthe ar na príosúnaigh. 25Le n‑a linn sin tháinig duine agus dubhairt sé leó: Féach, na fir úd a chuireabhair sa charcair táid siad n‑a seasamh sa teampul ag teagasg na ndaoine. 26Ansan d’imthigh an t‑oificeach agus na fir a bhí aige agus thug sé leis iad gan [* 6]éigean, óir bhí eagla na [ 302 ]ndaoine ortha, go ngeobhthí do chlochaibh ionta. 27Agus nuair a thugadar leó iad chuireadar ’n‑a seasamh i láthair na cómhairle iad agus do cheistigh uachtarán na sagart iad, 28Agus dubhairt sé: D’órduighmair daoibh le h‑ordú daingean gan teagasg a dhéanamh sa n‑ainim sin agus féach tá Ierúsalem líonta agaibh le nbhúr dteagasg, agus ní foláir libh fuil an duine sin do tharac anuas orainne. 29Agus d’fhreagair Peadar agus na h‑Aspoil agus dubhradar: Is cirte rud a dhéanamh ar Dhia ’ná ar dhaoinibh. 30Do thóg Dia ár sinnsear ós n‑a mairbh Íosa, an t‑é a chuireabhairse chun báis, ghá chrochadh ar an gcrann. 31Do thóg Dia suas le n‑a láimh dheis é ’n‑a Phriúnsa agus ’n‑a Shlánuightheoir chun go dtabharfadh sé aithríghe agus maitheamhnachas peacaí d’Israél. 32Agus is fínnithe sinne ar na focalaibh sin, agus an Spioraid Naomh, a thug Dia do sna daoine atá úmhal dó.
33Nuair airighdar san an chainnt sin bhíodar sgólta, agus mheasadar iad a chur chun báis. 34Ach d’eirigh, sa chómhairle, duine de sna Fairisínigh dár bh’ainim Gamaliél, dochtúir dlíghe a bhí creideamhnach ameasg na ndaoine go léir, agus d’órduigh sé na fir do chur amach thar dorus ar feadh tamail bhig, 35Agus dubhairt sé leó-san: A fheara Israéil, tugaidh aire dhaoibh féin i dtaobh na ndaoine sin agus cad a dhéanfaidh sibh leó. 36D’eirigh, sa n‑aimsir a chuaidh thorainn, Teodas, agus dubhairt sé gur dhuine mór é féin, agus d’aontuigh tímpal cúig chéad dhuine leis. Ach do marbhuigheadh é, agus an mhuinntir a chreid ann do sgaipeadh iad agus chuadar ar neamhnídh. 37I ndiaidh an fhir sin d’eirigh Iúdás Gaililíach, i laethibh an chómhairimh, agus tharraig sé na daoine ’n‑a dhiaidh, ach do fuair sé sin bás, leis, agus do sgaipeadh a chuallacht go léir. 38Deirim libh anois, d’á bhrígh sin, éirighidh de sna daoine seo agus sgaoilidh leó, óir, má’s ó dhaoine an íntinn seo agus an gnó so, raghaidh sé ar neamhnídh, 39Ach má’s ó Dhia é ní féidir daoibh é chur ar neamhnídh, agus ba bhaoghal go mbeadh sibh ag iomaidh te Dia féin. Dheineadar rud air.
40Ansan do ghlaodhadar isteach na h‑Aspoil agus do [ 303 ]sgiúrsáladar iad agus dubhradar leó gan labhairt i n‑aon chor i n‑ainim Íosa. Ansan do chuireadar chun siubhail iad. 41Ach d’imthighdar san a’ radharc na cómhairle agus áthas ortha toisg gur tuigeadh gur bh’ fhiú iad tarcuisne thabhairt dóibh le fulang mar gheall ar ainim Íosa. 42Agus níor stadadar i gcaitheamh an lae go léir ach ag teagasg na ndaoine agus ag craobhsgaoile Íosa Críost, sa teampul agus ó thigh go tigh.
Caibidiol VI.
An mórsheisear deochon dá n‑oirdniú. Díoghras Stiopháin.
1Agus ins na laethibh sin, nuair a bhí uimhir na ndeisgiobul ag dul i méid, d’eirigh ceisniomh do sna Gréagaigh i n‑aghaidh na n‑Eabhrach, ’ghá rádh go dtugtí faillighe ’n‑a mbaintreachaibh féin sa bhfrithálamh laethamhail.[* 7] 2Ansan do ghlaoidh an dáréag na deisgiobuil go léir i gceann a chéile agus dubhradar: Ní cuíbhe dhúinne briathar Dé d’fhágaint agus frithálamh bórd a dhéanamh. 3Cuardaighidh, d’á bhrígh sin, a bhráithre, ar bhúr measg féin, mórsheisear d’fhearaibh creideamhnacha, agus iad lán de’n Spioraid Naomh agus d’eagna, go gcuiream i mbun na h‑oibre seo iad. 4Agus beimíd féin coitchianta ag déanamh úrnuighthe agus ag frithálamh an bhréithir. 5Agus do thaithn an chainnt leis an bpobul go léir. Agus do thogadar Stiophán, fear a bhí lán de chreideamh agus de’n Spioraid Naomh; agus Pilib, agus Prochor, agus Nicánór, agus Tímón, agus Parmenas, agus Nicolás, fear a tháinig chúcha ó Antioch. 6Thugadar na fir sin i láthair na n‑Aspol, agus dhein na h‑Aspoil úrnuighthe dhóibh agus chuireadar a lámha ortha.
7Agus bhí briathar an Tighearna ag fás agus uimhir na ndeisgiobul ag dul i líonmhaire go mór i n‑Ierúsalem, agus bhí cuallacht mhór de sna sagairt féin tar éis géille do’n chreideamh.
[ 304 ]8Agus bhí Stiophán lán de ghrásta agus de neart agus é ag déanamh mírbhúiltí agus soluídí móra ameasg na ndaoine. 9Ansan d’eirigh daoine áirithe as an sinagóig ar a dtugtar sinagóg na Libertíneach agus na gCurénéach agus na n‑Alecsandríneach agus na ndaoine a tháinig ó Chilicia agus ó Ásia, agus bhíodar ag aragóint le Stiophán. 10Agus ní rabhdar ábalta ar seasamh i n‑aghaidh na h‑eagna agus i n‑aghaidh na spioraide le n‑a labhradh sé. 11Ansan chuireadar suas daoine áirithe chun teacht agus a rádh gur airíghdar féin focail mhasluightheacha uaidh i n‑aghaidh Mhaoise agus i n‑aghaidh Dé. 12Do ghríosadar ar ah gcuma san ar pobul agus na seanóirí agus na sgríbhneóirí agus do ritheadar i gceann a chéile agus do rugadar air agus do thugadar i láthair na cómhairle é. 13Agus chuireadar suas fínnithe bréagacha chun a rádh: Ní stadann an duine sin ach ag labhairt cainnteana masluightheacha i n‑aghaidh na h‑áite naomhtha agus i n‑aghaidh na dlíghe. 14Óir d’airighmair é ’ghá rádh so: Déanfaidh Íosa so Nasareit léirsgrios ar an áit seo agus cuirfidh sé atharú ar na nósa a thug Maois dúinn. 15Agus bí lucht na cómhairle ag féachaint go dlúth air agus chonnacadar go raibh a ghnúis mar a bheadh gnúis aingil.
Caibidiol VII.
Cainnt Stiopháin os cómhair na cómhairle; a mhartra.
1Ansan dubhairt uachtarán na sagart: An bhfuil so amhlaidh? 2Dubhairt seisean: A fheara, a bhráithre agus a aithreacha, éistidh liom! Do thaisbeáin Dia na glóire é féin d’ár n‑athair Ábraham nuair a bhí sé i Mesopotámia sar ar chómhnuigh sé i gCaran, 3Agus dubhairt sé leis: [22]“Imthigh as do thír agus ó d’ghaoltaibh agus tar isteach sa tír a thaisbeánfad duit.” 4Ansan d’fhág sé tír na gCaldaéach agus chómhnuigh sé i gCaran. Agus nuair a fuair a athair bás d’aistirigh sé é chun na tíre seo ’na bhfuiltí-se anois i nbhur gcómhnuighe. 5Agus níor [ 305 ]thug sé seilbh oighreachta dhó ann, oiread agus ciscéim troíghe, ach do gheall sé go dtabharfadh sé seilbh na h‑aite dhó féin agus d’á shliocht ’n‑a dhiaidh, agus gan mac aige. 6Ach dubhairt Dia leis: [23]Go mbeadh a shliocht ’n‑a gcómhnuighe i ndúthaigh iasachta agus go gcurfí fé dhaor-smacht iad agus go dtabharfí drochúsáid dóibh ar feadh cheithre chéad blian. 7Agus an náisiún agá mbeid siad fé dhaoirse, tabharfadsa breith ortha, adubhairt an Tighearna, agus ’n‑a dhiaidh san tiocfaid siad amach agus beid siad ag déanamh seirbhíse dhómhsa sa n‑áit so. [24]8Agus thug sé dhó connradh an tímpallghearradh, [25]agus mar sin de ghein sé Isaac agus do dhein sé an tímpallghearradh air an t‑ochtmhadh lá, agus [26]Isáac Iácób, agus [27]Iácób an dáréag pátriárc.
9Agus tháinig formad ag na pátriárcaibh do Ióseph agus [28]dhíoladar é isteach sa n‑Éigipt. Agus bhí Dia leis, 10Agus d’fhuasgail sé é as gach guais d’á dtáinig air, [29]agus thug sé fábhar agus eagna dhó i súilibh Faraó rí na h‑Éigipte, agus do dhein sé uachtarán dé ar an Éigipt agus ar a theaghlach féin go léir. 11Ansan do tháinig an gorta ar an Éigipt a fad agus ar Chanaan, agus cruadhtan mór, agus ní raibh bia le fághail ag ár n‑aithreachaibh. [30]12Agus nuair a dh’airigh Iácób arbhar a bheith le fághail sa n-Éigipt chuir sé ár n‑aithreacha ann ar dtúis. [31]13Agus an tarna turus d’aithin a dhritháracha Ióseph agus do nochtadh a chine do Faraó. 14Ansan do chuir Ióseph fios a Iácób, a athair, agus ar a ghaoltaibh go léir, chúig dhuine dhéag a’s trí fichid. [32]15Agus chuaidh Iácób síos sa n‑Éigipt, agus [33]fuair sé bás, é féin agus ár n‑aithreacha. 16Agus do tugadh go Sichem iad agus do cuireadh iad sa n‑uaigh [34]a cheannaigh Ábraham ar airgead ó mhacaibh Hemór, mac Shichem.
17Ach nuair a bhí ag teacht am na geallamhna a gheall [ 306 ]Dia d’Abraham bhí an t‑sliocht tar éis dul i [35]líonmhaire sa n‑Éigipt, 18Go dtí gur éirigh rí eile sa n-Éigipt ná raibh aithne aige ar Ióseph. 19Dhein sé sin feall ar ár gcine agus chuir sé cruadhtan ar ár n‑aithreachaibh, go gcaithidís a gclann óg do chur uatha amach i dtreó ná mairfidís. [36]20Sa n‑am san ifeadh do rugadh Maois, agus dob ionmhuin le Dia é, agus do h‑oileadh ar feadh trí mhí é i dtigh a athar. 21Ansan do cuireadh amach é, agus do thóg inghean Faraó é aguf dhein sí é dh’oiteamhaint ’n‑a mhac aici féin. 22Agus do múineadh do Mhaois gach raghas eagna d’á raibh ag muinntir na h‑Éigipte agus bhí sé cómhachtach ’n‑a bhréithribh agus ’n‑a ghníomharthaibh. 23Nuair a bhí sé dachad blian d’aois tháinig machtnamh i n’ aigne dhó go raghadh sé ag féachaint a bhráithre, clann Israéil. [37]24Agus chonnaic sé éagcóir ’á dhéanamh ar dhuine acu agus do chosain sé é, agus dhein sé díoltas ar son an t‑é gur deineadh an éagcóir air, mar do bhuail sé an t‑Éigipteach. 25Agus do mheas sé go dtuigfeadh a bhráithre go dtabharfadh Dia tré n‑a láimh féin, fuasgailt dóibh, ach níor thuigeadar. [38]26Lár n‑a mháireach a bhí chúghainn tháinig sé ortha agus iad ag troid, agus dhein sé caradas agus síothcháin eatartha, agus dubhairt sé: A fheara, is bráithre sibh; cad chuige dhaoibh a chéile ghortú? 27Ach an fear a bhí ag déanamh na h‑éagcóra ar a chómharsain do dhiúltuigh sé dhó agus dubhairt sé: Cé cheap tusa ad’ phriúnsa agus ad’ bhreitheamh os ár gcionn? 28An me mharbhú a cheapann tú mar a mharbhuighis an t‑Éigipteach indé? Nuair airigh Maois an focal san do theith sé agus bhí sé ’n‑a dheóruidhe i dtír Mhadian, agus bhí beirt mhac aige sa tír sin.
30Agus tar éis dachad blian do [39]thaisbeáin aingeal é féin dó i bhfásach cnuic Sína, i lasair theine, i dtor. 31Agus nuair a chonnaic Maois an nídh sin do tháinig iongna air, agus bhí sé ag teacht i n’aice, ’ghá bhreithniú agus do labhair guth an Tighearna leis, agus dubhairt: 32Is mise Dia t’atharach Dia Ábrahaim, agus Dia Isáac agus Dia Iácóib. Agus tháinig critheagla ar Mhaois agus níor leómhaigh sé féachaint air. 33Agus [ 307 ]dubhairt an Tighearna leis: Bain do bhróga de t’ chosaibh mar is talamh naomhtha an áit ’na bhfuilir ad sheasamh. 34Ag féachaint dom is léir dom an cruadhtan ’na bhfuil mo phobul atá sa n‑Éigipt, agus do chloiseas a ngéarghol agus thánag anuas chun iad a d’fhuasgailt. Agus tarsa anois go gcuiread sa n‑Éigipt thu.
35An Maois sin d’ár diúltuígheadh nuair a dubhradh leis: Cé cheap thusa ad phriúnsa agus ad bhreitheamh? do chuir Dia uaidh é ’n‑a phriúnsa agus i n’fhuasgaltóir, tré láimh an aingil a taisbeánadh dó sa tor. [40]36Thug sé sin leis amach iad, agus é ag déanamh mírbhúiltí agus soluídí i dtír na n‑Éigipte agus sa Mhuir Ruaidh agus sa bhfásach ar feadh dachad blian. 37Isé an Maois sin adubhairt le clainn Israéil: [41]Tógfaidh Dia chúghaibh fáidh d’bhúr mbráithribh, mar mise; éistfidh sibh leis sin. [42]38Sidé a bhí sa n‑eaglais sa n‑uaigneas i bhfochair an aingil, di labhair leis ar chnuc Sína agus le n‑ár n‑aithreachaibh; do ghlac bréithre na beatha le tabhairt dúinn. 39Agus ní dhéanfadh ár n‑aithreacha rud air, ach do dhiúltuighdar dó agus d’iompuighdar a gcroidhe ar an Éigipt, agus dúbhradar le h‑Aaron: [43]40Dein dúinn déite a bheidh ag gluaiseacht rómhainn; óir an Maois seo a thug amach a h‑Éigipt sinn ní fheadramais cad ’tá imighthe air. 41Agus dheineadar gamh ain ins na laethibh sin, agus dheineadar ídhbirt chun an íomháigh, agus dheineadar gáirdeachas a h‑obair a lámh féin. 42Agus d’iompuigh Dia agus do leig sé dhóibh beith ag déanamh seirbhíse do shluagh neimhe, mar atá sgríobhtha i leabhar na bhfáid: [44]Ar dheineabhair ofráil agus ídhbirt dómhsa sa bhfásach i gcaitheamh dachad blian a theaghlach Israéil? 43Agus do ghlacabhair tabernacul Mholoch agus réalt bhúr ndé Rempham, íomhághtha a dheineabhair le nbhúr lámhaibh féin chun iad d’adhradh. Agus aistireóchad sibh thar Bhabilóin.
44Bhí tabernacul na fiadhnaise ag ár n‑aithreachaibh sa bhfásach, fé mar a cheap Dia dhóibh nuair a [45]labhair sé le Maois, go ndéanfadh sé é do réir an mhacsamhla a chonnaic sé. 45Agus do thóg ár n‑aithreacha, agus Iésus [ 308 ]é agus thugadar leó é isteach sa tis a tír bhi ag na geinte, agus dhibir Dia iad san ó aghaidh ár n‑aithreach, go dtí laethe Dháibhid, 46Agus fuair sé sin fábhar i láthair Dé, agus d’iarr sé go bhfaghadh sé tabernacul do Dhia Iácóib. 47Ach is é Salomón a chuir suas tigh dó. 48Ach ní h‑i ndéantús lámh a chómhnuigheann an dúileamh, mar adeir an fáidh:[* 8] 49[46]Is é neamh mo chathaoír ríoghdha, agus an talamh taca mo chos. Cad é an tigh a dhéanfaidh sibh dom, adeir an Tighearna, nú cá bhfuil áit mo shuaimhnis? 50Nách iad mo lámha féin a dhein iad go léir?
51A lucht na muinéal stuacach agus na g‑croidhthe agus na gcluas gan tímpallghearradh, táthaoí coitchianta ag cur i n‑aghaidh an Spioraid Naoimh: Mar a bhí bhúr n‑aithreacha, sin mar atáthaoí-se. 52Cia’cu de sna fáidhibh nár dhein bhúr n‑aithreacha géarleanmhaint air? Agus chuireadar chun báis na daoine a thargair dóibh teacht an Fhior-Aoin seo a dheineabhair-se féin anois do bhrath agus do chur chun báis. 53Do ghlacabhair an dlígh ó fhrithálamh na n‑aingeal agus níor choiméadabhair an dlígh.
54Nuair airíghdar an chainnt sin do gheárr sí an croidhe acu agus bhíodar ag díosgán a bhfiacal chuige. 55Ach bhí sé lán de’n Spioraid Naomh agus d’fhéach sé suas ins na flathais agus chonnaic sé glóire Dé agus Íosa ’n‑a sheasamh ar dheasláimh Dé, agus dubhairt sé: Féach chím na flathais ar osgailt agus Mac an Duine ’n‑a sheasamh ar deasláimh Dé. 56Ansan do chuireadar liú árd asta agus do chuireadar a lámha ar a gcluasaibh agus do rithadar i n‑aonfheacht chuige, 57Agus do chomáineadar amach as an gcathair é agus ghabhdar do sna clochaibh ann, agus chuir na fínnithe a mbrait ag cosaibh fir óig [ 309 ]ar a dtugtí Saul. 58Agus ghabhdar do sna clochaibh i Stiophán agus é ag glaodhach ar Dhia, agus: A Tighearna Íosa, glac chughat m’anam! adeireadh sé. 59Ansan do leig sé é féin ar a ghlúinibh agus dubhairt sé, do ghuth árd: A Thighearna ná cuir an peaca so i leith na ndaoine seo! Agus nuair a bhí an méid sin ráidhte aige do thuit a chodla air sa Tighearna.
Agus bhí Saul toilteanach chun a bháis.
Caibidiol VIII.
Na Samaritánaigh dá n‑iompódh ag Pilib chun an chreidimh agus an coillteánach da bhaisteadh aige.
1Ansan do deineadh, ins na laethibh[47] sin íde ana-dhian ar an eaglais a bhí i nIerúsalem agus do sgaipeadh na daoine go léir tré chríochaibh Iúdaéa agus Shamaría, ach amháin na h‑Aspoil. 2Agus thug daoine diadha aire do Stiophán agus chaoineadar é go mór. 3Ach bhí léir-sgrios ag Saul ’á dhéanamh ar an eaglais, é ag dul isteach ins na tighthibh agus fir agus mná aige ’á tharrac amach agus é ’ghá gcur i mbraighdineas.
4Ach an mhuinntir a sgaipeadh do ghluaiseadar rómpa ag craobhsgaoile bréithre Dé. 5Agus chuaidh Pilib síos go cathair Samaría agus bhí sé ag craobhsgaoile Chríost dóibh sin. 6Agus thug na daoine aire do chainnt Philib agus d’éisteadar leis do thoil a chéile, mar chonnacadar na mírbhúiltí a bhí aige ’á dhéanamh. 7Mar bhí a lán acu ’na raibh spioraidí truaillighthe ionta agus go n‑imthíghdís asta ag éigheamh go h‑árd. 8Agus a lán a bhí míllte agus a bhí bacach do leighiseadh iad.
9D’á bhrígh sin bhí áthas mór sa chathair sin. Ach bhí fear áirithe d’ár bh’ ainim Símón agus bhí sé ’n‑a dhraoi sa chathair roimhe sin agus é ag mealladh muinntire Shamaría, ’ghá rádh gur dhuine mór éigin é, 10Agus thugadh na daoine go léir, beag agus mór, cluas dó, agus deiridís: Cómhacht Dé é seo, an chómhacht ar a dtugtar mór[ 310 ]chómhacht. 11Agus d’éistidís leis, mar bhíodar meallta le n‑a chuid draoidheachta aige ar feadh abhfad. 12Ach nuair a chreideadar Pilib agus é ag craobhsgaoile i dtaobh rígheachta Dé, do baisteadh iad, idir fhearaibh agus mná, i n‑ainim Íosa Críost. 13Ansan do chreid Símón féin agus do baisteadh é, agus d’fhan sé i bhfochair Philib. Agus nuair a chíodh sé na mírbhúiltí d’á ndéanamh, agus na cómhachta thar na beartaibh, bhíodh iongna agus alttacht air.
14Ansan d’airigh na h‑Aspoil a bhí i n‑Ierúsalem go raibh Samaría tar éís bréithir Dé do ghlacadh agus cuireadar Peadar agus Eóin ag triall ortha. 15Agus nuair a thánadar dheineadar guidhe ar a son, go nglacfaidís an Spioraid Naomh. 16Óir ní raibh tagaithe aige fós i n‑aoinne acu; ní rabhdar ach baistithe i n‑ainim an Tighearna Íosa. 17Ansan do chuireadar a lámha ortha agus do ghlacadar an Spioraid Naomh.[* 9]
18Nuair a chonnaic Símón, ámh, an Spioraid d’á thabhairt tré dhul fé láimh na n‑Aspol do tharraig sé airgead dóibh, 19Agus dubhairt sé: tugaidh dómhsa an cómhacht san, i dtreo, an t‑é go gcuirfead mo lámh air go nglacfaidh sé an Spioraid Naomh. Dubhairt Peadar leis, ámh: 20Íde ar do chuid airgid agus ort féin, óir do mheasais gur féidir tabharthas Dé d’fhághail ar airgead. 21Ní’l páirt ná baint agatsa leis an ngnó so, mar ní díreach do chroidhe i láthair Dé. 22Déin aithríghe, d’á bhrígh sin, sa n‑olc so atá déanta agat, agus iarr ar Dhia, féachaint an maithfí dhuit an smuíneamh so a tháinig ad chroidhe. 23Óir chím go bhfuilir i ndomblas seirbhthin agus fé chuibhreach an uilc. 24Agus d’fhreagair Símón agus dubhairt: Cuiridh-se bhúr nguidhe chun an Tighearna ar [ 311 ]mo shon ionus ná tiocfadh orm aon nídh de sna neithibh sin atá ráidhte agaibh.
25Agus thánadar-san thar n‑ais go Ierúsalem tar éis briathar an Tighearna do dhearbhadh agus do labhairt, agus dheineadar craobhsgaoile tré n‑a lán de chríochaibh na Samaritánach.
26Ansan do labhair aingeal an Tighearna le Pilib agus dubhairt sé: Eirigh agus imthigh ó dheas chun na h‑áite ’na bhfuil an bóthar ó Ierúsalem go Gása; is fásach an áit. 27D’eirigh sé agus d’imthigh sé. Agus féach, bhí fear ó Étiópia, coillteánach cómhachtach le banríghin Étiópia, le Candacé, fear a bhí os cionn a saidhbhris go léir aici, agus bhí sé tar éis teacht go Ierúsalem chun Dia d’adhradh; 28Agus bhí sé ag dul thar n‑ais agus é ’n‑a shuidhe ’n‑a charbad, agus Isáias fáidh aige d’á léighe. 29Agus dubhairt an Spioraid le Pilib: Imthigh anonn agus cuir thu féin i n‑aice an charbaid sin. 30Tháinig Pilib i n’aice agus d’airigh sé é ag léighe Isáias fáidh, agus dubhairt sé: An dóigh leat a’ dtuigeann tú an nídh atá agat d’á léighe? 31Dubhairt seisean: Agus conus is féidir dom é thuisgint mura dtaisbeánaidh duine éigin dom é? Agus d’iarr sé ar Philib dul suas agus suidhe i n’aice. 32Agus sidé an áit de’n sgriptiúir a bhí aige dá léighe: [48]Do seóladh chun a mharbhtha é mar a seólfí caora; agus, ar nós an uain a bhéadh gan guth i láthair a bhearbóra, níor osgail sé a bhéal. 33I n‑úmhluigheacht do tógadh uaidh a bhreitheamhantas. Cé neósfaidh a gheinealach? Óir tógfar a bheatha de’n dtalamh. 34Agus d’fhreagair an coillteánach agus dubhairt sé le Pilib: Athchuinghim ort cia air go labhrann an fáidh an chainnt sin? an air féin nú an ar dhuine eile? 35Ansan d’osgail Pilib a bhéal agus thusnuigh sé leis an sgriptiúir sin agus do chraobhsgaoil sé Íosa dhó. 36Agus, ag cur na slíghe dhíobh dóibh thánadar mar a raibh uisge, agus dubhairt an coillteánach: Féach an t‑uisge, cad ’tá am chosg air go mbaistfí me? 37Ach dubhairt Pilib: Má chreideann tú ód’ chroidhe go h‑iomlán ní misde é. Agus d’fhreagair seisean agus [ 312 ]dubhairt: Creidim gur b’é Mac Dé Íosa Críost.[* 10] 38Agus d’órduigh sé an carbad do stop agus thúirlingeadar araon sa n‑uisge, Pilib agus an coillteánach, agus do bhaist sé é. 39Agus nuair a thánadar aníos as an uisge d’fhuadaigh Spioraid an Tighearna Pilib agus ní feacaidh an coillteánach a thuille é. Ach d’imthigh sé a bhóthar féin agus áthas air. 40Agus do fuaradh Pilib i n‑Asótos agus ghuais sé tríd an dtríd an craobhsgaoile an tSoisgéil ins na catharachaibh go léir chun go dtáinig se go Caésaréa.
Caibiol IX.
Iompáil Phóil chun an chreidimh, agus a dhíoghras. Énéas d’á leigheas ag Peadar, ⁊ Taibita dá tógaint aige ón mbás.
1Agus tháinig [49]Saul, agus é ag síor-shéide bagartha báis i n‑aghaidh deisgiobul an Tighearna, ag triall ar phriúnsa na sagart, 2Agus d’iarr sé air leitreacha thabairt dó go Damascus, chun na sinagóg, i dtreó dá bhfaghadh sé aon daoine, fir ’ná mná, de’n tslígh sin, go dtabharfadh sé leif iad gabhtha go Ierúsalem.
3[50]Agus ag cur na slíghe dhé dhó do thárla go dtáinig sé i gcómhgar do Dhamascus, agus go h‑obann do las solus ó neamh ’n‑a thímpul. 4Agus thuit sé chun tailimh agus d’airigh sé an guth ghá rádh leis: A Shaul, a Shaul, cad chuige go bhfuilir am géarleanmhaint? 5Agus dubhairt seisean: Cia h‑é thu, a Tighearna? agus eifean: Mise Íosa ’na bhfuilirse am ghéarleanmhaint, is cruaidh ort bheith a’ speachuíol i n‑aghaidh an phriocaire. 6Agus dubhairt seisean agus é ag crith le h-uathbhás: A Thigh[ 313 ]earna, cad is toil leat a dhéanfainn? 7Agus dubhairt an Tighearna leis: Eirigh agus imthigh isteach sa chathair agus neósfar sa n‑áit sin duit cad tá agat le déanamh. Agus na fir a bhí le n‑a chois bhíodar ’n‑a seasamh agus uathbhás ortha, agus iad ag éisteacht leis an nguth agus ná feacadar aoinne. 8Agus d’éirigh Saul de’n talamh agus d’osgail sé a shúile ach ní fheacaidh sé aon nídh. Agus do rugadar ar láimh air agus do sheoladar isteach i nDamascus é. 9Agus bhí sé ansan trí lá gan radharc, agus níor chaith sé bia ’ná deoch.
10Agus bhí i nDamascus duine de dheisgiobulaibh an Tighearna agus Ananías ab ainim dó, [51]agus dubhairt an Tighearna leis, i n‑aisling: A Ananiais! Agus dubhairt seisean: Táim anso, A Tighearna! 11Agus dubhairt an Tighearna leis: Eirigh agus imthigh go dtí an tsráid ar a dtugtar an Díreach, agus loirg, i dtigh Iúdáis, fear ó Tharsus gur b’ainim dó Saul; mar, féach, tá sé ag guidhe Dé. 12(Agus chonnaic sé an fear d’ar b’ainim Ananías agus é ag teacht isteach ag triall air agus ag cur a láimhe air chun radhairc a thabhairt dó.) 13Ach d’fhreagair Ananías: A Tighearna, d’airigheas i dtaobh an fhir sin, ó n‑a lán, méid na n‑olc atá déanta aige do d’naoimh i n‑Ierúsalem: 14Agus tá úghdarás anso aige ó uachtaránaibh na sagart chun na ndaoine a ghlaodhann ar t’ainimse do ghabháil. 15Dubhairt an Tighearna leis: Imthigh ort, óir is árthach toghtha an fear san agamsa chun m’ainime bhreith i láthair geinte agus ríghthe agus clainne Israéil. 16Mar taisbeánfadsa dhó cad iad na néithe móra atá le fulang aige ar son m’ainime. 17Agus d’imthigh Ananías agus chuaidh sé isteach sa tigh agus chuir sé a lámh air agus dubhairt sé: A Shaul, a bhráthair, an Tighearna Íosa a thaisbeáin é féin duit ar an slígh agus tu ag teacht, do chuir sé mise cughat ionus go bhfeicfá agus go líonfí de’n Spioraid Naomh thu. 18Agus láithreach do thuit mar bheadh gáinní d’á súilibh agus fuair sé a radharc agus d’eirigh fé agus do baisteadh é. 19Agus chaith sé bia agus tháinig neart dó. Agus d’fhan sé raint laethanta i bhfochair na ndeisgiobul a bhí i nDamascus.
[ 314 ]20Agus láithreach, ins na sinanógaibh, bhí sé ag seanmóin i dtaobh Íosa, gur b’ é Mac Dé é. 21Agus bhí uathbhás ar a raibh ag éisteacht leis, agus deiridís: Nách é seo an fear a bhí ag déanamh íde i n‑Ierúsalem ar an muinntir a ghlaodhadh ar an ainim sin, agus nách é gnó a thug anso é ná chun iad do bhreith leis gabhtha ag triall ar uachtaránaibh na sagart? 22Ach bhí Saul ag neartú go mór agus é ag cur na n‑Iúdach ar mearaídhe, a raibh i nDamascus díobh, toisg é bheith ghá dheimhniú gur b’ é sin ar Críost.
23Agus nuair a bhí a lán laethanta caithte dhein na Iúdaígh a bheartú, do thoil a chéile, go marbhóchaidís é. 24Ach do fuair Saul eólus ar iad a bheith ar a thí. [52]Agus bhí lucht cimeádta acu ar na geataíbh do ló agus d’oidhche, chun go marbhóchaidís é. 25Ach do thóg na deisgiobuil é sa n‑oidhche agus cuireadar síos de dhruim an fhalla é i gciseán. 26Agus tháinig sé go Ierúsalem agus mheas sé dul leis na deisgiobuil, ach bhí eagla acu go léir roimis agus ní chreidfidís gur dheisgiobul é. 27Ach do thób Barnabas é agus do rug sé ag triall ar na h‑Aspoil é agus d’innis sé dhóibh conus mar a chonnaic sé an Tighearna ar an slígh agus gur labhair sé leis, agus conus mar a dhein sé obair chalma i n‑ainim Íosa, i nDamascus. 28Agus bhí sé ’n‑a bhfochair, ag gabháil amach agus ag gabháil isteach i n‑Ierúsalem agus obair chalma aige ’á dhéanamh i n‑ainim an Tighearna. 29Do labhradh sé mar an gcéadna leis na geintibh agus bhíodh sé ag díospóireacht leis na Gréagaigh; agus bhíodar san a d’iarraidh é chur chun báis. 30Fuair na bráithre an nídh sin amach agus do rugadar go Caesaréa é agus chuireadar as san go Tarsus é.
31Agus bhí síothcháin ag an eaglais ar fuid Iúdaéa goléir agus rt fuid Ghaililí agus Shamaría, agus bhí sí ag dul ar aghaidh ag gluaiseacht i n‑eagla an Tighearna, agus í dá líonadh le sólás an Spioraid Naoimh. 32Agus do thárla, nuair a bhí Peadar ag tabhairt a chuard sa tímpal ortha, go dtáinig sé chun na naomh a bhí ’n‑a [ 315 ]gcomhnuíghe i Lidda. 33Agus fuair sé sa n‑áit sin duine d’ár bh’ainim Énéas, a bhí gan lúth a ghéag agus a bhí ar a leabaidh ar feadh ocht mblian. 34Agus dubhairt Peadar leis: A Énéis, tá an Tighearna Íosa Críost ag tabhairt sláinte dhuit. Eirigh agus córuigh do leabaidh! Agus d’eirigh sé láithreach. 35Agus chonnaic muinntir Lidda go léir é agus muinntir Sharóna, agus d’iompuighdar chun an Tighearna.
36Agus bhí i n‑Ioppé bandeisgiobul agus Taibíta ab ainim di, nú, ar mhíniú, Dorcas. Agus bhí a lán deagh-gníomhartha agus a lán déarca aici sin ’á dhéanamh. 37Agus do thárla ins na laethibh sin gur buaileadh breóite í agus go bhfuair sí bás. Agus do níghdar í agus chuireadar sa tseómra uachtarach í. 38Ach, ó bhí Lidda cómhgarach do Ioppé agus gur airigh na deisgiobuil Peadar a bheith sa n‑áit sin, chuireadar beirt fhear chuige ’ghá rádh leis: Ná déin ríghneas gan teacht ag triall orainn. 39Agus d’eirigh Peadar agus tháinig sé leó. Agus nuair a tháinig sé ann do rugadar suas é go dtí an seómra mór, agus bhí na baintreacha ’n‑a seasamh ’n‑a thímpal agus iad ag sile deór agus iad ag taisbeáint na gcótaí agus na mball éadaigh dó a dheineadh Dorcas dóibh. 40Annsan do chuir Peadar na daoine go léir amach as an seómra agus do leig sé é féin ar a ghlúinibh agus dhein sé úrnuighthe, agus d’iompuigh sé chun an chuirp agus dubhairt sé: A Thaibíta, eirigh! Agus d’osgail sisi a súile agus chonnaic sí Peadar agus d’eirigh sí aniar. 41Agus thug sé a lámh di agus chuir sé ’n‑a seasamh í. Agus do ghlaoidh sé isteach na naoimh agus na baintreacha agus thug sé suas dóibh í ’n‑a beathaidh. 42Ansan do h‑innseadh é ar fuaid Ioppé go léir agus do chreid a lán daoine sa Tighearna. 43Agus do thuit amach gur fhan sé mórán laethanta i n‑Ioppé, i dtigh fir gur b’ ainim dó Símón, fear leathair do leasú.
[ 316 ]
Caibidiol X.
Cornélius d’á ghlacadh isteach sa n‑Eaglais. Aisling Peadair.
1Ach bhí i gCaesaréa fear n‑ar b’ ainim dó Cornélius, taoiseach céad ar an mbuidhin airm ar a dtugtar an Eadáileach, 2Fear diadha n‑a raibh eagla Dé air féin agus ar a theaghlach, do thugadh mórán déarca uaidh do sna daoine, agus a bhíodh ag guidhe Dé coitchianta.
3Do chonnaic an fear san, i n‑aisling, go soiléir, tuairim an naomhadh tráth sa lá, aingeal ó Dhia ag teacht chuige isteach, agus dubhairt an t‑aingeal leis: 4A Chornélius! Agus dubhairt seisean, agus é ag féachaint air agus eagla mór air: Cad é sin, a Thighearna? Agus dubhairt sé leis: Taid t’úrnuighthe agus do dhéirc imighthe suas, i gcuímhne, i láthair Dé. 5Agus anois cuir fir go Ioppé agus glaoidh chughat Símón, ar a dtugtar Peadar. 6Tá sé ar lóisdín i dtigh Shímóin, fear leasuighthe leathair, n‑a bhfuil a thigh ar bruach na faraige; neósfaidh sé sin duit cad ’tá le déanamh agat. 7Agus nuair a d’imthigh an t‑aingeal, a bhí ag cainnt leis, do ghlaoidh sé chuige beirt d’á theaghlach féin agus fear airm n‑a raibh eagla an Tighearna air, daoine a bhí úmhal dó. 8Agus d’innis sé dhóibh gach nídh agus chuir sé go Ioppé iad.
9Amáireach a bhí chúghainn, agus iadsan ag cur na slíghe dhíobh agus ag teacht chun na catharac, tuairim an sémhadh tráth, chuaidh Peadar suas i n‑uachtar an tighe chun úrnuighthe dhéanamh. 10Ansan tháinig ocras air agus ba mhian leis bia do chaitheamh. Agus an fhaid a bhíodar ag ollmhú an bhídh dó tháinig támhnéal air. 11Chonnaic sé na flathais ar osgailt agus árthach, mar a bhéadh bairlín ana-mhór agus í d’á leigint anuas, le n‑a cheithre cúinníbh, as na flathais chun an tailimh. 12Agus bhí uirthi an uile saghas ainmhighthe cheithre gcos, agus piastaí, agus éanlaithe an aéir. 13Agus do labhair guth leis: Eirigh, a Pheadair, agus mairbh agus ith! 14Ach dubhairt Peadar: Nár leigidh Dia go ndéanfainn san, a Thighearna, óir níor itheas riamh bia coitchian ná bia neamh-ghlan. 15Agus do labhair an guth airís leis: An [ 317 ]nídh a ghlan Dia ná tabhairse coitchian air! 16Do deineadh san trí h‑uaire as a chéile agus ansan do tógadh an t‑árthach thar n‑ais isteach ins na flathais.
17Agus an fhaidh a bhí Peadar ’ghá bhreithniú i n’ aigne cad é an saghas an radharc san a chonnaic sé, féach, bhí na fir a chuir Coirnélius uaidh ’n‑a seasamh ag an ndorus, ’ghá fhiafraighe cá raibh thigh Shimóin. 18Agus do ghlaodhadar agus d’fhiafraighdar an raibh Símón ar a dtugtar Peadar, ar lóisdín sa tigh. 19Bhí Peadar, ámhthach, ag cuímhneamh ar an aisling agus dubhairt an Spioraid leis: Féach, tá triúr fear ad’ lorg. 20Eirigh, dá bhrígh fin, agus imthigh síos agus gluais leó, óir is mise chuir chúghat iad. 21D’imthigh Peadar síos chun na bhfear agus dubhairt sé: Féach, is mise atá uaibh: Cad chuige go dtánabhair? 22Agus dubhradar-san: Cornélius, an taoiseach céad, fear atá fíoranta úmhal do dhia agus go bhfuil meas mór ag na Iúdaígh go léir air, fuair sé freagra ó aingeal naomhtha ’ghá rádh leis fios a chur ortsa chun a thíghe agus éisteacht le cainnt uait. 23Do rug sé isteach iad ansan i gcóir na h‑oidhche. Agus d’eirigh sé amáireach a bhí chúghainn agus ghluais sé i n‑aonfheacht leó, agus chuaidh raint de sna bráithribh ó Ioppé le n‑a cois.
24Chuaidh sé isteach i gCaesaréa an lá ’n‑a dhiaidh san, agus bhí Cornélius ag feitheamh leó agus a ghaolta agus a cháirde cruinnighthe aige. 25Agus do thárla nuair a tháinig sé isteach go dtáinig Cornélius ’n‑a choinnibh agus gur shléacht sé agá chosaibh ghá onórú. 26Ach do thóg Peadar suas é agus dubhairt sé: Eirigh! Duine iseadh mise féin, leis. 27Agus táinig sé isteach sa thigh agus é ag cainnt leis, agus fuair sé an mhórchuid daoine cruinnighthe istigh.
28Agus dubhairt sé leó: Is eól daoíbhse conus mar is urghráin d’fear Iúdach baint ná comhluadar a dhéanamh le cine iasachta, ach do thaisbeáin Dia dhómhsa gan coitchian ná neamhghlan a thabhairt ar aon duine. 29Dá bhrígh sin, cómh luath agus a cuireadh fios orm thánag gan stad. Fiafraighim, uime sin, cad chuige gur chuiteabhair fios orm?
30Agus dubhairt Cornélius: Cheithre lá ó shin, go dtí [ 318 ]an uair seo, bhíos am thigh um an naomhadh tráth agus me ag guidhe, agus féach, do sheasaimh fear ar m’agaidh amach agus éadach geal air agus dubhairt sé: 31A Chornélius, tá éistithe le d’ ghuidhe aguf tá cuimhne ar do dhéirc i láthair Dé. 32Cuir fios go Ioppé, dá bhrígh sin, ar Shímón ar a dtugtar Peadar: tá sé ar lóisdín i dtigh Shímóin, an fear leasuighthe leathair, i n‑aice na faraige. 33Ansan do chuireas fios ortsa láithreach agus is maith an teacht agatsa é. Agus táimíd go léir anso anois ad láthair chun éisteacht le gach uile nídh a dh’órduigh Dia dhuit.
34Ansan d’osgail Peadar a bhéal agus dubhairt sé: Is léir dom le fírinne ná féachann Dia do [53]phearsain seachas pearsa, 35Ach go bhféachann sé do’n t‑é sin, ins gach cine, ’na mbíonn a eagla air agus a dheineann fíoraontacht.[* 11] 36Do chuir Dia an briathar chun clainne Israéil, ag fógairt síothchána tré Íosa Críost, (siné is Tighearna ar gach uile nídh): 37Is eól daoibhse an focal a labhradh ar fuid Iúdaéa go léir, [54]óir do thusnuigh sé ó Ghaililí tar éis an bhaiste a chraobhsgaoil Eóin: 38Íosa ó Nasaret: chonus mar do ong Dia é leis an Spioraid Naomh agus le cómhacht, agus gur ghluais sé ag déanamh tairbhthe agus ag leigheas na ndaoine a bhí fé annsmacht an diabhail, toisg Dia bheith leis. 39Agus if fínnithe sinne ar gach nídh dár dhein sé i gcrích na nIúdach agus i n‑Ierúsalem, gur cuireadh chun báis é ’dhá chrochadh ar an gcrann. 40Agus do thóg Dia ó’n mbás é an treas lá agus thug sé le feisgint [ 319 ]é, 41Ní do’n phobul go léir, ach d’fhínnithibh a bhí ceapaithe ag Dia roim ré: dúinne, a chaith bia agus deoch i n’fhochair rar éis eirighthe dhó ós na mairbh. 42Agus d’órduigh sé dhúinn craobhsgaoile dhéanamh do sna daoine, agus fiadhnaise dhéanamh air gur b’é féin atá ceapaithe ag Dia chun bheith ’n‑a bhreitheamh ar bheóibh agus ar mharbhaíbh. [55]43Is air seo a dheinid na fáidhe go léir fiadhnaise, gur i n’ainim-sean atá maitheamhnachus peacaí le fághail ag gach aoinne a chreideann ann.
44An fhaid a bhí Peadar ag rádh na cainnte sin do thúirling an Spioraid Naomh ar a raibh ag éisteacht leis an mbriathar. 45Agus lucht an tímpallghearrtha a tháinig i n‑aonfeacht le Peadar, bhí uathbhás ortha a rádh gur tháinig grásta an Spioraid Naoimh ar na geintibh. 46Mar bhíodar ag éisteacht leó ag labhairt na dteangthacha agus ag móradh Dé. 47Ansan d’fhreagair Peadar: An féidir d’aoinne an t-uisge chimeád uainn sar a mbaistfí na daoine seo atá tar éis an Spioraid Naoímh a ghlacadh chómh maith linn féin? 48Agus d’órduigh sé iad do bhaiste i n‑ainim an Tighearna Íosa Críost. Ansan d’iarradar air fainmhaint ’n‑a bhfochair raint laethanta.
Caibidiol XI.
Peadar ghá thaisbeáint go raibh an ceart aige ’á dhéanamh nuair a bhí sé ag glacadh na ngeinte isteach sa n‑Eaglais. Iompódh a lán i n‑Antioch.
1Agus d’airigh na h‑Aspoil agus na bráithre a bhí i n‑Iúdaéa gur ghlac na geinte, leis, briathar Dé. 2Ansan nuair a chuaidh Peadar suas go Ierúsalem bhí lucht an tímpallghearrtha ag aighneas leis, 3Agus deiridís: Cad chuige dhuit dul ameasg daoine gan tímpallghearradh ortha agus bia chaitheamh n‑a bhfochair? 4Agus thusnuigh Peadar agus d’innis sé an sgéal dóibh tríd síos, mar seo.
5Bhíos i gcathair Ioppé ag déanamh urnuighthe agus [ 320 ]tháinig támhnéal orm agus chonnac aisling, árthach mar bheadh bairlín mhór d’á leigint anuas as na flathais le n‑a cheithre cúinníbh, agus tháinig an bhairlín am’ aice. 6Agus d’fhéachas isteach inti ’ghá breithniú agus chonnac ainimighthe cheithre gcos an domhain agus beithidhigh agus piastaí agus éanlaithe an aéir. 7Ansan d’airígheas guth ’ghá rádh liom: Eirigh, a Pheadair, mairbh agus ith! 8Agus dubhart: Ní dhéanfadh, a Tighearna, óir níor chuaidh bia coitchian ná bia neamh-ghlan am béalfa riamh fós. 9Agus d’fhreagair an guth as na flathais an tarna h‑uair: An nídh a ghlan Dia, ná tabhairse coitchian air! 10Do deineadh an méid sin trí h‑uaire as a chéile agus ansan do tógadh na neithe go léir suas ins na flathais airís. 11Agus le n‑a linn sin siúd ag an dtigh ’na rabhas triúr fear a cuireadh ag triall orm a’ Caesaréa. 12Agus dubhairt an Spioraid Naomh liom dul leó gan cheist orm. Agus chuaidh an seisear bráthar so le m’chois, agus chuamair isteach i dtigh an fhir. 13Ansan d’innis seisean dúinn conus mar a chonnaic sé, ’n‑a thigh féin, aingeal ’n‑a sheasamh, agus go ndubhairt an t‑aingeal leis: Cuir fios go Ioppé ar Shímón ar a dtugtar Peadar, 14Agus labharfaidh sé leat cainnt a saorfaidh thu féin agus do theaglach go léir. 15Ansan nuair a thusnuigheas ar chainnt do thúirling an Spioraid Naomh ortha fé mar a thúirling sé orainne i dtusach. 16Agus chuimhnigheas ar fhocal an Tighearna, mar adubhairt sé: [56]Dhein Eóin baiste le h‑uisge ach baistfar sibhse leis an Spioraid Naomh. 17Dá bhrígh sin, má thug Dia dhóibhsin an grásta céadna a thug sé dhúinne nuair a chreideamair sa Tighearna Íosa Críost, cia’r bh’é mise go bhfeadfainn cosg a chur le Dia?
18Nuair airighdar an méid sin d’éisteadar, agus thugadar glóire do Dhia agus dubhradar: Seadh ach tá aithríghe chun na beatha tabhartha ag Dia do sna geintibh féin.
19Agus na daoine úd a sgaipeadh mar gheall ar an dtrioblóid i dtaobh Stiopháin do shiubhladar chómh fada le Phoenicé agus le Cuprus agus le h‑Antioch, [ 321 ]gan an focail do labhairt le h‑aoinne ach le Iúdaígh amháin. 20Ach bhí cuid acu agus Cupriánaigh ab eadh iad agus Curénéacha, agus nuair a chuadas isteach i n‑Antioch bhídís ag cainnt leis na Gréagaigh féin ag tabhairt eóluis ar an dTighearna Íosa dhóibh. 21Agus bhí lámh Dé leó agus do h‑iompuigheadh cuid mhór daoine chun creidimh an Tighearna.
22Ansan do tháinig tuairisg na neith sin chun a gcluas do lucht na h‑eagailse a bhí i n‑Ierúsalem agus chuireadar Barnabas go h‑Antioch. 23Tháinig sé agus chonnaic sé an grásta ó Dhia agus bhí áthas mór air agus thug sé cómhairle do sna daoine go léir bheith seasamhach ’n‑a gcroidhe agus leanmhaint do’n Tighearna. 24Óir fear fóghanta b’eadh é a bhí lán de’n Spioraid Naomh, agus de chreideamh. Agus do tugadh cuid mhór daoine chun an Tighearna.
25Ansan do chuaidh Barnabas go Tarsus ag lorg Saul agus nuair a fuair sé é thug sé leis go h‑Antioch é. 26Agus thugadar bliain iomlán i gcómhluadar na h‑eagailse ann, agus dheineadar pobal mór do theagasg, i dtreó gur i n‑Antioch a tugadh ar dtúis Críostaidhthe ar na deisgiobuil.
27Agus ins na laethibh sin do tháinig fÁidhí ó Ierúsalem go h‑Antioch. 28Agus d’eirigh duine acu san d’ár bh’ ainim Agabus agus thug sé le tuisgint, ó’n spioraid, go raibh gortha mór le teacht ar an saoghal go léir, agus do tháinig san fé Chlaudius. 29Agus do bheartuigh na deisgiobuil, gach aoinne do réir a ghustail, cabhair a chur ag triall ar na bráithre a bhí ’n‑a gcómhnuighe i nIúdaéa. 30Agus dheineadar san. Chuireadar an chabhair chun na seanóirí le Barnabas agus le Saul.
Caibidiol XII.
Géarleanmhaint Héróid. Peadar dá fhuasgailt ag aingeal. Pionós ar Héród.
1Le linn na h‑aimsire céadna do chuir Héród, an rí, a lámha chun uilc a dhéanamh ar chuid de mhuinnrir na h‑eagailse. 2Agus do mhairbh sé Séamus, dritháir Eóin, le claidheamh.
[ 322 ]3Ansan, nuair a chonnaic sé gur thaithn an gníomh san leis na Iúdaígh cheap sé Peadar leis do ghabháil. I laethibh an aráin gan giost ab eadh é ámhthach. 4Do ghaibh sé é agus chuir sé i bpríosún é agus chuir sé cheithre ceathrair de lucht airm ’ghá chimeád, chun go dtabharfadh sé i láthair an phobuil é tar éis na cásga.
5Ansan bhí Peadar sa phríosún, fé chimeád, ach bhí úrnuighthe ag dul suas chun Dé ar a shon, gan stad, ó’n eaglais go léir.
6Agus nuair a bhí Héród chun é tabhairt os cómhair na ndaoine, bhí sé an oidhche chéadna san ’n‑a luighe idir bheirt lucht airm, agus é ceangailte le dhá shlabhra, agus bhí lucht cimeádta lasmuich de’n dorus ag cimeád an phríosúin. 7Agus féach, do sheasaimh aingeal ó’n d‑Tighearna i n‑aice leis, aguf do las solus sa tseómra, agus do bhuail an t‑aingeal sa chliathán é agus dúisigh sé é, aguf dubhairt sé: Eirigh d’urchar! 8Agus do thuit na slabhraí d’á lámhaibh. Agus dubhairt an t‑aingeal leis: Cuir umat do chrios agus do bhróga. Agus do dhein. Agus dubairt sé leis: Cuir umat do bhrat agus lean me. 9Agus bhí sé ’ghá leanmhaint amach, agus ní raibh ’fios aige gur bh’fhíor gur b’aingeal a bhí ’ghá dhéanamh; ach is amhlaidh a cheap sé gur bh’ailting a bhí aige dá fheisgint. 10Agus cuadar thar an gcéad lucht faire agus thar an tarna lucht faire, agus thánadar chun an gheata iarainn, an geata chun na catharach, agus d’osgail an geata uaidh féin dóibh. Chuadar amach agus shiúbhluigheadar aon tsráid amháin, agus ansan d’imthigh an t‑aingeal go h‑obann uaidh.
11Ansan do tháinig Peadar chuige féin agus dubhairt sé: Tá fhios agam anois og fíor gur b’é an Tighearna do chuir a aingeal chugham ’am fhuasgailt a’ láimh Héróid agus ó gach nídh ’na bhfuil an pobul Iúdach ag súil leis. 12Ansan, as a mhachtnamh, tháinig sé chun tighe Mháire, máthair Eóin ar a dtugtí Marcus, aguf bhí mórán daoine cruinnighthe ann agus iad ag déanamh úrnuighthe. 13Bhuail sé cómhla an doruis. Tháinig amach, ’ghá fhreagairt, cailín ’nar bh’ainim di Rodé. 14Agus d’aithin sí guth Pheadair, agus le méid an áthais a bhí uirthi níor osgail sí an dorus ach do rith sí isteach agus [ 323 ]d’innis sí go raibh Peadar ag an ndorus. 15Dubhradar-san léi: Ar buile ataoí. Ach dubhairt sisi gur bh’fhíor é. Agus dubhradar-san: Isé a aingeal atá ann. 16Ach do lean Peadar ag bualadh. Ansan nuair osgaladar agus chonnacadar é bhí uathbhás ortha. 17Ach do bhagair sé le n‑a láimh ortha éisteacht, agus d’innis sé dhóibh conus a thug Dia amach as an bpríosún é, agus dubhairt sé: Innis na neithe sin do Shéamus agus do sna bráithribh! Agus chuaidh sé amach agus d’imthigh sé go h‑áit eile.
18Nuair a tháinig an lá bhí céimighrádh[* 12] nár bheag imeasg na saighdiúirí i dtaobh cad a bhí imighthe ar Pheadar. 19Agus nuair a dh’iarr Héród é agus ná raibh sé le fághail chuir sé ceistiú ar an lucht cimeádta agus d’órduigh sé iad do chur chun báis, agus d’imthigh sé síos ó Iúdaea go Caesaréa agus d’fhan sé ann.
20Agus bhí fearg air chun muinntire Tuíre agus chun muinntire Shídón. Thánadar-san ámhthach, do thoil a chéile, ag triall air, agus dheineadar muinntearthas le Blastus, fear seómra an rí, agus d’iarradar síothcháin, toisg a dtír féin a bheith d’á chothú ó’n rí. 21Ansan, lá a bhí ceapaithe chuige, bhí Héród ’n‑a shuidhe sa tsuidhe breithe agus éadach ríoghdha uime agus dhein sé óráid dóibh. 22Agus deireadh na daoine, ’ghá moladh: Ní guthana ó dhuine iad ach guthana ó dhia éigin. 23Ansan, láithreach bonn, do bhuail aingeal an Tighearna é, toisg nár thug sé an onóir do Dhia, agus dhein bró phiastaí dhé agus iad ’á dh’ithe, agus fuair sé bás.
24Agus d’fhás briathar an Tighearna agus do méaduigheadh é.
Agus tháinig Barnabas agus Saul thar n‑ais ó Ierúsalem [57]nuair a bhí a bhfrithálamh déanta acu, agus thugadar leó Eóin ar a dtugtí Marcus.
[ 324 ]
Caibidiol XIII.
Saul agus Barnabas d’á gcur amach ag an Spioraid Naomh. Seanmóiniú acu ’a dhéanamh i gCuprus agus i n‑Antioch Phisidia.
1Ach bhí sa n‑eaglais, a bhí i n‑Antioch fáidhí agus teag asgóirí, ar a raibh Barnabas agus Símón, ar a dtugtí Símón Dubh, agus Lúcius an Curénach agus Manachen, cómhdhalta Héróid an tetrarc, agus Saul. 2Agus bhíodar ag déanamh gnótha an Tíghearna agus ag déanamh trosgaidh agus dubhairt an Spioraid Naomh leó: Deighlighidh chugham Saul agus Barnabas chun na h‑oibre d’á bhfuilid glacaithe agam. 3Ansan do dheineadar trosgadh agus úrnuighthe agus chuireadar a lámha ortha-san agus chuireadar chun siúbhail iad.
4Agus fé sheóladh an Spioraid Naoimh chuadar-san go Seleúcia, agus as san, ar faraige, go Cuprus. 5Agus nuair a thánadar go Salamis bhíodar ag craobh-sgaoile bréithir Dé i sinagógaibh na n‑Iúdach. 6Agus bhí Eóin acu sa tseirbhís, leis. Agus nuair a bhí an t‑oileán go léir siúbhalta acu chómh fada le Paphos, fuaradar draoi áirithe, fáidh fallsa. Iúdach gur bh’ainim dó Bar-Iésus. 7Agus bhí sé i bhfochair an phróchonsuil, Sergius Paulus, fear ciallmhar. Chuir sé sin fios ar Bharnabas agus ar Shaul mar ba mhian leis briathar Dé do chloisint. 8Ach bhí Elimas, an draoi, (óir is mar sin a mínighthear a ainim) ag cur ’n‑a gcoinnibh, a d’iarraidh an phróchonsuil d’iompáil ó’n gcreideamh. 9Ach bhí Saul, (tá Pól mar ainm air leis), lán de’n Spioraid Naomh, agus d’fhéach sé air. 10Agus dubhairt sé: Ó a fhir atá lán de gach feall agus de gach éitheach, a mhic an diabhail a namhaid gach cirt, ná stadfair de shlighthibh díreacha an Tighearna do chur bun os cionn? 11Ach féach siné lámh an Tighearna anois ort, agus beidh tú ad dhall, agus ní fheicfir ar ghrian, go ceann tamaill. Agus le n‑a linn sin do thuit sgamall air agus doircheacht, agus bhí sé ag cuardach ’n‑a thímpall féachaint an bhfaghadh sé duine thabharfadh a lámh dó. 12Ansan nuair a chonnaic an próchonsul an nídh sin do dhein sé iongna de theagasg an Tighearna agus do chreid sé.
[ 325 ]13Agus chuaidh Pól agus a mhuinntir, ar luing, ó Phaphos go Pergé i bPamphilia. [58]Ach d’imthigh Eóin uatha agus d’fhill sé go Ierúsalem. 14Ach do chuaidh an chuid eile ar aghaidh tré Pergé agus thanadar go h‑Antioch i bPisidia agus chuadar isteach sa tsinagóig lá na sabbóide agus shuidheadar ann. 15Agus nuair a bhí leigheadh na dlíghe agus na bhfáidh déanta chuir uachtarám na sinagóige teachtaireacht chúcha ’ghá rádh: A fheara, a bhráithre, má tá agaibh aon chainnt teagaisg do’n phobul abraidh í.
16Ansan d’eirigh Pól agus bhagair sé ciúnas le n‑a láimh agus dubhairt sé:
A fheara de shliocht Israéil, agus sibhse go bhfuil eagla Dé oraibh éistidh liom! 17Do thoigh Dia an tsleachta so Israéil ár n‑aithreacha agus d’árduigh sé an pobul nuair a bhíodar ’n‑a gcómhnuighe [59]i dtalamh na h‑Éigipte agus thug se amach as an áit sin iad le [60]láimh chómhachtach. 18[61]Agus chuir sé suas le n‑a mbéasaibh ar feadh dachad blian sa bhfásach. 19Agus d’ídigh sé seacht gcineacha i dtalamh Chanaan agus [62]do rainn sé ortha-san a gcuid tailimh á chur ar chrannaibh. 20[63]Agus ’n‑a dhiaidh san, tímpall cheithre chéad agus caogad blian, thug sé bhreitheamhain dóibh, go dtí Samuél fáidh. 21Ansan [64]d’iarradar rí agus thug Dia dhóibh Saul mac Chis, fear de threibh Bheniamín, ar feadh dachad blian. 22[65]Ansan do chuir sé an fear san i leith taoibh agus thóg sé suas chúcha Dáibhid ’n‑a rí, agus thug sé teistiméireacht air nuair a dubhairt sé: [66]Tá Dáibhid mac Iesse fághalta agam, fear do réir mo chroidhe féin, fear a cómhlíonfaidh gach nídh is toil liom. 23A’ síol an fhir sin, [67]do réir na geallamhna, tá Slánuightheóir tabhartha ag Dia d’Israél, ’sé sin Íosa. 24[68]Agus roime n‑a theacht san do chraobhsgaoil Eóin baiste chun aithríghe do phobul Israéil go léir. 25Agus nuair a bhí Eóin ag cómhlíonadh a chuarda dubairt sé: [69]Ní mise an t‑é [ 326 ]is dóigh libh is mé, ach féach tá ag teacht am dhiaidh an t‑é nách fiú me bróga a chos do sgaoile.
26A fheara, a bhráithre, a shliocht sleachta Ábrahaim, agus an méid agaibh ar a bhfuil eagla Dé, is ag triall oraibhse do cuireadh briathar an tslánuighthe seo! 27Óir níor aithin muinntir Ierúsalem é, agus níor aithin uaisle Ierúsalem é, ná guthana na bhfáidh, bíodh go léightear iad gach sabbóid, agus thugadar breith air agus chómhlíonadar guthana na bhfáidh. 28Agus bíodh ná fuaradar aon choir ann [70]d’iarradar ar Phílát go leogfí dhóibh é chur chun báis. 29Agus nuair a bhí gach nídh d’á raibh sgríobhtha ’n‑a thaobh cómhlíonta acu thógadar anuas de’n adhmad é agus chuireadar i leacht é. 30[71]Ach do thóg Dia ós na mairbh é an treas lá, 31agus bhí sé d’á fheiscint ar feadh mórán laethanta ag an muinntir a táinig le n‑a chois ó Ghaililí go Ierúsalem, agus atá go dtí anois ’n‑a bhfínnithe dhó i láthair daoine. 32Agus táimíd ’á chur i n‑iúil daoibhse cad í an gheallamhaint a tugadh d’ár n‑aithreachaibh, 33Agus conus mar atá an gheallamhaint sin cómhlíonta ag Dia d’ár sliocht, mar gur aithbheódhaigh sé Íosa, do réir mar atá sgríobhtha sa tarna sailm: [72]Is tusa mo mhac, do gheineas-sa thu an lá so. 34Ach i dtaobh a tógáilt ós na mairbh gan casadh aige airís ar chlaochlódh, dubhairt sé mar seo: [73]Tabharfad daoibh na neithe naomhtha dílse is le Dáibhid. 35Agus is uime sin a deir sé i n‑áit eile mar an gcéadna: [74]Ní cheadóchair do t’ Aon Naomhtha claochlódh a d’fheiscint. 36Óir, nuair a bhí a ghnó déanta ag Dáibhid, do réir thoile Dé, ’n‑a gheinealach féin, do [75]chodail sé agus do cuireadh i dteannta a aithreacha é, agus chonnaic sé claochlódh. 37Ach an t‑é a thóg Dia ós na mairbh ní fheacaidh sé claochlódh.
38Bíodh a fhios agaibh, dá bhrígh sin, a fheara a bhráithre, gur tríd sin a fhógarthar daoibhse maitheamhnachas peacaí, agus (fuasgailt) ós na neithe ná féadfadh fíoraontacht a thabhairt daoibh i ndlighe Mhaoise. 39Sa [ 327 ]duine seo gheibheann gach aoinne, a chreideann, fíoraontacht. 40Seachnaid, d’á bhrígh sin, sar a’ dtiocfadh oraibh an rud adeirtear ins na fáidhibh: 41[76]Féachaidh, a lucht an neamhshuime, agus deinidh iongna, agus éagaidh, óir tá obair agamsa d’á oibiriú i nbhúr laethibhse, obair ná creidfidh sibhse, má ínnseann aoinne dhaoibh é.
42Agus nuair a bhíodar ag imtheacht amach d’iarradar ortha an chainnt sin do labhairt leó sa tsabbóid a bhí chughainn. 43Agus nuair a dísgaoileadh an tsinagóg, do lean a lán de sna Iúdaígh, agus de sna daoine iasachta bhí diadha, Pól agus Barnabas, agus do chabhruigheadar-san leó agus chómhairlígheadar dóibh leanmhaint i ngrásta Dé.
44An tsabbóid a bhí chughainn tháinig an chathair go léir, nách mór, chun éisteacht le briathar Dé. 45Ansan nuair a chonnaic na Iúdaígh na sluaighte do líonadar d’fhormad agus bhíodar ag bréagnú na cainnte a deireadh Pól, go diamhasluightheach. 46Ansan dubhairt Pól agus Barnabas, go dána: Is libhse nár bhfoláir dúinn briathar Dé do labhairt ar dtúis; ach ó dhiúltuigheann sibh dó, agus nách fiú sibh, do réir bhúr mbreithe féin, beatha síoruidhe dh’fhághail, táimídne, féach, ag iompáil chun na ngeinte. 47Óir seo mar a dh’órduigh an Tighearna dhúinn: [77]Chuireas tu mar sholus do sna geintibh, ionuf go mbeitheá ad ádhbhar slánuighthe go dtí imeall an domhain. 48Nuair airigh na geinte an nídh sin bhí áthas ortha agus bhíodar ag tabhairt glóire do bhriathar Dé, agus do chreid an méid acu a bhí roimh-órduighthe chun na beatha síoruidhe.
49Agus do leathadh briathar an Tighearna tríd an ndúthaigh go léir. 50Ach do shéid na Iúdaígh fé sna mnáibh diadha onóracha agus fé uaislibh na catharach agus mhúsgladar géarleanmhaint ar Phól agus ar Bharnabas agus chomáineadar as an dtír iad. 51[78]Agus dheineadar-san ceó a gcos do chrothadh ’n‑a gcoinnibh agus thánadar go h‑Icónium. 52Agus do líonadh na deisgiobuil le sólás agus leis an Spioraid Naomh.
[ 328 ]
Caibidiol XIV.
Pól agus Barnabas ag seanmóiniú i n‑Icónium agus i Listra. Cláiríneach ’á leigheas. Daoine ghá mheas gur déithe iad. Gabhtar do chlochaibh ar Phól. Deinid siad seanmóiniú i nDerbé agus i bPergé.
1Agus do thuit amach i n‑Icónium go ndeaghadar isteach i n‑aonfheacht i singagóig na nIudach agus gur dheineadar cainnt, i dtreó gur chreid sluagh líonmhar de sna Iúdaígh agus de sna Gréagaigh. 2Ach na Iúdaigh a bhí díchreideamhach, do ghríosadar agus do shéideadar suas chun feirge aigne na ngeinte i gcoinnibh na mbráithre. 3Ach d’fhanadar mórán aimsire ann ag obair, agus a mainghín as an dTighearna, agus é ag déanamh fiadhnaise ar bhriathar a ghrásta, ag cur mírbhúiltí uathbhásacha d’á ndéanam le n‑a lámhaibh. 4Bhí muinntir na catharach deighilte, ámhthach, cuid acu ag gabháil leif na Iúdaígh agus cuid acu ag gabháil leis na h‑Aspuil. 5Agus d’eirigh fuadar fé sna geintibh agus fé sna Iúdaígh, agus fé sna h‑uachtaráin, chun iad do tharcuisniú agus gabháil do chlochaibh ortha, 6Agus thuigeadar (an nídh sin) agus do theitheadar go Listra agus go Derbé, dhá chathair i Licaónia, agus go dtí an rír go léir mór-thímpall, agus bhíodar ag craobh-sgaoile an tSoisgéil sa n‑áit sin.
7Agus bhí duine i Listra, n‑a shuídhe, agus é gan lúth a chos ó fhág sé bruinn a mháthar, agus níor shiúbhluigh sé riamh. 8D’airigh an duine sin Pól ag cainnt. Agus d’fhéach Pól air agus chonnaic sé go raibh aige creideamh chun a shlánuighthe, 9Agus dubhairt sé do ghuth árd: Eirigh ad seasamh ar do chosaibh! Agus do léim sé ’n‑a seasamh agus shiúbhluigh sé.
10Agus nuair a chonnaic na daoine cad a bhí déanta ag Pól d’árduigheadar a nglór agus dubhradar, as Licaóinis: Táid na déithe, i riochtaibh daoine, tagaithe anuas chúgainn. 11Agus thugadar Iúpiter ar Bharnabas agus Mercurí ar Phól mar is aige bhí buadh cainnte. 12Agus bhí sagart le Iúpiter lasmuich de’n chathair agus thug sé leis tairbh agus coróinneacha, ar aghaidh an geata, chun go ndéanfaidh sé déin agus na daoine [ 329 ]ídhbirt. 13Nuair a dh’airigh na h‑Aspuil, Pól agus Barnabas, an nídh sin do raobadar a gcuid éadaigh agus do léimeadar amach imeasg na ndaoine Agus do liúghadar: 14A dhaoine, cad ab áil libh ’á dhéanamh san? Daoine a gheobhaidh bás, mar sibh féin, iseadh sinne, agus táimíd ’ghá iarraidh oraibh iompáil ó sna neithibh baotha sin ar Dhia atá beó, [79]ó isé chruthuigh neamh agus talamh agus muir agus gach a bhfuil ionta. 15Ins na h‑aimsiribh atá imighthe do leog sé do sna geintibh go léir gluaiseacht ar a slightibh féin. 16Ach fós níor fhág sé é féin gan cur i n‑úil dóibh, óir thugadh sé tabharthaisí ó neamh uaidh, fearthainn agus tráthana torthamhla, agus do líonadh sé ár gcroidhe le bia agus le h‑áthas. 17Agus bíodh gur lábhradar mar sin is ar éigin fhéadadar na daoine do chosg ar ídhbirt a dhéanamh chúcha.
18Ansan, ámhthach, tháinig raint Iúdach agus do mheall adar na daoine agus ghabhadar do chlocaibh i bPól agus tharraigeadar amach as an gcathair é mar mheasadar go raibh sé marbh. 19Ach bhí na deisgiobuil ’n‑a thímpall agus d’eirigh sé agus tháinig sé isteach sa chathair, agus amáireach a bhí chughainn d’imthigh sé féin agus Barnabas go Derbé.
20Agus dheineadar craobhsgaoile sa chathair sin agus thugadar teagasg d’á lán, agus ansan d’fhilleadar go Listra agus go h‑Icónium agus go h‑Antioch, 21Ag neartú aigne na ndeisgiobul agus ’á gcómhairliú chun bheith seasamhach sa chreideamh, mar gur le mórán a dh’fulag nach fuláir dúinn dul isteach i rígheacht Dé. 22Agus do chuireadar sagairt fé ghrádhaibh dóibh ins gach eaglais, agus dheineadar úrnuighthe agus trosgadh, agus ansan thugadar suas do’n Tighearna iad, óir do chreideadar ann. 23Agus d’imthígheadar treasna na Pisidia agus thánadar go dtí Pamphilia, 24Agus do labhradar briathar an Tighearna i bPergé agus chuadar síos go h‑Attalía,
25[80]Agus chuadar as san go h‑Antioch, a luing, an áit as ar tugadh suas iad do ghrásta Dé chun na h‑oibre [ 330 ]a bhí críochnuighthe acu. 26Agus nuair a thánadar ann chruinnigheadar an eaglais agus d’innseadar na neithe móra a dhein Dia tríotha, agus conus mar a dh’osgail sé dorus an chreidimh do sna geintibh. 27Agus d’fhanadar aimsir nár gheárr i bhfochair na ndeisgiobul.
Caibidiol XV.
Aighneas i dtaobh tímpallghearradh. Cinneadh cómhairle Ierúsaleim agus a leitir.
1Agus tháinig daoine áirithe anuas ó Iúdaéa agus bhíodar ag teagasg na mbráithre: Mura ndéanfar tímpallghearradh oraibh (ar siad) do réir dlíghe Mhaoise ní féidir bhúr slánú. 2Chuir Pól agus Barnabas ’n‑a gcoinnibh agus ní go lag é. Ansan do shocaruigheadar ar Pól agus Barnabas, agus raint daoine ó’n dtaobh eile, do dhul go dtí na h‑Aspuil agus na sagairt a bhí i n‑Ierúsalem, i dtaobh an sgéil. 3Ansan do chuir an eaglais chun siubhail iad san agus thánadar tré Phoenicé agus tré Shamaría agus iad ’ghá innsint conus mar a bhí na geinte ag iompáil, agus chuireadar áthas mór ar na bráithribh go léir.
4Agus nuair a thánadar go Ierúsalem bhí fáilte rómpa ag an eaglais agus ag na h‑Aspuil agus ag na seanóiríbh, agus iad ’ghá innsint cad iad na neithe móra a bhí déanta ag Dia tríotha. 5Ach d’eirigh cuid d’aicme na bhFairisíneach, a bhí tar éis an chreidimh a ghlacadh, agus dubhradar: Ní fuláir tímpallghearradh do dhéanamh ortha agus a chur fhiachaibh ortha dlígh Mhaoise chimeád.
6Ansan do tháinig na h‑Aspuil agus na seanóirí i gceann a chéile chun an sgéil sin a bhreithniú. 7Do deineadh mórán aighnis. Ansan d’eirigh Peadar agus dubhairt sé leo: [81]A feara, a bhráithre, is eól daoibh conus mar a dhein Dia toghadh eadrainn fadó gur as mo bhéal-sa do chloisfeadh na geinte briathar an [ 331 ]tSoisgéil agus do ghlacfaidís an creideamh. 8Agus Dia a chíonn an croidhe, thug sé fiadhnaise ’n‑a bhfábhar, mar[82] do thug sé an Spioraid Naomh dóibh fé mar a thug se dhúinne é. 9Agus níor dhein sé aon deifrígheacht idir sinne agus iadsan, mar do ghlan sé a gcroidhe leis an gcreideamh. 10Cad chuige dhaoibh, d’á bhrígh sin, bheith ag tathant ar Dia go gcuirfeadh sé ar mhuinéalaibh na ndeisgiobul cuing nár fhéad ár n‑aithreacha ná sinne a dh’iompar? 11Ach creidimíd go saorfar sinne, agus iadsan mar an gcéadna, tré ghrásta ár dTighearna Íosa Críost.
12Ansan d’fhan na daoine go léir ciúin agus bhíodar ag éisteacht le Pól agus le Barnabas ’ghá innsint cad iad na mírbhúiltí uathbhásacha a bhí déanta ag Dia tríotha féin imeasg na ngeinte.
13Agus nuair éisteadar d’fhreagair Séamus agus dubhairt sé: A fheara, a bhráithre, éistidh liom. 14Tá innste ag Símón conus mar a dh’fhéach Dia ar dtúis ar na geintibh chun go dtógfadh sé asta pobul d’á ainim féin. 15Agus tá cainnt na bfáidh ag teacht isteach leis sin, do réir mar atá sgríobhtha: 16[83]Tar éis na neith sin fillfead agus cuirfead suas airís an tabernacul so Dháibhid atá ar lár, agus deiseóchad a bhfuil briste dhe, agus cuirfead ’n‑a sheasamh airís é, 17I dtreó go loirgeóchaid an chuid eile de sna daoine an Tighearna, agus na geinte go léir, ’na bhfuil m’ainim dá ghlaodhach os a gcionn, adeir an Tighearna agus na neithe sin Aige ’á dhéanamh. 18Tá fios a oibre féin ag an dTighearna ó thusach an tsaoghail. 19Dá bhrígh sin isé mo bhreitheamhantas-sa, gan buaireamh a chur ar na daoine atá iompuighthe chun Dé as na geintibh. 20Ach sgríobhadh chúcha, iad féin a sheachaint ar thruailliú íomhághthach, agus ar dhrúis, agus ar feóil thachtaithe. agus ar fhuil. 21Óir tá ag Maois, ó’n sean-aimsir, i ngach cathair, daoine chun é d’fhógairt ins na sinagógaibh, [84]mar a léightear é gach sabbóid.
22Ansan do shocaruigh na h‑Aspuil agus na seanóirí agus an eaglais go léir air go gcurfí go h‑Antioch, i n‑aonfheacht le Pól agus le Barnabas, Iúdás ar a [ 332 ]dtugtí Barnabas, agus Sílas, fir thosaigh imeasg na mbráithre, 23Agus go gcurfí an sgríbhinn seo ar a lámhaibh:
Ó sna h‑Aspuil, agus ó sna seanóirí, na bráithre, chun na mbráthar ngeinteach atá i n‑Antióch agus i Siria agus i gCilicia, ag beannúghadh dhóibh. 24Toisg gur airígheamair go ndeaghaidh daoine amach uainne agus gur chuireadar buaireamh oraibhse, ag suathadh bhur n‑aigne te neithibh nár órduigheamairne, 25Do thánamair i bhfochair a chéile agus do shocaruígheamair ar fhearaibh do thogha agus do chur chúghaibh i n‑aonfheacht le n‑ár gcáirdibh ionmhuine Barnabas agus Pól, 26Fir a thug a n‑anam ar son ainime ár dTighearna Íosa Críost. 27Tá curtha uainn againn, d’á bhrígh sin, Iúdás agus Sílas agus neosfaid siad san daoibh ó bhéal, na neithe céadna. 28Is toil leis an Spioraid Naomh agus linne gan a thuille ualaigh do chur oraibhse ach an méid seo atá riachtanach .i., 29Ná h‑íosfaidh sibh neithe do h‑ídhbhreadh d’íomhághthibh, ná fuil, ná feóil a tachtadh, agus go staonfaidh sibh ó dhrúis. Má dhéineann sibh an méid sin beidh an sgéal go maith agaibh. Slán libh.[85]
30Ansan do cuireadh iad-san chun siubhail agus chuadar síos go h‑Antioch, agus chruinnígheadar an pobul agus thugadar uatha an sgríbhinn, 31Agus nuair a léigheadh é bhí áthas ortha mar gheall ar an sólás. 32Ach fáidhí ab eadh Iúdás agus Sílas féin agus dheineadar mórán cainnte leis na bráithribh agus thugadar mórán sólás dóibh agus mórán misnigh. 33Ansan d’fhanadar ann rainnt aimsire agus ’n‑a dhiaidh san do chuir na bráithre chun siubhail iad go síothach ag triall ar an muinntir [ 333 ]a chuir uatha iad. 34Ach do shocaruigh Sílas ar fhanmhaint ann agus chuaidh Iúdás i n’aonar thar n‑ais go Ierú salem.
35Agus d’fhan Pól agus Barnabas i n‑Antioch, ag teagasg agus ag craobhsgaoile bréithir an Tighearna, mar aon le mórán eile daoine. 36Ansan, tar éis rainnt laethanta dubhairt Pól le Barnabas: Iompuighmís agus tugaimís cuaird ar na bráithribh, tré sna cath rachaibh go léir ionar chraobhsgaoileamair briathar an Tighearna, féachaint conas atá an sgéal acu. 37Ach ba mhian le Barnabas Eoin, ar a dtugtí Marcus, do bhreith leis. 38Dubhairt Pól, ámhthach, nár cheart dóibh an duine sin a ghlacadh, (mar gur imthigh sé uatha i bPamphilia [86]agus nár chuaidh sé sa n‑obair leó). 39Agus bhí easaontacht ann i dtreó gur sgaradar le n‑a chéile, agus chuaidh Barnabas ar luing go Cuprus agus do rug sé Marcus leis.
40Agus do rug Pól Sílas leis agus ghluais sé chun siúbhait, agus chuir na bráithre fé chomairce ghrásta Dé é. 41Agus shiúbhluigh sé Siria agus Cilicia, ag cur misnigh ar na h‑eagailsíbh, agus ’ghá rádh leó aitheanta na n‑Aspol agus na seanóirí do chimeád.
Caibidiol XVI.
Tugann Pól cuaird na n‑eagailsí. Glaodhtar é chun sean-móinighthe i Macedonia. Sgiúrsáltar é i bhPhilippí.
1Agus tháinig sé go dtí Derbé agus go dtí Listra. Agus féach, bhí sa n‑áit sin deisgiobul dár bh’ ainim Tímoteus, mac do mhnaoi Iúdach n‑a raibh an creideamh aici, agus d’athair gheinteach. 2Thug na bráithre a bhí i Listra agus i n‑Icónium teistiméireacht mhaith ar an bhfear san. 3ba mhian le Pól an fear san do dhul leis féin, agus dhein sé tímpallghearradh air mar gheall ar na Iúdaígh a bhí ins na h‑áiteanaibh sin. Óir dob eól dóibh go léir gur gheinteach a athair. 4Agus ag gabháil [ 334 ]tré sna catharachaibh dóibh thugadar do sna daoine le cimeád na reachta a bhí déanta ag na h‑Aspuil agus ag na seanóirí a bhí i n‑Ierúsalem. 5Agus mar sin bhí na h‑eagailsí d’á ndainginiú sa chreideamh agus ag dul i líonmhaire gach lá.
6Agus nuair a bhíodar ag gabháil tré chrích Phrigia agus Ghalatia do chosg an Spioraid Naomh iad ar bhriathar Dé do labhairt i n‑Ásia. 7Agus nuair a thánadar isteach i Misia chuireadar chun dul isteach i mBitinia ach níor leog Spioraid Íosa dhóibh dul ann. 8Ach tar éis gabháil tré Mhisia chuadar síos go Tróas.
9Agus do taisbeánadh aisling do Phól sa n‑oidhche; fear ó Mhacedonia n‑a sheasamh, agus é ’ghá ghuidhe, agus deireadh sé: Tar anall go Macedonia agus cabhruigh linne. 10Agus nuair a chonnaic sé an aisling do cheapamair láithreach dul go Macedonia mar bhíomair deimhnightheach go raibh glaoidhte ag Dia orainn chun craobhsgaoile déanamh dóibh.
11Chuamair ar luing, ceann Ar aghaidh ó Tróas go dtánamair go Samotrácé, agus go Neápolis an lá ’n‑a dhiaidh san, 12Agus as san go Philippi, príomhchathair sa chuid sin de Mhacedonia agus cathair daoine iasachta. Thugamair rainnt laethanta sa chathair sin, i gcómhairle.
13Agus lá na sabbóide chuamair amach an geata i n‑aice abhan, mar ar samhluigheadh úrnuighthe bheith ar siúbhal, agus do shuidheamair ann agus bhíomair ag cainnt le mnáibh a bhí cruinnighthe ann. 14Agus bhí bean acu agus Lídia ab ainim di agus bhíodh sí ag díol purpuir i gcathair na dTiatírénach, agus bean diadha ab eadh í. D’airigh sí an chainnt agus d’osgail an Tighearna a croidhe chun go n-éistfeadh sí le n‑a raibh ag Pól d’á rádh, 15Agus do baisteadh í féin agus a teaghlach, agus ansan d’iarr sí nídh: Má ’sé bhur meas (ar sise) go bhfuilimse dílis do’n Tighearna tagaid isteach am thigh agus fanaidh ann. Agus chuir sí fhiachaibh orainn dul.
16Agus do thárla, agus sinn ag dul chun úrnuighthe, go dtáinig ar an slighe rómhainn cailín n‑a raibh spior[ 335 ]aid phútónach[* 13] inti. Agus do gheibheadh sí mórán saidhbhris do’n mhuinntir go mba leó í, ag tabhairt feasa uaithi. 17Agus do lean sí Pól agus sinne, agus í ag liúirigh agus deireadh sí: Seirbhísigh do’n árd-Dhia iseadh na fir sin, agus táid siad ag innsint slighe bhúr slánuighthe dhaoibh. 18Bhí sí ’ghá dhéanamh san ar feadh mórán laethanta. Do ghoill san ar Pól agus d’iompuigh sé agus dubhairt sé leis an spioraid: Deirim leat, i n‑ainim Íosa Críost, imtheacht amach aisti. Agus d’imthigh, an uair chéadna.
19Ansan, nuair a chonnaic an mhuinntir go mba leó í go raibh deire le n‑a súil leis an saidhbhreas, do rugadar ar Phól agus ar Shílas agus do thugadar leó iad go h‑áit an mhargaid, i láthair na n‑uachtarán. 20Agus chuireadar i láthair na ngiúistísí iad agus dubhradar: Iúdaígh iseadh na daoine seo, agus táid siad ag cur na catharach tré n‑a chéile orainn. 21Agus tá nós acu dá theagasg nách dleaghthach dúinne a ghlacadh, mar is Rómhánaigh sinn. 22Agus do chruinnigh an pobul ’n‑a gcoinnibh, agus do stracadh a gcuid éadaigh, agus d’órduigh [87]na giúistísi gabháil de shlataibh ortha. 23Agus do buaileadh mórán buillí ortha agus ansan do cuireadh i bpríosún iad, agus dubhradh le fear an phríosúin iad a chimeád go maith. 24Agus nuair a fuair sé sin an t-órdú san do chuir sé sa charcair ba shia isteach iad agus a gcosa daingean i gceap adhmaid.
25I lár na h‑oidhche, ámhthach, bhí Pól agus Sílas ag déanamh úrnuighthe agus ag moladh Dé, agus bhí na príosúnaigh ag éisteacht leó. 26Agus go h‑obann do tháinig luasgadh talmhan i dtreó go raibh fallaí an phríosúin d’á suathadh go bun. Ansan, siúd na geataí go léir ar osgailt agus na ceangalacha sgaoilte de sna phríosúnaigh go léir. 27Do dhúisigh fear cimeádta an phríosúin as a chodhla agus nuair a chonnaic sé dóirse an phríosúin ar osgailt cheap sé go raibh na príosúnaigh imighthe agus tharraig sé a chlaidheamh as a thruail chun é féin a mharbhadh. 28Do liúigh Pól air, ámhthach, do ghuth [ 336 ]árd agus dubhairt sé: Ná dein aon díobháil duit fhéin; táimíd go léir anso. 29D’iarr sé solus agus chuaidh sé isteach agus chaith sé é féin ag cosaibh Phóil agus Shílais, 30Agus thug sé leis amach iad agus dúbhairt sé: A Thighearnaí, cad ’tá le déanamh agam ionus go saorfaí me? 31Agus dubhradar-san: Creid sa Tighearna Íosa agus beidh tú slán, tu féin agus do theaghlach. 32Agus do labhradar briathar an Tighearna leis féin agus le n‑a raibh ’n‑a theaghlach. 33Agus thóg sé iad an tráth céadna de’n oidhche agus do nígh sé a gcneadhacha, agus do baisteadh é féin agus a theaghlach láithreach. 34Agus thug sé isteach ’n‑a thigh féin iad agus chuir sé ’n‑a suidhe chun búird iad, agus bhí gáirdeachas air féin agus ar a theaghlach agus a gcreideamh i nDia.
35Agus nuair a tháinig an lá chuir na giúistísí oificeacha, ’ghá rádh: Sgaoilidh uaibh na fir sin. 36D’innis fear cimeádta an phríosúin ar chainnt sin do Phól: Chuir na giúistísí órdú sibh do sgaoile chun siúbhail; anois, dá bhrígh sin téighidh amach agus imthighidh i síothcháin. 37Dubhairt Pól leó, ámhthach: Is fir Rómhánacha[* 14] sinn. Do sgiúr sáladh sinn os cómhair an phobuil, gan breith tabhartha orainn, agus do chuireadh i bpríosún sinn. An maith leó anois sinn do dhíbirt uatha a gan fhios? Ní bheidh san mar sin. 38Tagaidís anso, Agus cuiridís féin amach sinn. D’innis na h‑oificeacha do sna giúistísíbh an chainnt sin. Tháinig sgannra ortha nuair airíghdar gur bh’ fheara Rómhánacha iad. 39Thánadar agus d’iarradar maitheamhnachas ortha, agus do rugadar amach iad Agus d’iarradar ortha imtheacht as an gcathair. 40Ach nuair A chuadar-san amach as an bpríosún chuadar isteach i dtigh Lídia, agus chonnacadar na bráithre agus chuireadar sólás ortha. Ansan do ghluaiseadar chun siúbhail.
[ 337 ]
Caibidiol XVII.
Seanmóiniú Phóil do sna Tessalónaigh agus do sna Bereánaigh. A chainnt leis na h‑Aténachaibh.
1Ansan do shiúbhluíghdar Amphipolis agus Apollónia, agus thánadar go Tesaloníca, áit ’na raibh sinagóg leis na Iúdaígh. 2Chuaidh Pól isteach chúcha, mar ba ghnáth leis, agus i gcaitheamh trí sabbóidí bhí sé ag léiriú dhóibh as an Scriptiúir, 3’Ghá osgailt dóibh agus ’ghá chur ’n‑a luighe ortha conus nár bhfoláir do’n Chríost fulag agus eirighe ós na mairbh; agus gur b’é seo an t‑Íosa Críost, atá agamsa d’á fhógairt daoibhse. 4Agus do chreid cuid acu agus ghabhdar le Pól agus le Sílas, agus de sna geintibh a bhi diadha, sluagh ana-mhór, agus rainnt nár shuarach de mhnáibh a bhí uasal.
5Ansan tháinig éad ar na Iúdaigh agus do bhailíghdar as an sluagh rainnt droch-dhaoine agus dheineadar achrann agus chuireadar an chathair i gcollóid. Ansan thánadar tímpal ar thigh Iásoin agus bhíodar a d’iarraidh go gcurfí amach chun an phobuil iad-san. 6Agus nuair ná fuaradar iad do rugadar Iáson agus cuid de sna bráithre i láthair uachtaráin na catharach, ’ghá rádh go h‑árd: tháinig anso, leis, an aicme seo atá ag cur na [* 15]catharach tré chéile, 7Agus ghlac Iáson iad: agus táid siad go léir ag gabháil i gcoinnibh dlighe Chaesair, ’ghá rádh go bhfuil rí eile ann, Íosa.
8Agus do ghríosadar na daoine agus na h‑uachtaráin, a bhí ag éisteacht leis na neithibh sin. 9Agus nuair á bhaineadar sásamh de Iáson agus de’n gcuid eile do leogadar chun siúbhail iad.
10Agus gan mhoill do chuir na bráithre chun siúbhail, san oidhche, Pól agus Sílas, go Beréa. Agus nuair a thánadar ann do chuadar isteach i sinagóig na n‑Iúdach. 11Agus bhíodar so níos uaisle ’ná muinntir Thesaloníca agus do ghlacadar an briathar le lán-díogras, agus bhídís coitchianta ag cuardach na Scriptiúirí féachaint [ 338 ]an mbíodh san amhlaidh.[* 16] 12Agus do chreid a lán acu, agus de sna mnáibh geinteacha a bhí uasal, agus cuid nár bheag de sna fearaibh. 13Ansan d’airigh na Iúdaigh i dTesaloníca go raibh Pól ag teagasg bréithir Dé i mBeréa agus thánadar ann ag déanamh toirmisg ag cur thré chéile ar na daoine. 14Ansan, go tapaidh, chuir na bráithre Pól chun na faraige; ach d’fhan Sílas aguf Tímoteus sa n‑áit.
15Agus an mhuinntir a chuaidh le Pól do rugadar go dtí Aténé é, agus thug sé órdú dhóibh le tabhairt do Shílas agus do Thímoteus ’ghá rádh leó teacht ag triall air láithreach, agus ghluaiseadar.
16An fhaid a bhí Pól i n‑Aténé ag feitheamh leó d’eirigh dásacht aigne istigh ann nuair a chonnaic sé an chathair tabhartha suas ar fad d’adhradh na n‑íodhol. 17Bhíodh sé, dá bhrígh sin, ag díospóireacht sa tsinagóig leis na Iúdaígh agus leis na daoine a bhí diadha, agus i n‑áit an mhargaidh gach aon lá, leis na daoine a bhíodh ann. 18Agus bhíodh cuid d’ollamhnaibh na n‑Epicúrach agus na Stóiceach ag cur air, agus deireadh cuid acu: Cad ’tá ó’n bhfear so n‑a bhfuil an chainnt go léir aige? Ansan deireadh tuille acu: Déithe nua atá aige ’á chraobhsgaoile, is dócha; mar bhí sé ag cainnt leó i dtaobh Íosa agus i dtaobh na h‑aiseiríghe. 19Ansan do rugadar air agus thógadar leó é go dtí an t‑Areopagus, agus dubhradar: An misde dhúinne eolus a dh’fhághail ar an dteagasg nua so atá agatsa ’á thabhairt uait? 20Tá neithe nua agat ’á chur i n‑ár gcluasaibh. Ba mhaith linn a fhios a bheith againn cad é an saghas neithe iad. 21(Ba ghnáth, ámhthach, leis na h‑Aténigh go léir agus le pé daoine iasachta a bhíodh ann gan suim a chur [ 339 ]i n‑aon rud eile ach bheith ag innsint agus ag cloisint nuacht.)
22Do sheasaimh Pól i lár an Areopaguis agus dubhairt sé: A fheara Aténacha, chím sibhse, ins gach slighe, ana-úmhal do dhéithibh. 23Óir, ag gabhail na slighe agus ag féachaint dom ar bhúr n‑íomhághthibh, do fuaras altóir agus bhí sgríobhtha uirthi “Do’n Dia ná h‑aithnightear.” An nídh sin a dh’onórann sibh gan aithne agaibh air, táimse ’ghá theagasg daoibh. [88]24Dia, a dhein an domhan agus gach a bhfuil ann, ó ’sé Tighearna neimhe agus talmhan é, [89]ní chómhnúigheann sé i dteampallaibh a deineadh le lámhaibh;[* 17] 25Ná ní deintear dó, le lámhaibh daoine, seirbhís go bhfuil gádh aige leis óir isé féin a thugann do gach duine anam agus anál agus gach uile nídh. 26Agus do chuir sé, ó aon duine amháin, an chine daona go léir ’n‑a gcómhnuidhe ar uachtar na talmhan, agus do cheap sé gach tréimhse aimsire dhóibh chun cómhnuighthe ann, agus gach teóra, 27Chun iad a bheith ag lorg Dé, féachaint an bhfeádfaidís teangabháil leis ná teacht suas leis, bíodh ná fuil sé abhfad ó gach duine againn. 28Óir is ann féin a mhairimíd agus a chorruigh míd agus atáimid, fé mar adeir daoine d’bhur bhfilíbh féin; “Óir is d’á gheineamhaint sinn.” D’á bhrígh sin, ó’s de gheineamhaint Dé sinn, ní cóir dúinn a mheas go mbeadh Dia cosmhail le h‑ór ’ná le h‑airgead ná le cloich, snoíghe ealadhan agus ceapadh aigne duine. 30Agus anois tá Dia ag leogaint aimsire an ainbhfiosa san thairis agus ’ghá fhógairt do sna daoine, go ndéanfaidís go léir aithrighe ins gach aon bhall. 31Mar go bhfuil lá ceapaithe aige chun breitheamhantais a thabhairt ar an ndomhan do réir chirt, tríd an bhfear atá ceapaithe aige, ag tabhairt creidimh do gach aon duine, mar gur thóg sé ó sna mairbh é.
32Ach nuair airíghdar an aiseirighe ó sna mairbh chrom [ 340 ]cuid acu ar mhagadh dhéanamh, agus dubhairt cuid acu: Éistfimíd leat uair éigin eile i dtaobh an sgéil sin. 33Ansan d’imthigh Pól uatha amach. 34Ach do lean fir áirithe é agus chreideadar, ar a raibh Díonusios an t‑Areopagach, agus bean n‑ar bh’ainim di Damaris, agus tuille leo.
Caibidiol XVIII.
Eaglais Coirint dá cur ar bun ag Pól, agus é ag seanmóiniú i n‑Ephesus, ⁊rl. Apollo do dhul go h‑Ephesus.
1Tar éis an méid sin d’fhág sé cathair Aténé agus tháinig sé go dtí Coirint. 2Agus fuair sé sa n‑áit sin Iúdach n‑ar bh’ainim dó Acuila, fear a rugadh i bPontus agus a bhí tar éis teacht go déanach ó’n Eadáil, agus Priscilla, a bhean (do dheasgaibh a bheith órduighthe ag Claudius do sna Iúdaígh go léir imtheacht ó’n Róimh), agus chuaidh sé ag triall ortha. 3Agus toisg é bheith ar aon cheárd leó d’fhan sé ’n‑a bhfochair ag obair ar an gcéird (agus ag déanamh pailiún ab eadh an cheárd). 4Agus bhíodh sé sa tsinagóig ag pléidh, gach lá sabbóide, ag trácht ar ainim an Tighearna Íosa, agus bhí sé ag tabhairt na nIúdach agus na nGréagach leis.
5Ansan nuair a tháinig Sílas agus Tímoteus chuige ó Mhacedonia do ghéaruigh Pól sa teagasg, gá chur ’n‑a luighe ar na Iúdaígh gur b’é Íosa is Críost ann. 6Ach bhí n‑a Iúdaígh ’ghá bhréagnú go masluightheach. Ansan do chroth sé a chuid éadaigh agus dubhairt sé: Bíodh bhúr gcuid fola ar bhúr gceann féin. Táimse glan. Tabharfad aghaidh ar na geintibh feasda. 7Ansan d’fhág sé an áit sin agus tháinig sé go tigh duine dár bh’ainim Títus Iústus, duine a bhí úmhal do Dhia, agus go raibh a thigh ceangailte de’n tsinagóig. 8Agus do chreid Crispus, uachtarán na sinagóige, sa Tighearna, agus a theaghlach go léir, agus do chreid mórán de sna Coirintigh a bhí ag éisteacht leis agus do baisteadh iad.
9Ansan dubhairt an Tighearna le Pól, i n‑aisling, san [ 341 ]oidhche: Ná bíodh eagal ort, ach labhair agus ná h‑eist,[* 18] 10Óir táimse leat, agus ní leómhfaidh aoinne dochar a dhéanamh duit; mar tá mórán daoine sa chathair seo agamsa.
11Agus d’fhan sé ansan bliain agus sé mhí ag teagasg bréithir Dé ’n‑a measg. 12Ach nuair a bhí Gallió ’n‑a phróchonsul i n‑Acaía d’eirigh na Iúdaigh, do thoil á chéile i n‑aghaidh Phóil agus thugadar os cómhair an t‑suidhebhratha é, 13Agus dubhradar: Tá an fear so ag cur na ndaoine suas chun Dia d’adhradh go h‑aindleaghthach. 14Ach nuair a bhí Pól ag tusnú ar a bhéal a bhogadh chun labhartha dubhairt Gallió leis na Iúdaígh: A fheara Iúdacha, dá mba éagcóir é, nú coir chionntach ana-olc, ba cheart dom cur suas libh. 15Ach má’s cúrsaí focal é, agus ainimneacha, agus bhúr ndlighe-se, féachaidh féin chuige: ní h‑áil liomsa bheith am breitheamh ar na neithibh sin. 16Agus do chomáin sé ó’n suidhebhratha iad. 17Agus do rugadar go léir ar Shóstenés uachtarán na sinagóige agus bhíodar ag gabháil air os cómair an tsuidhebhratha agus níor chuir Gallió aon tsuim i n‑aon nídh de sna neithibh sin.
18D’fhan Pól mórán laethanta sa n‑áit. Ansan d’fhág sé slán ag na bráithribh agus chuaidh sé ar luing go Síria (agus Priscilla agus Acuila i n‑aonfheacht leis) [90]tar éis a chínn a bhearradh i gCencrea, mar bhí móid aige. 19Agus tháinig sé go dtí Ephesus agus d’fhág sé iad-san ann. Agus chuaidh sé féin isteach sa tsinagóig ag díospóireacht leis na Iúdaígh. 20Agus d’iarradar air fanmhaint níos sia ach níor thoiligh sé chuige, 21Ach d’fhág sé slán acu agus dubhairt sé: Tiocfad chúghaibh airís má’s toil le Dia é. Ansan d’imthigh sé ó Ephesus.
22Agus chuaidh sé síos go Caesarea. Ansan chuaidh sé suas[* 19] agus bheannuigh sé do’n eaglais, agus chuaidh sé síos go h‑Antioch.
23Chaith sé suim aimsire ansan, agus ghluais sé tré [ 342 ]dhúthaíbh Ghalatia agus Phrigia, i ndiaidh chéile, ag cur misnigh ar na deisgiobuil go léir. 24Tháinig, ámh, go h‑Ephesus Iúdach n‑ar bh’ainim dó Apollo, Alecsandríneach, fear deaghlabhartha, láidir ins na Scriptiúraibh. 25Bhí sé oilte ar shlighe an Tighearna agus do labhair sé le díogras aigne agus do theagaisg sé go dúthrachtach na neithe a bhaineann le h-Íosa, agus gan ar eólus aige ach baiste Eóin. 26Do chrom an fear san ar labhairt go dána sa tsinagóig. Agus nuair a dh’airigh Priscilla agus Acuila é thugadar leó é agus mhúineadar dó níos cruinne slighe an Tighearna. 27Ansan ba mhian leis dul go h‑Acaia agus do sgríbh na bráithre ag triall ar na deisgiobuil ’ghá iarraidh ortha é ghlacadh. Agus nuair a tháinig sé thug sé congnamh mór do’n mhuinntir a bhí tar éis creideamhaint. 28Óir do chuir sé ’n‑a luighe go cuthaigh ar na Iúdaígh, go puibilídhe, gur b’é Íosa is Críost ann.
Caibidiol XIX.
An eaglais dá chur ar bun ag Pól i n‑Ephesus. Clampar na ngaibhní ngeal.
1Agus do thárla, le linn Apollo bheith i gCoirint go dtáinig Pól go h‑Ephesus, nuair a bhí na h‑áiteana uachtaracha siúbhaltha aige, agus go bhfuair sé rainnt deisgiobul; 2Agus dubhairt se leó: Ar ghlacbhúir an Spioraid Naomh ó chreidbhúir? Agus dubhradar san leis: Ní h‑eadh ach níor chloiseamair an Spioraid Naomh a bheith ann i n‑aon chor. 3Agus dubhairt seisean: Má ’seadh cad ann ’nar baisteadh sibh? Agus dubhradar: I mbaiste Eóin. 4Agus dubhairt Pól: [91]Do bhaist Eóin na daoine le baiste aithrighe agus dubhairt sé leó nár bh’fholáir dóibh creideamhaint sa’ t‑é a bhí le teacht ’n‑a dhiaidh féin, ’sé sin, i n‑Íosa. 5Nuair a dh’airíghdar an méid sin do baisteadh iad i n‑ainim an Tighearna Íosa. 6Ansan do chuir Pól a lámha ortha [ 343 ]agus do thúirling an Spioraid Naomh ortha agus do labhradar i dteangthachaibh agus dheineadar targaireacht. 7Agus tímpal dáréag acu a bhí ann ar fad.
8Agus bhíodh sé ag dul isteach sa tsinagóig agus ag labhairt ann go dána, ar feadh trí mhí, ag díospóireacht agus ag cur i bhfeidhm i dtaobh rígheachta Dé. 9Ach bhí daoine dúra ann ná creidfeadh, ach bhíodh ag tarcuisniú slighe an Tighearna os cómhair na ndaoine. D’imthigh sé uatha agus do dheighil sé na deisgiobuil uatha, agus bhíodh sé ag argóint gach lá i sgoil fir dár bh’ainim Turannos. 10Do lean san mar sin ar feadh dá bhlian, i dtreó gur airigh gach a raibh i n‑Ásia, idir Iúdach agus Geinteach, briathar an Tighearna. 11Agus do dhein Dia mírbhúiltí éagsamhlacha tré láimh Phóil. 12I dtreó go mbeirtí chun na ndaoine mbreóite, ó n‑a cholainn, ciarsúint agus aprúin, agus go n‑imthígheadh an bhreóiteacht díobh, agus go n‑imthígheadh na deamhain asta.
13Do thárla go raibh cuid de sna Iúdaigh ag imtheacht ó áit go h‑áit agus go rabhdar a d’iarraidh deamhan a chur amach, agus d’agraidís ainim an Tighearna Íosa agus deiridís: Fógraim oraibh Íosa atá ag Pól d’á chraobhsgaoile. 14Agus bhí Iúdaígh áirithe, mórsheisear mac a bhí ag Scebha duine d’uachtaránaibh na sagart, ’ghá déanamh san. 15Ach d’fhreagair an annsprid iad agus dúbhairt sé: Tá aithne agam ar Íosa agus tá é lus agam ar Phól, ach cia h‑iad sibhse? 16Agus an fear n‑a raibh an annsprid mhalluighthe ann do léim sé chúcha agus fuair sé an lámh uachtair ar an mbeirt acu agus ghaibh sé ortha i dtreó gur ritheadar as an dtigh sin tárnocht,[* 20] agus iad geárrtha. 17Do h‑innseadh an méid sin d’á raibh d’Iúdachaibh agus de Gheintibh i n‑Ephesus agus tháinig sgannra ortha go léir, agus do móradh ainim an Tighearna Íosa.
18Agus bhíodh a lán de’n mhuinntir a chreid ag teacht ag déanamh faoisdine agus ag innsint a ngníomhartha. 19Agus a lán de’n mhuinntir a bhíodh ag déanamh deismireachta thugadar na leabhair leó agus do dhóghdar [ 344 ]iad os cómhair na puibilídheachta. Agus do measadh fiacha na leabhar, agus do fuaradh gur bh’fiú caogad míle píosa airgid iad. 20Sin mar a bhí briathar Dé ag fás go láidir agus ag dul i ndaingineacht.
21Nuair a bhí na neithe sin críochnuighthe do bheartuigh Pól, sa spioraid, gabháil tré Mhacedonia agus tré Acaia agus dul go Ierúsalem, agus dubhairt sé: Tar éis mé bheith sa n‑áit sin ní foláir dom an Róimh a d’fheisgint. 22Ansan chuir sé beirt d’á lucht frithálmha, Tímoteus agus Erastus, go Macedonia agus d’fhan sé féin ar feadh tamaill san Ásia.
23Agus d’eirigh an uair sin achrann nár shuarach i dtaobh slighe an Tighearna. 24Bhí fear n‑ar bh’ ainim dó Démétrius agus gabha geal ab eadh é, agus bhíodh séag déanamh teampall airgid do Dhiána agus bhíodh fághaltas nár shuarach ag ceárduighthibh d’á bhárr. 205Chruinnigh sé i láthair a chéile iad féin agus an lucht oibre a bhain leó agus dubhairt sé: A fheara, is eól daoibh gur as an gcéird seo a thagann ár gcuid chúghainne. 26Ach chíonn sibh agus airígheann sibh conus mar atá mórán daoine iompuighthe ag Pól so, le n‑a chómhradh, ní h‑amháin i n‑Ephesus ach ar fuid na h‑Ásia go léir nách mór, ’ghá chur ’n‑a luighe ortha—Ní déithe i n‑aon chor na déithe a deintear le lámhaibh. 27Is baoghal go dtabharfaidh san droch-ainim d’ár slighe bheatha, agus ná fágfaidh sé aon mheas ar theampull mhór Dhiána, agus ní h‑amháin sin ach go dturnóchaidh a mórdhacht ar dhul ar neamhnídh, bíodh go n‑adhrann an Ásia go léir agus an domhan go léir í. 28Nuair airíghdar an chainnt sin do lasadar le feirg agus do liúghdar: Is mór í Diána na n‑Ephesiánach!
29Do cuireadh an chathair go léir tré n‑a chéile. Do ritheadar i n‑aonfheacht chun an téátair agus greim acu ar Ghaius agus ar Aristarchus, Macedonaigh, comrádaithe do Phól. 30Cheap Pól dul isteach ameasg na ndaoine. Ní leogfadh na deisgiobuil dó é. 31Agus bhí cuid d’uachtaránaibh na h‑Ásia ann, cáirde dhó, agus chuireadar teachtaireacht chuige ’ghá iarraidh air gan dul isteach sa téátar. 32Do liúigh duine an rud so agus duine eile an rud úd. Is amhlaidh a bhí measgán [ 345 ]mearaidhe ar an bpobul agus ní fhéidir an chuid ba mó dhíobh cad a thug ann i n‑aon chor iad. 33Do tharaigeadar Alecsander amach as an mbrúth. Do sháigh na Iúdaígh amach é. Do bhagair Alecsander a lámh ortha a’ d’iarraidh ciúnais chun go míneóchadh sé an sgéal do sna daoine. 34Ach nuair a chonnacadar gur bh’ Iúdach é chuireadar go léir aon liú amháin suas: Is mór í Diána na n‑Ephesiánach! Agus do leanadar de’n liúgh ar feadh suas le dhá uair a’ chluig.
35Ansan do chuir cléireach na catharach chun suaimhnis an pobal agus dubhairt sé: A fheara Ephesiánacha, cá bhfuil an duine beó ná fuil fhios aige go n‑adhrann muinntir na catharach so Ephesus Diána mhór, inghean Iúpiteir? 36D’á bhrígh sin óir nách féidir an méid sin do séanadh is ceart daoibh fanmhaint socair agus gan aon bheart obann a dhéanamh. 37Thugbhúir anso na fir seo agus gan masla tabharthá acu d’bhúr dteampull ’ná d’bhur mbandia. 38Ach má tá ag Démétrius, agus ag na ceár duighthibh atá le n‑a chois, cúis i gcoinnibh aoinne, táid na cúirteana ann agus na [* 21]próchonsuil: Cuiridís neithe i leith a chéile. 39Má tá aon nídh eile agaibh d’á lorg, socaruightear é i gcómhthionól a bheidh do réir dlighe. 40Agus is baoghal go gcurfar i n‑ár leith toirmeasg an lae indiu agus gan aoinne cionntach (gur féidir cúntas a tabhairt air) leis an gcruinniú so. Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige do chuir sé an pobal chun siúbhail.
Caibidiol XX.
Cuaird Phóil tre Mhacedonia agus tríd an nGréig. Duine aige á thógaint ó’n mbás i dTróás. A chainnt le cléir Ephesuis.
1Ansan, nuair a bhí an toirmeasg imighthe do ghlaoidh Pól chuige na deisgiobuil agus do chómhairligh sé iad, agus d’fhág sé slán acu agus do ghluais sé chun dul go Macedonia. 2Agus nuair a bhí na triúcha san siúbhalta aige agus mórán cainnte déanta aige leis na daoine tháinig sé sa Ghréig. 3Bhí sé trí mhí sa n‑áit [ 346 ]sin. Ansan cheap sé dul go Síria ar luing ach bhí na Iúdaigh i gceilg ag faire air agus shocaruigh sé ar theacht tré Mhacedonia. 4Agus chuaidh i n‑aonfheacht leis Sópatér Mac Phirruis, ó Bheréa; agus Aristarchus agus Secundus Tessalónaigh; agus Gaius ó Dherbé, agus Tímoteus; agus Tuchicus agus Trophimus, beirt Ásiánach. 5Chuadar san rómhainn agus d’fhanadar linn i dTróás.
6Agus do chuamair-ne ar luing ó Philippí, tar éis laethanta an aráin gan giort, agus bhíomair chúig lá ag teacht go Tróás agus d’fhanamair ann seacht lá.
7Ansan, an chéad lá de’n tseachtmhain do thánamair i bhfochair a chéile chun aráin do bhrise, agus bhí Pól ag tabhairt teagaisg dóibh, mar bhí sé le h‑imtheacht ar maidin amáireach a bhí chúghainn, agus do lean sé ar an dteagasg go meadhon oidhche.[* 22] 8Ach bhí lóchrainn ár ndóthin againn sa treómsa mór ’na rabhmair cruinnighthe. 9Agus bhí buachaill dár bh’ ainim Eútuchus ’n‑a shuidhe ar an bhfinneóig, agus thuit sé ’n‑a chodla go sámh an fhaid a bhí Pól ag cainnt. Le truime a chodlata do thuit sé síos ó’n dtrímhadh lochta agus do tógadh suas marbh é. 10Ach do chuaidh Pól síos chuige agus do luigh sé anuas air agus chuir sé a lámha ’n‑a thímpull agus dubhairt sé: Na bíodh ceist oraibh. Tá a anam ann. 11Ansan chuaidh sé suas agus bhris sé arán agus do bhlais, agus dhein sé cainnt ar feadh abhfad, go dtáinig an solus, agus ansan d’imthigh sé. 12Agus do rugadar leó an buachaill, agus é beó, agus níor bheag é a n‑áthas.
13Ansan do chuamair-ne ar an luing agus sheólamair go h‑Assos i dtreó go mbéarfaimís Pól linn ó’n áit [ 347 ]sin, óir sin mar a bhí socair aige, agus go raghadh sé féin ann ar tír. 14Agus tháinig sé chúghainn i n‑Assos agus thógamair chúghainn é agus thánamair go Mitiléné. 15Agus sheólamair ó’n áit sin agus thánámair, amáireach a bhí chúghainn, ar aghaidh Chíos amach agus an lá n a dhiaidh san do shroiseamair Sámos, agus an lá ’n‑a dhiaidh san airís do thánamair go Milétus; 16Óir do bhí Pól ceapaithe ar sheóladh thar Ephesus i dtreó ná curfí aon ríghneas air sa n‑Ásia, mar bhí dithineas air chun, dá mb’ fhéidir dó é, lá na Cíngcíse[* 23] thabhairt i n‑Ierúsalem.
17Ach do chuir sé teachtaireacht ó Mhilétus go h‑Ephesus ’ghá rádh le sinnsearaibh na h‑eagailse teacht chuige. 18Thánadar, agus nuair a bhíodar ’n‑a láthair dubhairt sé leó :
Is eól daoibhse conus mar atá an aimsir go léir tabhartha agam i nbhúr bhfochair ó’n gcéad lá a thánag isteach sa n‑Ásia, 19Agus mé ag déanamh seirbhíse Dé le fíor-úmhluigheacht, ag sile deór, agus ag fulag na dtrioblóidí a tháinig orm tré cheilgibh na n‑Iúdach; 20Conus mar nár chimeádas siar aon nídh de sna neithibh a bhí tairbhtheach daoibh, gan iad a theagasg daoibh go puibilídhe agus i nbhúr dtighthibh, 21Agus mé ag deimhniú aithrighe chun Dé, agus creidimh i n‑ár dTighearna Íosa Críost, do Iúdaígh agus do Gheintibh.
22Agus féach táim ag dul go Ierúsalem fé cheangal na spioraide, agus ní fios dom cad ’tá le h‑imtheacht orm ann, 23Ach go bhfuil an Spioraid Naomh ag labhairt liom coitchianta, ins na cathrachaibh go léir, ’ghá rádh liom gur slabhraí agus pionóisí atá am chóir i n‑Ierúsalem. 24Ach ní h‑eagal liom aon nídh dhíobh san ná ní measaim gur mó is fiú mo bheatha ’ná mé féin, ach go gcomhlíonfad mo thurus, agus seirbhís an bhréithir, a fuaras ó’n dtighearna Íosa, fiadhnuise dhéanamh ar shoisgéal ghrásta Dé. 25Agus féach anois, is eól dómhsa ná feicfidh sibh mo ghnúis a thuille, sibhse go léir n‑a bhfuil siúbhalta i nbhúr measg agam ag craobhsgaoile rígheachta Dé.
[ 348 ]26D’á bhrígh sin cuirim a fiadhnuise oraibhse, sa lá so atá indiu againn, go bhfuilim glan ar chuid fola gach duine. 27Mar níor staonas ó chomhairle Dé do chur i n‑iúil daoibh go h‑iomlán. 28Tugaidh aire dhaoibh féin agus do’n tréad go léir, ar ar chuir an Spioraid Naomh sibh i n‑bhúr n‑easbogaibh ag riaghladh eaglaise Dé a cheannuigh sé le n‑a chuid fola féin. 29Tá ’fhios agamsa go dtiocfaidh isteach i n‑bhúr measg, nuair a bheadsa imighthe, faolchoin chraosacha, agus ná staonfaid siad ó’n dtréad. 30Agus eireóchaid, oraibh féin, fir a labharfaidh neithe tuathalacha, chun deisgiobul a tharrac n’a ndiaidh. 31D’á bhrígh sin déinidh faire, agus cimeádaidh i nbhúr gcuimhne conus mar nár stadas ar feadh trí mblian, do ló ná d’oidhche, ach ag cómhairliú an uile dhuine agaibh agus deóra le m’shúilibh.
32Agus anois tugaim suas do Dhia sibh agus do bhriathar a ghrásta, ó’s ar a chumas atá an obair do chríochnú agus an oighreacht a thabhairt daoibh ameasg na naomh go léir. 33Níor shanntuigheas airgead ná ór ná éadach aon duine, 34Mar is eól daoíbh féin, [92]gurab iad an dá láimh seo sholáthair gach a raibh riachtanach dom féin agus do sna daoine atá́ am fhochair. 35Tá gach aon nídh taisbeánta agam daoibh, gur ag obair ar an gcuma san is ceart dúinn fóirithint ar na daoine laga, agus cuimhneamh ar bhriathar an Tighearna Íosa mar go ndubhairt sé féin: Is mó an t‑aoibhneas go mór rud a bhronnadh ná rud a ghlacadh.
36Agus nuair a bhí an méid sin ráidhte aige do leog sé é féin ar a ghlúinibh agus dhein sé guidhe chun Dé ’n‑a dteannta go léir. 37Ansan bhíodar go léir ag gol go fuígheach agus ag cur a lámh tímpal ar mhuinéal Phóil. agus ’ghá phógadh, 38Ag déanamh buartha go mór mar gheall ar an bhfocal adubhairt sé, ná feicfidís a ghnúisa thuille. Agus dheineadar é thionnlacan síos chun na luinge.
[ 349 ]
Caibidiol XXI.
Cuaird Phóil go Ierúsalem. É dhá ghabháil aige sna Iúdaígh sa teampull.
1Agus nuair a thárla go raibh sgartha againn leó agus sinn ag gluaiseacht fé seól,[* 24] thánamair ceann ar aghaidh go Cóos, agus an lá ’n‑a dhiaidh san go Rodos, agus as san go Patara. 2Ansan do fuaramair long a bhí ag dul treasna go Phoenicé, agus chuamair ar bórd agus ghluaiseamair. 3Thánamair i radharc Chuprois agus d’fhágamair ar ár láimh chlé é agus sheólamair go Síria agus thánamair go Túros; óir is ann a bhí ar an luing a h‑ualach do chur aisti. 4Fuaramair deisgiobuil sa n‑áit sin agus d’fhanamair ann seacht lá. agus bhíodar, tríd an spioraid, ghá rádh le Pól gan dul suas go Ierúsalem. 5Ach nuair a bhí na laethanta caithte do ghluaiseamair agus bhíomair ag imtheacht, agus thánadar go léir, iad féin agus a mná agus a gclann, ghár dtionnlacan, go geataí na catharach; agus do leogamair sinn féin ar ár nglúinibh ar an dtráigh agus do ghuídhmair. 6Ansan d’fhágamair slán ag á chéile agus chuamair-ne ar an luing agus chuadar-san abhaile. 7Dheineamair-ne ár gcuaird ar uisge ó Thúros síos go Ptolemáis agus bheannuighmair do sna bráithribh a bhí ann agus d’fhanamair lá ’n‑a bhfochair. 8Ghluaiseamair an lá ’n‑a dhiaidh agus thánamair go Caesaréa. Chuamair, ansan, go tigh Philib, an soisgéalaidhe, [93]duine de’n mhórsheisear, agus d’fhanamair aige.[* 25]
9Bhí aige sin ceathrar inghean, ceathrar maighdean, agus dheinidís targaireacht. 10Do stadamair ann rainnt laethanta agus tháinig chúghainn ó Iudaéa fáidh n‑ar bh’ainim dó Agabus. 11Nuair a tháinig sé sin chúghainn do thóg sé crios Phóil agus cheangail sé a lámha féin agus [ 350 ]a chosa agus dubhairt sé: Seo mar adeir an Spioraid Naomh, an fear gur leis an crios so, sin mar a cheangalóchaid na Iúdaígh é i n‑Ierúsalem, agus tabharfaid siad i lámhaibh na nGeinte é. 12Nuair airighmair-ne an méid sin bhíomair féin agus muinntir na h‑áite sin ag tathant air gan dul suas go Ierúsalem. 13Ansan dubhairt Pól ’ár bhfreagradh: Cad tá agaibh á dhéanamh, ag gol agus ag cur buartha ar mo chroidhe? Táimse ollamh, ní h‑amháin chun ceangail d’fhulag ach fós chun báis d’fhulag, ar son ainime an Tighearna Íosa. 14Ansan, nuair a theip orainn é bhogadh d’éisteamair, agus dubhramair: Toil an Tighearna go ndeintear!
15Agus tar éis na laethanta san d’ollmhuighmair sinn féin agus bhíomair ag dul suas go Ierúsalem. 16Agus tháinig i n‑aonfheacht linn cuid de sna deisgiobuil ó Chaesaréa, agus Cupriánach ’n‑a dteannta, duine dár bh’ainim Mnasón, seana-dheisgiobul, n‑a rabhmair chun bheith ar lóisdín aige.
17Thánamair go Ierúsalem agus do ghlac na bráithre sinn go fáilteach. 18Amáireach a bhí chúghainn chuamair féin agus Pól go tigh Shéamuis agus bhí na sínsir go léir cruinnighthe ann. 19Bheannuigh sé dhóibh agus d’innis sé dhóibh, tríd síos, gach a raibh déanta ag Dia, tré n‑a fhrithálamh féin, ameasg na nGeinte. 20Agus nuair airighdar é thugadar glóire do Dia, agus dubhradar leis: Chíonn tú, a bhráthair, cad iad na mílte de sna Iúdaígh atá tar éis creideamhaint, agus tá báidh acu go léir do’n dlighe. 21d’airighdar, ámhthach, go bhfuilirse ghá chur ’n‑a luighe ar na Iúdaígh atá ameasg na nGeinte nach misde dhóibh imtheacht ó Mhaois, agus ná fuil fhiachaibh ortha tímpallghearradh do dhéanamh ar a gclainn, ná réir na dlíghe do leanmhaint. 22Cad ’tá le déanamh mar sin? Gan amhras caithfid na daoine cruinniú mar aireóchaid siad gur thánaís. 23Dein an nídh seo a deirimíd leat dá bhrígh sin: Tá ceathrar fear againn go bhfuil móid ortha. 24Tóg leat iad san agus glantar thú i n‑aonfheacht leó. Ansan díol-se asta i dtreó go [94]mbeárrfar a gcinn. Ansan chífidh gach aoinne [ 351 ]gur b’éitheach ar airíghdar ad thaobh, agus go bhfuilir féin ag siúbhal ad chosnamhaidhe do’n dlígh.[* 26] 25Ach i dtaobh na nGeinteach a chreid, [95]do sgríobhmair-ne ghá órdú dhóibh cimeád ó’n rud a h‑ídhbireadh d’íodholaibh, agus ó fhuil, agus ó nídh a tachtadh, agus ó dhrúis. 26Ansan do thóg Pól leis na fir lár n‑a mháireach agus do glanadh é i n‑aonfheacht leó agus chuaidh sé isteach sa teampull, tar éis laethanta a nglanta d’fhógairt, chun gp ndéanfí ofráil ar son gach duine acu.
27Ach bhí Iúdaígh ó’n Ásia ann agus nuair a bhí na seacht laethanta dhá gcríochnú chonnacadar sa teampull é agus do ghríosadar an pobul go léir agus chuireadar a lámha air agus do liúgadar: 28Congnamh! a fheara Israéil. Sidé an duine atá ag múine na ndaoine ins gach aon bhall i gcoinnibh an phobuil seo agus i gcoinnibh na dlighe agus i gcoinnibh na h‑áite seo. Thug sé daoine geinteacha isteach sa teampull agus do sháruigh sé an áit bheannuighthe seo. 29Óir bhíodar tar éis Trophimuis ó Ephesus a dh’fheiscint sa chathair ’n‑a theannta agus cheapadar go raibh Pól tar éis é thabhairt isteach sa teampull. 30Agus bhí an chathair go léir ar bhuile. agus do chruinnigh na daoine. Do rugadar ar Phól agus tharraigeadar amach as an dteampull é agus do dúnadh na dóirse láithreach.
31Agus bhí fonn ortha é mharbhadh, ach do h‑innseadh do thribiún an airin Ierúsalem go léir a bhéith tré n‑a chéile. 32Thóg sé sin leis saighdiúirí agus taoiseacha céad agus do rith sé chúcha síos. Nuair a chonnacadar an tribiún agus na saighdiúirí do stadadar de bheith ag bualadh Phóil. 33Ansan do tháinig an tribiún agus thóg sé é agus d’órduigh sé é cheangal le dhá shlabhra agus d’fhiafraigh sé cia’r b’é agus cad a bhí déanta aige. 34Ach bhí an tsluagh ag liúirigh, duine ghá rádh so agus duine ghá rádh súd. Agus nuair nár bh’fhéidir [ 352 ]dó deimhin a dh’fhághail mar gheall ar an gcur thré chéile, d’órduigh sé é thabhairt chun an longphuirt. 35Agus nuair a tháinig sé go dtí an staighre do thárla go raibh na saighdiúirí ghá iompar mar gheall ar dhéine na ndaoine; 36Óir bhí an tsluagh ’n‑a ndiaidh agus iad ag liúirigh: Tóg uainn é.
37Agus le linn é bhreith isteach sa longphort dubhairt Pól leis an dtribiún: An misde dhom beagán cainnte dhéanamh leat? Agus dubhairt seisean: An dtuigeann tú Gréigis? 38Nách tusa an t Éigipteach úd a dhein an chíréib ins na laethanta roimis seó agus do rug leat isteach sa bhfásach cheithre mhíle de ropairíbh. 39Agus dubhairt Pól leis: Iúdach iseadh mé go deimhin, ó Tharsus i gCilicia. Is cómhnuightheach mé go chathair nach suarach. Iarraim ort leogaint dom labhairt leis an bpobul. 40Thug sé cead dó. Ansan do sheasaimh Pól ar an staighre agus bhagair sé a lámh ar an sluagh agus do deineadh ana-chiúnas agus do labhair sé leó sa teangain Eabhra, agus dubhairt sé:
Caibidiol XXII.
Pól ghá innsint do’n phobul conus a h‑iompuigheadh chun an chreidimh é féin. É ’dhul ó sgiúrsáil le n‑a rádh gur bh’fhear Rómhánach é.
1A fheara, a bhráithre agus a aithreacha, éistidh leis an gcúntas atá agam le tabhairt daoibh. 2Nuair airíghdar ag labhairt leó é sa teangain Eabhra chiúnuighdar níba mhó. 3Agus dubhairt sé: Fear Iúdach iseadh mise. I dTarsus Chilicia do rugadh mé, ach sa chathair seo iseadh do tógadh mé, ag cosaibh Ghamaliél, agus do múineadh mé do réir fírinne dlighe ár sínsear, chómh seasamhach do’n dlighe sin agus atáthaoi-se go léir indiu. [96]4Agus dheineas géarleanmhaint go bás ar an slighe seo, ghá ngabháil, idir fhearaibh agus mnáibh, agus ghá dtabhairt chun lámha agus ghá gcur i mbraighdineas. 5Thug uachtarán na sagart, agus na seanóirí, teistiméireacht dom [ 353 ]air sin; [97]agus fuaras leitireacha uatha ag triall ar na bráithribh i nDamascus, chun iad a thabhairt liom anso gabhtha go Ierúsalem i dtreó go gcurfí pionós ortha. 6Ach do thárla, agus mé ar an slighe agus ag teacht i gcómhgar do Dhamascus, i lár an lae, gur las am thímpal solus iomarcach ó neamh; 7Agus gur thuiteas chun tailimh agus gur airígheas an guth ghá rádh liom: A Shaul, a Shaul, cad ’n‑a taobh go bhfuilir ag géarleanmhaint orm? 8Agus d’fhreagaras: Cia h‑é thu, a Thighearna? Agus dubhairt sé liom: Mise Íosa Nasareit atá agat d’á ghéarleanmhaint. 9Agus an muinntir a bhí le m’ chois do chonnacadar an solus, ach níor airíghdar guth an t‑é a bhí ag cainnt liom.[* 27] 10Agus dubhart: Cad tá agam le déanamh, a Thighearna? Agus dubhairt an Tighearna liom: Eirigh agus imthigh isteach go Damascus, agus neósfar duir ansan i dtaobh na neith go léir atá agat le déanamh. 11Ansan, mar gheall ar neart an tsoluis úd, bhíos gan radharc agus do rug mo chomrádaidhthe ar láimh orm agus thánag go Damascus. 12Agus bhí fear dár bh’ainim Ananías, fear go raibh creideamhaint aige, i dtaobh na dlighe, ó n‑a raibh de Iúdachaibh ’n‑a gcómhnuíghe sa n‑áit. 13Agus tháinig sé chúgham agus sheasaimh sé am fhiadhnaise agus dubh airt sé liom: A Shaul, a bhráthair. féach suas. Agus d’fhéachas-sa air-sean an uair chéadna. 14Ansan dubhairt sé: Do cheap Dia ár sinnsear thusa roim ré chun go dtuigfá a thoil agus go bhfeicfá an t‑Aon Ceart, agus go n‑aireóchfá guth a bhéil;[* 28] 15Óir beidh tu ad fhínné dhó, i láthair na ndaoine go léir, ar na neithibh a dh’airíghir agus do chonnaicís. 16Anois cad é an ríghneas so ort? Eirigh agus baistthear thu agus nigh díot do pheacaí le glaodhach ar a ainim. 17Agus nuair a thánag tar n‑ais go Ierúsalem do thárla go rabhas sa teampull ag guidhe agus gur thuit tám-néal aigne [ 354 ]orm. 18Agus go bhfeaca é agus go ndubhairt sé liom: Brostuigh agus imthigh go luath a’ Ierúsalem, óir ní ghlacfaid siad t’fhiadhnuise ormsa. 19Agus dubhartsa: A Thighearna, is eól dóibh [98]go mbínnse ag cur na ndaoine a chreid ionat-sa isteach i bpríosún agus ’ghá mbualadh ins na sinagógaibh; 20Agus nuair a bhí fuil Stiopáin t’ fhínné-se, d’á dhortadh [99]bhíos-sa láithreach, agus bhíos toiltheanach, agus bhíos ag tabhairt aire do bhrataibh na ndaoine a bhí ’ghá mharbhú. 21Agus dubhairt sé liom: Imthigh leat, óir is ag triall ar na geintibh i gcéin a chuirfead-sa thu.
22D’éisteadar leis go dtáinig an focal san. Ansan d’árduighdar a nglór agus dubhradar: Cuir ar an saoghal a leithéid sin. 23Ní cóir é bheith beó. Agus bhíodar ag liúirigh agus ag caitheamh a mbalcuisí dhíobh agus ag stealladh na cré sa n‑aer. 24Ansan d’órduigh an tribiún é thabhairt isteach sa longphort agus gabháil de sgiúirsíbh air, agus é phianadh, chun go bhfaghadh sé amach cad é an chúis go rabhdar ag liúirigh mar sin ’n‑a choinibh. 25Do cheangaladar Pól le téadaibh. Ansan dubhairt sé leis an dtaoiseach céad a bhí ’n‑a sheasamh i n’aice: An bhfuil ceaduighthe dhaoibh gabháil de sgiúirsíbh ar fhear Rómhánach gan é dhaoradh ar dtúis? 26Nuair a dh’airigh an taoiseach céad an focal san chuaidh sé ag triall ar an dtribiún agus d’innis sé dhó é agus dubhairt sé: Cad é seo a mheasann tú a dhéanamh? Fear Rómhánach iseadh an duine sin. 27Ansan do tháinig an tribiún agus dubhairt sé leis: Innis dom an fear Rómhánach tú? Agus dubhairt seisean: Iseadh. 28D’fhreagair an tribiún: Dhíolas-sa mórán airgid as an bpríbhléid sin a dh’fhághail. Agus dubhairt Pól: Do rugad mise amhlaidh. 29D’imthigh uaidh láithreach na daoine a bhí chun é phianadh. Tháinig eagla ar an dtribiún féin nuair a fuair sé gur bh’fhear Rómhánach é agus go raibh sé tar éis é cheangal.
30Ansan, lár n‑a mháireach an lae sin, ba mhian leis a dh’fhághail amach níos cruinne cad a bhí ag na Iúdaígh, [ 355 ]’á chur ’n‑a leith, agus do sgaoil sé é, agus d’órduigh sé na sagairt agus an chómhairle do theacht i bhfochair a chéile agus thug sé Pól amach agus chuir sé os a gcómhair é.
Caibidiol XXIII.
Pól i láthair na cómhairle. Deinid na Iúdaígh ceilg chun é mharbhú. Curtar go Caesaréa é.
1D’fhéach Pól ar an gcómhairle agus dubhairt sé: A fheara, a bhráithre, tá mo ghnó déanta agamsa i ngach deagh-choínsias, i dtaobh Dé, go dtí an lá so indiu againn. 2Ansan dubhairt an t‑árd-sagart, Ananías, leis na daoine a bhí i n’aice é bhualadh sa bhéal. 3Dubhairt Pól leis, ámhthach: Buailfidh Dia thusa, a fhala [* 29]aolta. Tusa ad shuidhe chun breithe thabhairt ormsa do réir na dlighe, agus, i n‑aghaidh na dlighe, a n‑órduígheann tú mé bhualadh? Agus dubhairt na daoine a bhí n‑a seasamh i n'Aice: An ag easgainí ar árdsagart Dé ataoi? 5Agus dubhairt Pól: Ní raibh ’fhios agam, a bhráithre, gur bh’é an t‑árdshagart é. Óir tá sgríobhtha: [100]Ná tabhair droch-chainnt d’uachtarán do dhaoine.
6Ach bhí ’fhios ag Pól gur de sna Saddúcínigh cuid acu agus gur de sna Fairisínigh an chuid eile, agus dubhairt sé go h‑árd: A bhráithre, [101]Fairisíneach iseadh mise, mac Fairisínigh. Is mar gheall ar shúil le h‑aiseirighe na marbh atáim ar mo thriail. 7Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige d’éiright toirmeasg idir na Fairisínigh agus na Saddúcínigh agus deineadh dhá chuid de’n bhuidhin. [102]8Óir deir na Saddúcínigh ná fuil aiseirighe ann, ná aingeal, ná spioraid. Agus adamhuíghid na Fairisínigh gach nídh acu. 9Ansan d’éirigh collóid mhór. Do phreab cuid de sna Fairisínigh ’n‑a seasamh agus bhíodar ag aighneas agus deiridís: Ní bhfaighmíd aon olc sa duine feo. Má labhair spioraid leis, nú aingeal, cad é sin d’aoinne eile sin. 10Ansan, nuair a bhí an sgéal ’n‑a bhruidhin chaorthainn eatartha [ 356 ]bhí eagal ar an dtribiún go stracfaidís as a chéile Pól, agus d’órduigh sé do sna saighdiúirí dul síos agus é thógaint uatha agus é thabhairt isteach sa longphort.
11A oidhche ’n‑a dhiaidh san do sheasaimh an Tighearna láimh leis agus dubhairt sé: Bhí seasamhach! Fé mar atá fiadhnuise déanta agat ormsa i n‑Ierúsalem caithfir fiadhnuise dhéanamh orm sa Róimh.
12Ach nuair a tháinig an lá tháinig rainnt de sna Iúdaígh i bhfochair a chéile agus dhearbhuighdar ná h‑íosfaidís bia agus ná h‑ólfaidís deoch go dtí go mbeadh Pól marbh acu. 13Bhí breis agus dachad duine acu ann a chuir an dearbhú san ortha féin. 14Ansan thánadar ag triall ar uachtaránaibh na sagart agus ar na seanóiríbh agus dubhradar: Tá ceangal fé easgaine curtha againne orainn féin gan aon nídh do bhlaise go marbhuighmíd Pól. 15Anois, d’á bhrígh sin, cuiridh-se agus an chómhairle sgéala ag triall ar an dtribiún agus abraidh leis é chur chúghaibh, fé mar a bheadh eólus éigin níos cruinne uaibh ’n‑a thaobh. Táimídne ollamh agus sar a sroisidh sé sibhse beidh sé marbh againn.
16Bhí mac deirbhshéar do Pól ag éisteacht leis an uisge-fé-thalamh. Tháinig sé agus chuaidh sé isteach sa longphort agus d’innis sé do Phól an sgéal. 17Ghlaoidh Pól chuige duine de sna taoiseachaibh céad agus dubhairt sé leis: Beir an buachaill seo ag triall ar an dtribiún; tá nídh aige le h‑innsint dó. 18Thóg seisean leis é ag triall ar an dtribiún agus dubhairt sé: Dubhairt an príosúnach, Pól, liom an buachaill seo thabhairt chúghat mar go bhfuil rud aige le rádh leat. 19Do rug an tribiún ar láimh air, agus d’imthigh sé i leith taoibh leis agus chuir sé an cheist chuige: Cad é seo atá agat le h‑innsint dom? 20Agus dubhairt seisean: Tá socair ag na Iúdaígh ar a iarraidh ort Pól do chur ag triall ortha amáireach, chun na cómhairle, mar dh’eadh go dteastuigheann uatha é cheistiú níos géire ar nídh éigin. 21Ach ná creidse iad. Tá breis agus dachad fear acu ag faire i gceilg air agus tá ceangal fé easgaine[* 30] curtha acu ortha féin gan bia dh’ithe ná [ 357 ]deoch a dh’ól go marbhuíghid siad é, agus táid siad ollamh anois ag feitheamh leis an ngeallmhaint uait. 22Do chuir an tribiún uaidh an buachaill agus dubhairt sé leis gan a dh’innsint d’aoinne gur thug sé an méid sin eóluis dó féin.
23Ansan do ghlaoidh sé chuige beirt taoiseach céad agus dubhairt sé leó: Ollmhuighidh dhá chéad saighdiúir, agus deichniubhar a’s trí fichid marcach, agus dhá chéad lucht sleagh, ó’n dtrímhadh h‑uair de’n oidhche, chun dul go Caesaraéa; 24Agus ollmuighidh eacjra iompair ar a gcuirfid siad Pól chun é bhreith slán ag triall ar Fhéilics an Gobhernóir. 25(Mar bhí eagal air go dtógfadh na Iúdaígh ar éigin é agus go marbhóchaidís é, agus ansan go ndéanfi tromaidheacht air féin, go ndéarfí go raibh airgead le fághail aige as.) 26Agus do sgríbh sé litir agus dubhairt sé inti:
- “Claudius Lusias chun an Ghobhernóra ró-uasail, Féilics, sláinte. 27Do rug na Iúdaígh ar an bhfear so agus bhíodar ar tí é chur chun báis. Do fuaras féin amach gur bh’fhear Rómanach é agus thánag ortha le buidhin airm agus thógas uatha é. 28Ansan theastuigh uaim ’fhios a bheith agam cad a bhí acu ’á chur ’n‑a leith agus chuireas i láthair a gcómhairle féin é. 29Fhuaras gur neithe éigin a bhain le n‑a ndlighe féin a bhí acu ’á chur n‑a leith. agus ná raibh aon choir déanta aige do thuillfeadh bás ná braighdineas. 30Ansan do h‑innseadh dom go raibh ceilg déanta acu dhó agus chuireas ag triall ortsa é, agus dubhart leó-san pé nídh a bhí acu le cur ’n‑a leith, é chur n‑a leith ad láthair-se. Slán leat.”
31Ansan do thóg na saighdiúirí leó Pól, fé mar a h‑órduígheadh dóibh, sa n‑oidhche, go h‑Antipatris, 32Agus amáireach a bhí chúghainn do leogadar do’n mharc-shluagh dul leis agus thánadar féin thar n‑ais go dtí an longphort. 33Chuadar-san go Caesaréa agus thugadar an litir do’n Ghobhernóir agus chuireadar Pól ’n‑a láthair. 34Do léig sé an litir. Ansan d’fhiafraigh sé cad é an ceanntar n‑ar bh’ as é, agus nuair a fuair sé gur bh’ ó Chilicia é: 35Éistfead leat, ar seisean, nuair [ 358 ]a thiocfaidh an mhuinntir atá ag cur ad leith. Agus d’órduigh sé é chur fé chimeád i gcúirt Héróid.
Caibidiol XXIV.
Pól ’ghá chosaint féin i láthair Féilics, an Gobhernóir. An creideamh dá mhúineadh aige dhó.
1Ansan, i gcionn chúig lá, tháinig uachtarán na sagart, Ananías, anuas agus cuid de sna seanóiríbh, agus cainnteóir dár bh’ainim Tertullus, agus chuadar i láthair an ghobhernóra i gcoinnibh Phóil. 2Do glaodhadh Pól agus chrom Tertullus ar é dhaoradh: 3Admhuighmíd i gcómhnuíghe agus ins gach ball, Agus le buidhchas mór, a Fhéilics oirdheirc, méid na síothchána atá againn de d’bharr-sa agus liacht na néith atá d’á seóladh ar leas tréd’ mhórchiall. 4Ach, ionus ná cuirfinn a thuille ríghnis ort, iarraim ort éisteacht, de d’cheannsacht, le beagán focal uainn. 5Fuaramair an fear so, i n’annsgian, ag déanamh toismisg ameasg na n‑Iúdach go léir ar fuid an domhain agus ’n‑á cheann ar an aicme annrianta san, na Nasarénách. 6Do mheas sé an teampall do shárú agus do rugamair air agus cheapamair breith a thabhairt air do réir ár ndlighe. 7Ach tháinig Lusias, an tribiún, agus neart slógh aige agus bhain sé as ár lámhaibh é. 8Agus d’órduigh sé an mhuinntir a bhí ag cur ’n‑a leith do theacht ad’ láthair-se, agus féadfair féin a dh’fhághail uaidh, ad bhreitheamh, eólus ar na neithibh seo go léir atá againne á chur n‑a leith. 9Ansan d’aontuigh na Iúdaígh mar an gcéadna agus dubhradar go raibh san amhlaidh.
10Ansan d’fhreagair Pól, (óir do bhagair an Gobhernóir chuige labhairt):
Ó’s eól dom go bhfuilir-se ad bhreitheamh ar an náisiún so le fada ’bhliantaibh is móide sin is fonn liom sásamh a thabhairt am thaobh féin. Is féidir duit a dh’fhághail amach ná fuil ach dhá lá dhéag ó chuas go Ierúsalem chun adhartha dhéanamh, 12Agus ní bhfuaradar me [ 359 ]ag aighneas le h‑aoinne sa teampull, ’ná ag cruinniú na ndaoine, ins na sinagógaibh, 13Ná ar fuid na catharach; agus ní’l ar a gcumas a thaisbeáint duit-se gur fíor na neithe atá acu ’á chur am leith. 14Admhuíghim an méid seo dhuit, ámhthach, i dtaobh na slíghe seo ar a dtugaid siad eiriceacht, sin mar a dheinimse seirbhís do’n Athair agus do m’Dhia, óir creidim gach uile nídh atá sgríobhtha sa dlighe agus in sna fáidhibh, 15Go bhfuil mo mhainighin agam as Dia, fé mar atá acu so féin, go dtiocfaidh aiseirighe na ndeagh-dhaoine agus na ndrochdhaoine. 16Táim féin ag déanamh mo dhíchill áir seo, mo choínsias a chimeád glan i gcomhnuighe chun Dé agus chun daoine. 17Do thánag tar éis mórán blian chun déarca dhéanamh ar mo dhaoine féin agus chun ofrálach a dhéanamh agus chun móid a chómhlíonadh. [103]18Sa n‑obair sin iseadh do fuaradar me am ghlanadh sa teampull, agus ní le sluagh ná le collóid, 19Ach rainnt Iúdach[* 31] ó Ásia,—agus bhí sé ceart iad san a thabhairt anso ad láthair agus leogaint dóibh neithe chur ain leith má bhí aon rud am choinnibh acu. 20Nú abraidís seo féin é, má fuaradar aon chionntacht ionam nuair a bhíos am sheasamh i láthair na cómhairle, 21Ach an t‑aon fhocal amháin úd a labhras amach agus me am sheasamh eatartha: [104]Is i dtaobh aiseirighe na marbh atá breith agaibhse ’á thabhairt ormsa indiu.
22Ansan do chuir Féilics ar cáirde iad, óir do thuig sé go cruinn i dtaobh na slighe sin agus dubhairt sé: Nuair a thiocfaidh Lusias, an tribiún, anuas éistfead libh Agus d’órduigh sé do’n taoiseach céad eisean do chimeád agus suaimhneas a thabhairt dó agus gan aoinne d’á mhuinntir a chosg ar fhrithálamh a dhéanamh air.
24Ansan, tar éis suim laethanta, tháinig Féilics agus a bhean, Drúsilla,—Iúdach ab eadh í,—agus ghlaoidh sé chuige Pól agus d’éist sé le tuairisg uaidh ar an gcreideamh atá i n‑Íosa Críost. 25Agus bhí sé ag léiriú dhó ar cheart agus ar gheanmnaidheacht, agus ar an mbreitheamhantas atá le teacht, agus tháinig critheagla ar Fhéilics agus dubhairt sé: Imthigh anois, ach nuair a [ 360 ]bheidh caoi agam cuirfead fios ort. 26Sa n‑am gcéadna bhí sé ag brath air go dtabharfadh Pól rainnt airgid dó, agus uime sin chuir sé fios go minic air agus dhein sé cainnt leis.
27Ach d’imthig dhá bhliain, agus tháinig Portius Féstus i n‑inead Fhéilics. Agus mar shásamh ar na Iúdaígh d’fhág Féilics Pól sa phríosún.
Caibidiol XXV.
Caesar dhá ghairm ag Pól. Is áil le h‑Agrippa, an Rí, éisteacht leis.
1Trí lá tar éis teacht d’Fhéstus sa cheanntar chuaidh sé suas ó Chaesaréa go Ierúsalem. 2Agus tháinig uachtaráin na sagart agus uaisle na nIúdach ag triall air i gcoinnibh Póil agus bhíodar a d’iarraidh achainíghe air, 3A d’iarraidh go mbeadh sé fábhramhail dóibh ’n‑a choinnibh, go n‑órdóchadh sé é thabhairt go Ierúsalem, agus bhí ceilg déanta acu chun go marbhóchaidís é ar an slighe. 4Ach dubhairt Féstus go gciméadfí Pól i gCaesaréa agus go mbeadh sé féin ag dul ann go luath. 5Agus, ar seisean, na daoine ar bhúr measg-sa atá ábalta air, téidís síos i n‑aonfheacht liom agus má tá coir déanta ag an nduine cuiridís ’n‑a leith í.
6Níor fhan sé ’n‑a measg ach ocht lá nú deich lá ’n‑a dhiaidh san, agus chuaidh sé síos go Caesaréa agus an lá n‑a dhiaidh san do shuidh sé sa tribúnal agus d’órduigh sé Pól a thabhairt ’n‑a láthair. 7Do tugadh, agus do sheasaimh ’n‑a thímpal na daoine tháinig anuas o Íerúsalem, agus chuireadar a lán neithe troma ’n‑a leith, ach níor fhéadadar iad a dheimhniú, 8Mar dhein Pól iad do fhreagairt: Ní’l coir déanta agam i n‑aghaidh dlighe na nIúdach, ná i n‑aghaidh an teampuill, ná i n‑aghaidh Chaesair. 9Ba mhian le Féstus, ámh, comaoine chur ar na Iúdaígh agus dubhairt sé, ag freagairt Phóil: An maith leat dul suas go Ierúsalem agus go dtabharfí breith ort ansan am láthair-se, i dtaobh na neith seo? Annsan dubhairt Pól. 10Táim am sheasamh ag tribiúnal Chaesair. Is [ 361 ]ann is ceart bhreith do bhreith orm. Ní’l coir déanta i n‑aghaidh na nIúdach agam, mar is eól duit-se go dianmhaith. 11Má tá coir déanta agam, ná aon nídh do thuillfeadh bás, ní’l aon chur i gcoinnibh an bháis agam; ach mura bhfuil aon nídh amhlaidh, de sna neithibh seo atá acu á chur am leith, ní’l ar chumas aon duine mé thabhairt suas dóibh. Gairmim Caesar. 12Ansan do labhair Fértus leis an gcómhairle, agus d’fhreagair sé: Do ghairmis Caesar; go Caesar a raghair.
13Agus nuair a bhí rainnt laethanta curtha dhíobh acu chuaidh Agrippa, an rí, agus Bernicé, síos go Caesaréa, ag fáiltiú roimh Fhéstus. 14Dheineadar ríghneas ann ar feadh mórán laethanta agus d’innis Féstus do’n rí i dtaobh Phóil: Fear, ar seisean, a dh’fhág Féilics anso ’n‑a phríosúnach, 15Agus nuair a bhíos i nIerúsalem tháinig uachtaráin agus seanóirí na nIúdach chúgham ghá iarraidh orm é dhaoradh chun báis. 16Dubhart leó nách é béas na Rómhánach aon duine dhaoradh chun báis gan lucht a chionntuighthe thabhairt os a chómhair agus caoi thabhart dó ar é féin do chosaint agus ar é féin do ghlanadh ar na coirthe. 17Ach do thánadar anso láithreach, agus amáireach a bhí chúghainn do shuídheas sa tribiúnal agus d’órduigheas an fear a thabhairt am láthair. 18Ansan d’eirigh na cionntuightheóirí ach níor chuireadar aon rud ’n‑a leith n‑ar fhéadas aon drochnídh dh’fheisgint ann. 19Ach bhí ceisteana éigin acu ’n‑a choinnibh a bhain le pé deismireacht creidim atá acu féin, agus i dtaobh Íosa éigin a fuair bás agus go raibh Pól ’ghá rádh é bheith beó. 20Níor mhaith liom féin aon bhaint a bheith agam le nídh de’n tsórd san agus d’fhiafraigheas de ar mhaith leis dul go Ierúsalem chun go dtabharfí breith air ins na neithibh sin, 21Ach do dhein Pól gairm, go gcimeádfí é chun go n‑aireóchadh Augustus a chúis, agus d’orduigheas é chimeád go gcuirfead ag triall ar Chaesar é.
22Ansan dubhairt Agrippa le Féstus: Ba mhaith liom féin, leis. an fear san do chloisint. Cloisfir amáireach é, ar seisean.
23Amáireach a bhí chúghainn tháinig Agrippa agus Bernícé agus léathadh mór futha, agus chuadar isteach sa [ 362 ]halla éisteachta, iad féin agus na tribiúin agus maithe móra na catharach, agus d’órduigh Féstus Pól a thabhairt ’n‑a láthair. 24Ansan dubhairt Féstus: A rí Agrippa agus a fheara uile atá againn anso, chíonn sibh an duine sin. Nuair a bhíos i nIerúsalem tháinig an pobul Iúdach go léir chúgham ’ghá iarraidh orm agus ’ghá rádh i nguthanaibh árda nár cheart é bheith beó a thuille. 25Ach níos fhéadas féin a dh’fheisgint go raibh aon rud déanta aige do thuillfeadh bás. Ach do ghairm sé féin Augustus agus tá socair agam ar a chur chuige. 26Ní’l aon nídh cruinn agam, ámh, le sgrí ’n‑a thaobh ag triall ar mo thighearna. Uime sin do thugas anso chúghaibh-se é, agus chúghat-sa go mór mór, a rí Agrippa, go gceisteóchadh sibh é agus go mbeadh rud agam a sgrífinn. 27Óir measaim gur obair mhí-réasúnta cime chur uaim agus gan a dh’innsint cad ’tá ’n‑a choinnibh.
Caibidiol XXVI.
Cúntas ag Pól dhá thabhairt d’ Agrippa ar a bheatha, ar conus a h‑iompuighead chun an chreidimh é, agus ar an obair a bhí le déanamh aige.
1Ansan dubhairt Agrippa le Pól: Tá cead cainnte ar do shon féin agat. Do shín Pól a lámh agus chrom sé ar a sgéal a dh’innsint.
2Is maith an bhail orm, dar liom, a rí Agrippa, gur ad láthair-se atá orm mé féin a chosaint indiu ar na neithibh seo go léir atá ag na Iúdaígh ’á chur am leith, 3Go mór mór, toisg eolus a bheith agat ar na nósaibh agus ar na ceisteanaibh atá ameasg na n‑Iúdach. Uime sin iarraim ort éisteacht go foidhneach liom.
4Tá aithne ag na Iúdaígh go léir ar an saghas beatha chaitheas ó m’óige, óir is ameasg mo náisiúin féin i nIerúsalem a chaitheas í. 5Tá fhios acu, (dá mba mhaith leó é d’innsint i bhfiadhnuise), gur mhaireas, do réir na h‑aicme is deimhnighthíghe i n‑ár gcreideamh, am Fairisíneach. 6Agus tá breith ’á thabhairt orm anois mar gheall ar an mainighin atá agam as an ngeallamh[ 363 ]aint a thug Dia d’ár n‑aithreachaibh, 7An gheallamhaint sin go bhfuil an dá threibh déag againn, atá ann, ag déanamh réir Dé do ló agus d’oidhche, ag brath ar í dh’fhagháil. Isí an mhainighin sin atá ag na Iúdaígh ’á chur am leith-se, a rí. 8Cad ’n‑a thaobh nách féidir, dar libhse, a chreideamhaint go n‑aithbheódhann Dia na mairbh?
9Bhí sé buailte isteach am aigne-se féin go raibh ceangailte orm mórán neithe dhéanamh i gcoinnibh ainime Íosa Nasareit. 10[105]Agus do dheineas, i nIerúsalem. Chuireas mórán daoine naomhtha isteach i bpríosúnaibh. Fuaras úghdarás ó uachtaránaibh na sagart agus nuair a bhídís (na naoimh) le cur chun báis is mise thugadh an t‑órdú liom chuige. 11Agus ins na sinagógaibh go léir bhínn go minic ag cur pionóis ortha, agus chuirinn fhiachaibh ortha diamhasladh déanamh, agus do méaduigheadh mo bhuile ’n‑a gcoinnibh i dtreó go mbínn ’ghá ngéarleanmhaint isteach ins na catharachaibh iasachta féin.
12[106]Agus bhíos ag dul go Damascus ar an inntinn sin agus úghdarás agus cead agam ó uachtaránaibh na sagart, 13Agus, a rí, do chonnac ar an slighe i lár an lae, ag taithneamh am thímpal agus tímpal ar na daoine a bhí le m’chois, solas as na flathais agus é níos treise ná solus na gréine. 14Agus thuiteamair go léir chun tailimh, agus d’airigheas-sa an guth ag labhairt liom sa teangain Eabhra: A Shaul, a Shaul, cad chuige dhuit bheith ’am ghéarleanmhaint? Is deacair duit bheith ag speachuíol i n‑aghaidh an phriocaire.
15Agus dubhart-sa: Cia h‑é thú, a Thighearna? Agus dubhairt an Tighearna: Mise Íosa atá agat d’á ghéarleanmhaint. 16Ach eirigh agus seasaimh ar do chosaibh, óir is chuige thaisbeánas mé féin duit chun go ndéanfainn díot seirbhíseach agus finné ar na neithibh a chonnaicís agus ar na neithibh ’na bhfeicfis mé, 17’Gat thabhairt saor ó’n bpobul agus ós na geinte na bhfuilim ’ad chur chúcha anois, 18Chun a súl a d’osgailt dóibh ionus go n‑iompóchaidís ó’n ndoircheacht chun an tsoluis agus ó chómhacht Shátain chun Dé, ionus go bhfaighdís maith[ 364 ]eamhnachas peacaí agus inead ameasg na naomh tríd an gcreideamh atá ionamsa.
19Dá bhrígh sin, a rí Agrippa, níor thugas-sa diúlta do’n radharc ó neamh, 20[107]Ach do chraobhsgaoileas é, do’n mhuinntir atá i nDamascus ar dtúis, agus i nIerúsalem, agus i gcrích Iudaea ar fad, agus do sna Geintibh, ionus go ndéanfaidís aithríghe agus go n‑iompóchaidís ar Dhia, ag déanamh diongabhála na h‑aithrighe d’oibreachaibh. 21Mar gheall air sin iseadh [108]do rug na Iúdaígh orm nuair bhíos sa teampull agus mheasadar mé mharbhú. 22Ach do chabhruigh congnamh Dé liom agus táim am sheasamh go dtí an lá indiu, ag déanamh fiadhnuise do bheag a’s do mhór, gan aon rud do rádh lasmuigh de sna neithibh adubhairt na fáidhe a bhí le teacht agus Maois, 23Go ndéanfadh Críost fulag agus gur b’é an chéad duine é d’eireóchadh ós na mairbh agus do nochtfadh an solus do’n phobul agus do sna Geintibh.
24Le linn na cainnte sin do rádh dhó agus é ghá chosaint féin dubhairt Féstus do ghuth árd: As do mheabhair ataoi, a Phóil. Tá iomad léighinn ’ad chomáint as do mheabhair. 25Nílim as mo mheabhair, a Fhéstuis oirdheirc. Táim ag innsinnt na fírinne gan bhaois. 26Tá eolus ar na neithibh seo ag an rí atá ag éisteacht le m’chainnt gan sgáth; óir ní mheasaim gur féidir aon nídh acu bheith lasmuigh d’á eólus. Ní h‑i gcúinne a deineadh aon nídh acu. 27An gcreideann tú na fáidhe, a rí Agrippa? Tá ’fhios agam go gcreideann tú. 28Ansan dubhairt Agrippa le Pól: Is beag ná go n‑áitígheann tú orm iompáil am Chríostaídhe. 29Agus dubhairt Pól: Go dtugaidh Dia dhom, ’n‑a bheag a’s ’n‑a mhór, ní h‑amháin tusa ach gach a bhfuil de dhaoinibh anso ag éisteacht liom d’iompáil ar an gcuma san agus iad a bheith mar mé féin, ach gan na slabhraí seo bheith ortha.
30Ansan d’eirigh an rí agus an gobhernóir agus Bernícé agus a raibh ’n‑a suidhe ’n‑a bhfochair. 31Agus d’imthíghdar i leith taoibh agus bhíodar ag cainnt, agus dubhradar: Ní’l aon rud déanta ag an nduine sin a [ 365 ]thuillfeadh bás ná braighdineas dó. 32Agus dubhairt Agrippa le Féstus: D’fhéadfí an duine sin do leogaint chun siúbhail mura mbeadh gur ghairm sé Caesar.
Caibidiol XXVII.
Curtar Pól ar bórd luinge chun dul sa Róimh. A thaisteal agus a longbhrise.
1Ansan, do socaruigheadh ar dhul ar uisge go dtí an Eadáil agus ar Phól agus na príosúnaigh eile thabhairt ar láimh do thaoiseach céad dár b’ainim Iúlius, de bhuídhin Augustuis, [109]2Agus chuamair ar bórd luinge Adrumétíghe, chun go seólfaimís fan chiumhais trágha na h‑Ásia, agus thógamair ár seólta. Agus d’fhan i n‑ár bhfochair Aristarcus an Macedonach, ó Thessaloníca.
3Thánamair an lá ’n‑a dhiaidh san go Sídón. Agus Iúlius ceannsa le Pól agus do leog sé dhó dul chun a cháirde agus aire thabhairt dó féin. 4Ansan d’fhágamair an áit sin agus sheólamair ar sgáth Chúpruis mar bhí an ghaoth i n‑ár gcoinnibh. 5Agus sheólamair tré fharaige Chilicia agus Phamphilia, agus thánamair go dtí Lustra, atá i Lucia, 6Do fuair an taoiseach céad, sa n‑áit sin, long Alecsandríneach a bhí ag dul san Eadáil agus chuir sé uirthi sinn.
7Ansan bhíomair ag gluaiseacht go ríghin ar feadh mórán laethanta gan teacht ach ar aghaidh Chniduis, mar bhí an ghaoth ’ghár gcosg, agus sheólamair i gcómhgar do Chréta, lámh lé Salmóné. 8Do sheolamair thar an áit sin, agus ba dheacair é, agus thánamair go dtí áit ar a dtugtí Deaghchuanta, i n‑aice le cathair Talassa.
9Ansan bhí mórán aimsire caithte agus bhí taisdeal faraige contabharthach mar bhí aimsir an trosgaidh imighthe, agus bhí Pól ag tabhairt cómhairle a leasa dhóibh, 10’Ghá rádh leó: A fheara, chím go bhfuil trácht na faraige ag tusnú ar bheith ana-dhíobhálach agus ana-chontabharthach, ní h‑amháin do’n luing agus do’n méid [ 366 ]ualaigh atá inti ach d’ár n‑anam féin chómh mait. 11Ach ba mhó an tsuim a chuir an taoiseach céad i ngiolla na luinge agus i máighistir na luinge ’ná i gcainnt Phóil. 12Agus toisg gan an cuan san a bheith oireamhnach go maith chun an gheimhridh a chaitheamh ann do chómhairligh an chuid ba mhó dhíobh imtheacht as agus féachaint an bhféadfaidís dul agus an geimhreadh chaitheamh i bhFoenícé, cuan de chuantaibh Chréta atá ag féachaint siar ó dheas agus siar ó thuaidh.
13Do shéid an ghaoth andeas dóibh agus mheasadar go raibh gach nídh ar a dtoil acu agus ghluaiseadar ó Assan agus san chiumhais trágha Chréta. 14Ach go luath ’n‑a dhiaidh san d’eirigh n‑a coinnibh go stoirmeamhail an ghaoth ar a dtugtar Euroacuiló. 15Do sguabadh chun siúbhail an long mar níor féad sí cur i gcoinnibh na gaoithe, agus do sgaoileadh leis an ngaoith sinn. 16Do comáineadh isteach sinn fé sgáth oileáin dár bh’ainim Cauda, agus is ar éigin fhéadamair an bád do thógaint chúghainn; 17Do thógadar é agus dheineadar úsáid de chabharthaibh agus chuireadar fúnsaí fé’n luing; agus le h‑eagla go dtuitfidís isteach sa bheó-ghainimh do leagadar na seólta, agus bhíodar ag imtheacht ar an gcuma san. 18An lá ’n‑a dhiaidh san dheineadar caitheamh amach, óir bhíomair ghár suathadh go ró-mhór leis an stoirm. 19Agus an trímhadh lá do chaitheadar amach le n‑a lámhaibh féin gléas na luinge. 20Ansan bhíomair mórán laethanta gan grian na réiltín a dh’fheisgint, agus stoirm nár bheag ag bagairt orainn, i dtreó go raibh gach súil le n‑ár dteacht slán imighthe.
21Agus ansan, tar éis iad a bheith abhfad gan bia chaitheamh, do sheasaimh Pól eatartha agus dubhairt sé: A fheara, is mairg nár glacadh mo chómhairle-se agus gan imtheacht ó Chréta, agus dul ó’n ndíobháil seo agus ó’n gcailleamhaint seo. 22Agus anois iarraim oraibh misneach a bheith agaibh. Ní caillfar aon duine agaibh, ach an long amháin. 23Óir do sheasaimh taoibh liom anocht aingeal Dé, n‑ar leis mise agus dá ndeinim seirbhís, 24Agus dubhairt sé: Ná bíodh eagal ort, a Phóil. Ní foláir duit seasamh i láthair Chaesair; agus féach, gach a bhfuil de dhaoine ar aon luing leat táid siad [ 367 ]bronnta ag Dia ortsa. 25D’á bhrígh sin glacaidh mis neach, a fheara; óir creidim-se ó Dhia, fé mar a dubhradh liom, gur mar sin a bheith. 26Ach ní foláir dúinn dul isteach ar oileán áirithe.
27Ach nuair a tháinig an ceathrmhadh oidhche déag orainn agus sinn ag imtheacht sa n‑Adria tímpal an mheadhon oidhche, mheas na máirnéalaigh go bhfeacadar tír éigin. Do leoghadar síos an luadh agus fuaradar fiche feádh ar doimhneas, agus nuair a dhruideadar tamall beag ó’n áit sin fuaradar chúig feádh dhéag. 29Bhí eagal ortha go raighmís i n‑áit gharbh agus chuireadar amach cheithre h‑ancairí ó’n stiúir, agus b’é b’fhada leó go mbeadh sé ’n‑a lá. 30Ansan do mheas na máirnéalaigh teithe as an luing. Do leogadar síos an bád, mar dh’eadh gur theastuigh uatha ancairí chur amach ó thusach na luinge. 31Ach dubhairt Pól leis an dtaoiseach céad agus leis na fir armtha: Mura bhfanaid siad san sa luing ní féidir daoibh-se dul slán. 32Ansan do ghearr na saighdiúirí téada an bháid agus do leogadar dó tuitim sa n‑uisge.
33Agus nuair a thusnuigh an solus ar theacht d’iarr Pól ortha go léir bia chaitheamh, agus dubhairt sé: Sidé an ceathrmhadh lá déag agaibh ag feitheamh agus sibh i nbhúr dtrosgadh, gan aon nídh a thógaint. 34D’á bhrígh sin iarraim oraibh anois bia do chaitheamh ar son bhúr sláinte, óir ní caillfar oiread agus ruibe gruaige de cheann aon duine agaibh. 35Nuair a bhí am méid sin ráidhte aige do thóg sé arán agus ghaibh sé buidhchas le Dia os a gcómhair go léir, agus bhris sé an t‑arán agus chrom sé ar ithe. 36Ansan tháinig suaimhneas aigne ortha go léir agus thógadar an bia. 37Dá chéad duine agus sé dhuine dhéag a’s trí fichid againn iseadh a bhí sa luing ar fad. 38Nuair a bhí a ndóthin bídh ithte acu chaitheadar an chruithneacht amach sa bhfaraige chun na luinge d’éadtromú.
39Ansan, nuair a bhí sé ’n‑a lá, níor aithnighdar an tír. ach thugadar fé ndeara bléin ’na raibh tráigh inti agus cheapadar, d’á mb’ fhéidir é, go sádhfaidís an long isteach inti. 40Ansan do thógadar na h‑ancairí agus do sguradar na stiúireana agus d’árduighdar an [ 368 ]seól mór chun na gaoithe agus do ghluaiseadar leis an bhfaraige, ach do stiúruighdar í fé dhéin na trágha. 41Do thuiteamair isteach i n‑áit a bhí idir dhá fharaige agus do buaileadh an long uim thalamh i dtreó go raibh a tusach daingean agus gur bhris neart na faraige a deire.
42Ansan do mheas na saighdiúirí na príosúnaigh a chur chun báis le h‑eagla go snámhfadh cuid acu agus go n‑imtheóchaidís. 43Ach ní leogfadh an taoiseach céad dóibh é, mar theastuigh uaidh Pól do bhreith saor, agus d’órduigh sé do’n mhuinntir go raibh snámh acu iad féin do chaitheamh amach ar dtúis agus iad féin a shábháil agus dul i dtír. 44Agus do rugadh an chuid eile amach, cuid acu ar chlárachaibh agus cuid acu ar neithibh a bhain leis an luing. Agus mar sin do thárla go ndeaghaidh gach duine acu beó amach ar an dtalamh tirim.
Caibiol XXVIII.
Pól i Melita ar feadh trí mhí. A tha steal airís ar an bhfaraige. A teacht chun na Rómha. A chómhrádh leis na Iúdaígh a bhí sa chathair.
1Agus ansan nuair a bhíomair tar éis dul slán fuaramair amach gur Melita a tugtí ar an oileán. Do ghlac na daoine iasachta san go ceannsa sinn. 2Do lasadar teine agus chuireadar compórd orainn, mar bhí fearthainn ag teacht agus bí fuacht ann. 3Ansan bhí Pól tar éis rainnt adhmaid chrín do bhailiú agus do chur ar an dteine, agus do léim athair nimhe, ag teithe ó’n dteas, agus do rug sí ar láimh air. 4Nuair a chonnaic na daoine iasachta an phiast ar sile as a láimh dubhradar le n‑a chéile: Is amhlaidh a mhairbh sé duine agus bíodh go dtáinig sé saor ó’n bhfaraige ní leogtar beó ó’n ndíoltas é. 5Ansan do chroth seisean an phíast isteach sa teine agus ní raibh aon díobháil déanta dhó. 6Ach mheasadar go dtusnóchadh sé ar at agus go dtuitfeadh sé marbh gan mhoill. Bhíodar ag feitheamh leis sin, ach nuair a chonnacadar ná raibh aon nídh ag imtheacht air d’atharuighdar a n‑aigne agus dubhradar gur dhia éigin é.
[ 369 ]7Sa n‑áit sin iseadh bhí talamh an fhir a bhí n‑a cheann ar an oileán. Publius ab ainim dó. Do ghlac sé sinn agus chuir sé cóir orainn go fial ar feadh trí lá. 8Agus do thárla go raibh athair Phublius ’n‑a luighe le h‑éagcruas agus le teinneas cuirp. Chuiadh Pól isteach ag triall air agus dhein sé guidhe ar a shon agus chuir sé a lámha air agus do leighis sé é. 9Ansan, gach a raibh de dhaoine ar an oileán go raibh gearánta ortha thánadar agus do leighiseadh iad. 10Agus thugadar onóir mhór dúinn, agus nuair a bhíomair chun dul ar luing thugadar dúinn na neithe a bheadh ríachtanach dúinn.
11Tar éis trí mhí do ghluaiseamair, ar luing Alecsandínigh a bhí tar éis an gheímhridh a chaitheamh ag ah oileán. Agus na Castóirí an suathantas a bhí uirthi. 12Agus thánamair go Suracúsa agus d’fhanamar trí lá ann. 13Ó’n áit sin do sheólamair tímpal fan na tíre agus thanamair go dtí Régium, agus tar éis aon lae amháin do shéid an ghaoth andeas agus thánamair go Puteolí. 14Fuaramair bráithre sa n‑áit sin agus d’iarradar orainn fanmhaint ’n‑a bhfochair agus d’fhanamair seacht lá. Agus ansan thánamair go dtí an Róimh. 15Agus as san, nuair airigh na bráithre é, do chruinníghdar chúghainn go Forum Appiuis agus chun na dTrí dTabhairne, agus nuair a chonnaic Pól iad thug se buidhchas do Dhia agus tháinig misneach dó.
16Agus nuair a bhíomair tagaithe chun na Rómha do tugadh cead do Phól fanmhaint i n’áit chómhnuighthe féin agus fear cimeádta, armtha, i n’fhochair.
17Ansan, tar éis an trímhadh lae, do ghlaoid sé chuige maithe na nIúdach. Nuair a thánadar i bhfochair a chéile dubhairt sé leó: A fheara, a bhráithre, do tugadh mise gabhtha, ó Ierúsalem, i lámhaibh na Rómhánach, agus gan aon nídh agam ’á dhéanamh i gcoinnibh na ndaoine ná i gcoinnibh nós ár sínsear. 18Do thrialadar me agus bhíodar chun me leogaint saortoisg ná fuaradar aon chúis bháis ionam. 19Ach do chuir na Iúdaígh ’n‑a choinnibh sin i dtreó go mb’ éigin dom Caesar do ghairm, agus ní h‑amhlaidh a bhí aon nídh agam le cur i leith mo náisiúin [ 370 ]féin. 20Siné cúis n‑ar iarras sibhse a dh’fheisgint agus labhairt libh. Mar gheall ar an ndóchas atá i n‑Israél iseadh atá an slabhra so casta ormsa. 21Agus dúbhradar-san leis: Ní bhfuaramair-ne litreacha ad thaobh ó Iúdaéa, ná níor tháinig aoinne de sna bráithribh ag innsint ná ag labhairt aon droch-nídh ad thaobh. 22Ach iarraimíd ort a dh’innsint dúinn cad is dóigh leat; óir i dtaobh na h‑aicme seo, is eól dúinn go bhfuiltear ag gabháil ’n‑a gcoinnibh ins gach aon bhatt.
23Ansan do cheapadar lá dhó, agus tháinig a lán acu go dtí an lóisdín chuige, agus do mhínigh sé dhóibh rígheacht Dé agus thug sé fiadhnuise dhóibh air. Agus bhí sé ó’n maidin go dtí an tráthnóna ag cur ’n‑a luighe ortha i dtaobh Íosa, a’ dlighe Mhaoise agus as na fáidhibh. 24Agus do chreid cuid acu ins na neithibh a dubhradh, agus bhí cuid acu, ámhthach, nár chreid. 25Agus bhíodar ag imtheacht gan bheith ar aon-aigne, i dtreó go ndubhairt Pól an t‑aon fhocal amháin: Is maith adubhairt an Spioraid Naomh é le n‑ár n‑aithreachaibh tré bhéal an fháidh Isáias, 26Mar a ndeir sé: [110]Imthigh ag triall ar an bpobul san agus abair leo: Cloisfidh sibh leis an gcluais agus ní thuigfidh sibh, agus chídhfidh sibh leis an súil agus ní thabharfaidh sibh fé ndeara; 27Óir tá croidhe an phobuil seo tuitithe i bhfeóil, agus le n‑a gcluasaibh dheineadar éisteacht dhúr, agus do dhúnadar a súile, le h‑eagla go bhfeicfidís le n‑a súilibh agus go n‑aireóchaidís le n‑a gcluasaibh agus do dtuigfidís le n‑a gcroidhe agus go n‑iompóchaidís agus go slánóchainn iad. 28Dá bhrígh sin bíodh agaibh fios an méid seo, go bhfuil an slánú so ó Dhia d’á chur ag triall ar na Geintibh, agus éistfid siad leis. 29Nuair a bhí an méid sin ráidhte aige d’imthigh na Iúdaígh amach uaidh, agus aighneas mór acu eatartha féin.
30Ansan d’fhan sé dhá bhliain ar fad ’n‑a thigh féin, agus ghlac sé gach aoinne do tháinig ag triall air. 31Agus rígheacht Dé aige ’á chraobhsgaoile, agus é ag múine na neith a bhaineann leis an dTighearna Íosa Críost le lán-mhisneach agus gan chosg.
- Nótaí
- ↑ Lúc. xxiv. 49; Eóin xiv. 26.
- ↑ Mait. iii. 11; Marc. i. 8; Lúc. iii. 16; Eóin i. 20.
- ↑ Infra ii. 2.
- ↑ Lúc. xxiv. 28
- ↑ Salm. xl. 10; Eóin xiii. 18.
- ↑ Mait. xxvii. 7.
- ↑ Salm. lxviii. 26.
- ↑ Salm. cviii. 8.
- ↑ Mait. iii. 11; Marc. i. 8; Lúc. iii. 16; Eóin vii. 39; Supra i. 8; Infra 16 agus xix. 6.
- ↑ Ióél ii. 28; Isáias xliv. 3.
- ↑ Ióél ii. 32l Rómh. x. 13.
- ↑ Salm. x. 8.
- ↑ 3 Rígh, ii. 10.
- ↑ Salm. cxxxi. 11.
- ↑ Salm. xv. 10; Infra xiii. 35.
- ↑ Salm. cix. 1.
- ↑ Mait. xxvii. 20; Marc. xv. 11; Lúc. xxiii. 18; Eóin xvii. 40.
- ↑ Deut. xvii . 15.
- ↑ Gen. xii. 3.
- ↑ Salm. cxvii. 22; Isaias xxviii 16; Mait. xxi. 42; Marc. xii. 10; Lúc. xx. 17; Rómh. ix. 32; Pead. ii 7.
- ↑ Salm. ii. 1.
- ↑ Gen. xii. 2.
- ↑ Gen. xv. 13.
- ↑ Gen. xvii. 10.
- ↑ Gen. xxi. 2.
- ↑ Gen. xxv. 25.
- ↑ Gen. xxix. 32 agus xxxv. 22.
- ↑ Gen. xxxvii. 28.
- ↑ Gen. xli. 37.
- ↑ Gen. xlii. 2.
- ↑ Gen. xlv. 3.
- ↑ Gen. xlviii. 5.
- ↑ Gen. xlix. 32.
- ↑ Gen. xxiii. 16 agus l. 5 agus 13; Ios. xxiv. 32.
- ↑ Exod. i. 7.
- ↑ Exod. ii. 2.
- ↑ Exod. ii. 12.
- ↑ Exod. ii. 13.
- ↑ Exod. iii. 2.
- ↑ Exod. vii. 8, ix. 10, agus xi. 4.
- ↑ Deut. xviii. 15.
- ↑ Exod. xx 3.
- ↑ Exod. xxxii. 1.
- ↑ Exod. v. 35.
- ↑ Exod. xxv. 40.
- ↑ Isáias lxvi. 1.
- ↑ a.d. 33
- ↑ Isáias liii. 7.
- ↑ Gal. i. 13.
- ↑ Infra xxii. 6, xxii. 10, xxvi. 12; 1 Cor. xv. 8, 2 Cor. xii. 2.
- ↑ Infra xxii. 12.
- ↑ 2 Cor. xi. 32.
- ↑ Deut. x. 17; 2 Par. xix. 7; Iób xxxiv. 19; Eagna vi. 8; Eccli. xxxv. 15; Rómh. ii. 11; Gal. ii. 6; 1 Pead. i. 17.
- ↑ Lúc. iv. 14.
- ↑ Ierem. xxxi. 34.
- ↑ Mait. iii. 11; Marc. i. 8; Lúc. iii. 16; Eóin. i. 26.
- ↑ Supra xi. 30.
- ↑ a.d. 42.
- ↑ Exod. i. 1
- ↑ Exod. xiii. 21 agus 22.
- ↑ Exod. xvi. 3.
- ↑ Iosue xiv. 2.
- ↑ Breith. iii. 9.
- ↑ 1 Rígh. viii. 5.
- ↑ 1 Rígh. xiii. 14 agus xvi. 3.
- ↑ Salm. lxxxviii. 21.
- ↑ Isaias xi. 1.
- ↑ Mait. iii. 1; Marc. i. 4; Lúc. iii. 3.
- ↑ Mait. iii. 11; Marc. i. 7; Eóin i. 27.
- ↑ Mait. xxvii. 20 agus 33; Marc. xv. 13; Lúc. xxiii. 21 agus 23; Eóin xix. 15.
- ↑ Mait. xxviii.; Marc. xvi.; Lúc. xxiv.; Eóin xx.
- ↑ Salm. ii. 7.
- ↑ Isáias lv. 3.
- ↑ Salm. xv. 10.
- ↑ 3 Rígh. ii. 10.
- ↑ Habac. i. 5.
- ↑ Isáias xlix. 6.
- ↑ Mait. x. 14; Marc. vi. 11; Lúc. v. 9.
- ↑ Supra xiii. 1.
- ↑ Gen. i. 1; Salm. cxlv. 6; Apoc. xiv 7.
- ↑ Supra x. 20.
- ↑ Supra x 45
- ↑ Amos ix. 11.
- ↑ Supra xiii. 27.
- ↑ Ver. 29. “Ná fuil, na feóil a tachtadh.” Neithe iad san a bhí neamhdhíobhálach ionta féin ach do coisgeadh an uair sin iad i dtreó gur bh’usaide na Iúdaígh do mhealladh chun cómhluadair leis na geintibh agus tathaighe thabhairt do sna geintibh ar bheith freagarthach. Níor lean an cosg ach tamall, ámhthach, agus tá sé imighthe le fada riamh, go mór mór a h‑eagailsibh an taoíbh thiar de’n Eúróip.
- ↑ Supra xiii. 13.
- ↑ 2 Cor. xi. 25; Phil. i. 13; 1 Tess. ii. 2.
- ↑ Gen. i. 1.
- ↑ Supra vii. 48.
- ↑ Num. vi. 18; Infra xxi. 24.
- ↑ Mait. iii. 11; Marc. i. 8; Lúc. iii. 16; Eóin i. 26; Supra i. 5 agus ix. 16.
- ↑ Cor. iv. 12 ; 2 Tess. iii. 8.
- ↑ Supra vi. 5.
- ↑ Num vi. 18; Supra, xviii. 18.
- ↑ Supra xv. 20 agus 29.
- ↑ Supra viii. 3.
- ↑ Supra ix. 2.
- ↑ Supra viii. 3.
- ↑ Supra vii. 57.
- ↑ Exod. xxii. 28.
- ↑ Phil. iii. 5.
- ↑ Mait. xxii. 23.
- ↑ Supra xxi. 26.
- ↑ Supra xxiii. 6.
- ↑ Supra viii. 3.
- ↑ Supra ix. 2.
- ↑ Supra ix. 20.
- ↑ Supra xxi. 31.
- ↑ 2 Cor. xi. 25.
- ↑ Isaias vi. 9; Mait. xiii. 14; Marc. iv. 12; Lúc. viii. 10; Eóin xii. 40; Rómh. xi. 8.
- Mínithe
- ↑ Ver. 23 “A’ cómhairle chinnte,” ⁊rl. Do thoirbhir Dia a Mhac, agus do thoirbhir an Mac é féin, tré ghrádh dhúinne, agus chun sinn do shábháil. Agus dá dheasgaibh sin nídh naomhtha ab eadh Críost do thoirbhirt, agus níbh ab eadh é ar ar chinn Dia féin. Ach an mhuinntir a bhrath é agus do chéas é dheineadar malluightheacht; mar dheineadar do réir a ndroch-aigne féin agus do réir aigne an diabhail a bhí ag séideadh fútha; agus ní do réir cinneadh Dé a dheineadar, ní raibh Dia i n’ úghdar le n‑a malluightheacht, bíodh nár choisg sé an mhalluightheacht. Níor choisg sé an mhalluightheacht mar do bhí ar a chumas, nídh a dhein sé, maith mór do tharrac as, .i. slánú na cine daonna.
- ↑ Ver. 24 “Tar éis dubrón ifrinn do chur ar neamhnídh,” .i. tar éis buadh bhreith ar phianta an bháis agus ar chómhachtaibh uile ifrinn.
- ↑ i nglacadh an Chuirp Naomhtha
- ↑ aoine, .i. simplicitas, ón bhfocal “aon.”
- ↑ .i. Ní raibh bac air é go léir do chimeád.
- ↑ .i. Go breágh réidh.
- ↑ Ver. 1. “Na Gréagaigh,” Gréagaigh a tugtí ar na h‑Eabhraigh a rugadh agus do tógadh sa Ghréig.
- ↑ Ver. 48. “Ní h‑i ndéantús lámh,” ⁊rl. .i. Níl aon ghádh aige le tighthibh cré agus ní féidir é dhúnadh laistigh díobh. Ach sa n‑am gcéadna, ó ’tá sé gan teóra tá sé ins gach uile áit, agus istigh i n‑ár dtighthibh chómh maith le gach áit eile. Agus do chómhnuigh Críost, sa mhéid gur duine é, i dtighthibh, agus tá sé anois ar ár n‑altóraibh.
- ↑ Ver. 17. “Do chuireadar a lámha ortha.” Chuireadh na h‑Aspoil daoine fé láimh easboig leis na lámha chur ortha, agus le guidhe dhéanamh, agus leis sin do ghlacadh na Críostuidhthe an Spioraid Naomh. Gan amhras do ghlacaidís grásta an Spioraid Naoimh nuair a baistthí iad, ach ní tugtí dhóibh an uair sin an fhorlíontacht ghrásta agus na tíodhlaicí eile sin a thugadh dóibh neart chun an chreidimh a dh’admháil go h‑osgailte; tíodhlaicí a ghlacaidís ’n‑a dhiaidh san ós na h‑easbogaibh i sacraimint dul fé láimh easpuig.
- ↑ Ver. 37. “Má chreideann tú ód’ chroidhe go h‑iomlán,” ⁊rl. Is minic ná h‑ainimnígheann an sgriptiúir ach aon cheann amháin de sna meónaibh riachtanacha, mar a deintear anso, .i. creideamh, bíodh go bhfuil meóin eile atá riachtanach chómh maith, .i. dólás croidhe agus dóchas agus grádh do Dia. Ach beireann creideamh leis iomláine croidhe, agus gach aon rud atá ríachtanach chun slánuighthe.
- ↑ Ver. 35. “Ins gach cine,” ⁊rl., .i. Ní Iúdaígh amháin ach geinte leis, pé cine gur díobh iad, atá taithneamhach i láthair Dé, má tá eagla Dé ortha agus má dheinid siad deagh-oibreacha. Ach tuigtear i gcómhnuighe nách fuláir dóibh an creideamh fírinneach a bheith acu, óir “gan creideamh (adeir Pól naomhtha, Eabh. xi. 6) ní féidir Dia do shásamh.” Seachain, d’á bhrígh sin, an mhuinntir a deir, a’ brígh na cainnte sin, gur féidir do lucht gach creidimh bheith taithneamhach i láthair Dé. Mar ó nár tháinig ó Dhia ach an creideamh fírinneach, is léir gur ó athair an éitigh atá gach creideamh fallsa, agus nách féidir dóibh gan bheith míthaithneamhach i láthair Dé na fírinne.
- ↑ .i. cur tré chéile
- ↑ .i. spioraid feasa agus fáistine, mar dh’eadh.
- ↑ Bris[illegible]lighe ab eadh fear Rómhanach do sgiúrsáil.
- ↑ Ver. 6. “na catharach.” Sa Ghréigis, “oikoumenén” = “an domhan.”
- ↑ Ver. 11. “Níos uaisle.” Moltar, agus is ceart é, Iúdaígh Bheréa mar gheall ar an bhfírinne do ghlacadh chómh fonnmhar, agus bheith ag sgrúdadh na Sgríbhinne Diadha chun na cainnte a dúbhairt na h‑aspuil a dh’fhághail amach. Ba ghalánta go mór an nídh sin ’ná an rud a dhein muinntir Thessaloníca, .i. lucht an tSoisgéil do chrádh gan aon chuardach a dhéanamh féachaint ar bh’fhíor an rud a bhí acu d’á mhúine.
- ↑ Ver. 24 “Ní chómhnuigheann sé i dteampallaibh.” Ní coinnightear é i dteampallaibh i gcéill go mbeadh riachtanas aige leó chun cómhnuighthe, nú chun aon úsáide eile, mar mheasadh na págánaigh. Ach ó tá sé ins gach uile ait, tá sé ins na teampallaibh fé mar atá sé ins gach áit eile.
- ↑ .i. ná bí ciúin
- ↑ chuaidh sé suas .i. go Ierúsalem
- ↑ .i. do strac sé a gcuid éadaigh díobh.
- ↑ .i. an giúistís Rómhánaí a bhí os a gcionn.
- ↑ Ver. 7. “An chéad lá de’n tseachtmhain.” Mínígid Chrusos tom Naomhtha, agus a lán eile de lucht sgrúduighthe an Sgriptúra, i dtaobh na bhfocal san go raibh na Críostaidhthe, um an dtaca san féin tar éis lae na Sabbóide do chur i dtusach na seachtmhaine (.i. ar an ndomhnach). Mar atá sé anois ag na Críostaidhthibh go léir. Is deimhin gur le h‑úghdarás na h‑Eagailse a deineadh an t‑atharú san. Mar sin do dhein sí úsáid dé’n chómhacht a bhí tabhartha ag an dTighearna dhi, óir is é Rí an Domhnaigh é.
- ↑ .i. Lá an Spioraid Naoimh do theacht.
- ↑ .i. an long fé sheól againn.
- ↑ Ver. 8. “An soisgéalaidhe,” .i. seanmónaídhe an tsoisgéil, an fear céadna úd d’iompuigh na Samaritánacha agus do bhaist an coillteánach (Caib. viii.), duine de sna seacht ndiaconaibh tosaigh ab eadh é.
- ↑ Ver. 24. “Ad chosnamhaidhe do’n dlígh.” Bíodh go raibh an dlígh sin a deirtear imighthe a’ feidhm um an dtaca san bhí na Críostaidhthe Iúdacha gha cimeád, agus do leanadar ’ghá cimeád ar feadh rainnt aimsire, chun na sinagóige, mar a déarfí, d’adhlacadh le h‑onóir.
- ↑ Ver. 9. “Níor airíghdar guth.” .i. Níor fhéadadar na focail do thuisgint ó n‑a chéile bíodh gur airíghdar fuaim na bhfocal (supra ix. 7).
- ↑ Ver. 14. “An t‑Aon Cheart,” .i. Ár Slánuightheóir do thaisbeáin é féin do Pól. Gníomh. ix. 17.
- ↑ .i. a dhuine atá geal lasmuigh agus dubh laistigh.
- ↑ nú dearbhú fé easgaine.
- ↑ .i. do labhair am choinnibh.
|
This work was published before January 1, 1929, and is in the public domain worldwide because the author died at least 100 years ago. |